In juni 2016 verklaart Vandeput in het parlement dat er geen studies bestaan die wijzen op een mogelijk verlengde inzetbaarheid van de Belgische F-16’s. Dat klopt niet: zo’n studie bestond wel degelijk, maar was door de regering opzij geschoven en belandde dus nooit in het parlement.
Op 29 juni 2016 voelt SP.A-Kamerlid Dirk Van Der Maelen niet voor het eerst minister Steven Vandeput (N-VA) in het parlement aan de tand over studies die erop moeten wijzen dat de Belgische F-16’s langer inzetbaar zouden zijn dan oorspronkelijk voorzien. Volgens Van der Maelen bestaan die studies wel degelijk, ook al krijgt hij daarover geen bevestiging van de minister. Uiteindelijk concludeert Van der Maelen: ‘U wekt de indruk, mijnheer de minister, dat er geen studies bestaan.’ Waarop Vandeput: ‘Van dit type F-16? Neen.’
Met ‘dit type’ bedoelt Vandeput het type F-16 dat door het Belgische leger gebruikt wordt. Die toestellen worden vanaf 2023 uitgefaseerd, omdat ze dan de kaap van de 8.000 vlieguren zullen ronden en, in de woorden van Vandeput, ‘versleten’ zijn.
Dinsdag bleek echter dat over die voorstelling van de feiten gediscussieerd kan worden. SP.A kon de hand leggen op een studie die het Belgische leger opgevraagd had bij F-16-bouwer Lockheed Martin, en waaruit bleek dat de carrosserie van de toestellen nog minstens zes jaar langer gebruikt kan worden. Voor Vandeput rees meteen een groot politiek probleem: hij had in het parlement meermaals verklaard dat zo’n studie niet gekend was binnen Defensie. Het parlement had dan ook niet alle relevante informatie gekregen om een goed geïnformeerde keuze te maken in het dossier rond de vervanging van de F-16, zo luidde de conclusie van SP.A, dat meteen vroeg om de lopende procedure op te schorten.
Vandeput moest vaststellen dat hooggeplaatste legerfunctionarissen het rapport niet aan hem hadden doorgespeeld. Uit gelekt e-mailverkeer werd duidelijk dat enkele topfiguren bezorgd waren dat de resultaten de aankoop van een nieuw gevechtsvliegtuig op de lange baan zouden duwen. Toen minister Vandeput zich dinsdag in het parlement verdedigde, bleek al snel dat ook een tweede studie door Defensie achter de hand gehouden was – die sprak zelfs van een verlenging met meer dan een kwarteeuw.
De verdedigingslijn van Vandeput was dat hij niets van de studies afwist, en daarom ook niet gelogen had aan het parlement. Een externe audit, die ten laatste op 18 april afgerond zal zijn, moet klaarheid brengen over wie wat wanneer wist in de legertop. Met die zet leek Vandeput politiek te zullen overleven.
Woensdag dook niettemin een derde studie op, en ditmaal was het Vandeput zelf die ze uit een lade haalde. Het gaat om een interne nota die in 2015 op een interkabinettenwerkgroep (IKW) werd besproken – op zo’n werkgroep overleggen de verschillende kabinetten van de coalitie om politieke akkoorden voor te bereiden voor ze in het parlement belanden. Het document werd later ook op de ministerraad besproken. De conclusie van de nota: het door ons land gebruikte type F-16 kan zo’n zes jaar langer ingezet worden, al hangt daar een kostenplaatje van 2,2 miljard euro aan vast. Het plan werd te duur bevonden, waarna de regering de aankoopprocedure voor een nieuwe gevechtsvliegtuig opstartte.
Het ging weliswaar om een geclassificeerd document dat Vandeput woensdag declassificeerde en overmaakte aan de leden van de commissie Defensie. Maar toen Vandeput, zoals hierboven vermeld, op 29 juni 2016 zegt dat er geen studies bestaan die de verlenging ‘van dit type F-16’ aantonen, dan klopte dat dus niet. Het IKW-document van 2015, nota bene deze week door de minister zelf vrijgegeven, was zelfs door de voltallige regering besproken.
Karolien Grosemans (N-VA), die de commissie Defensie voorzit, benadrukt zelf dat de nota over 2015 veel nuttiger informatie bevatte dan het document dat SP.A begin deze week op tafel gooide. ‘De studie die nu opdook, is niet meer dan een technische gezondheidsstudie over de metaalmoeheid van de carrosserie. Het document uit 2015 ging over een verlenging van de operationele capaciteit van de F-16’s,’ aldus Grosemans. ‘Het gaat over alles, ook de technologie aan boord.’
In tegenstelling tot de twee eerder gelekte studies kwam de IKW-nota niet van Lockheed Martin maar van de luchtmacht zelf. Dat zet een aantal uitspraken die Vandeput in het parlement deed in perspectief. Op 31 mei 2016 antwoordt hij op een vraag van Grosemans: ‘Actueel bestaan er geen studies van de constructeur om de levensduur van dit type F-16 te verlengen.’ Op 29 juni 2016 – even voor hij studies van ‘dit type F-16’ ontkent – zegt hij aan van der Maelen: ‘Ik kan bevestigen dat er volgens ons vandaag geen studies worden uitgevoerd in opdracht van de Europese F-16-partners.’ En even later zegt hij ‘dat de defensiestaf geen weet heeft van studies van Lockheed Martin die aanleiding kunnen geven tot een wijziging van de design life.’
Technisch gezien zijn dat geen leugens, omdat de studie die op de regeringstafel had gelegen inderdaad niet kwam van de constructeur of van de Europese F-16-partners. Maar Vandeput vertelde op dat moment ook niet de volledige waarheid, want het document van in 2015 duidde ook op een langere levensduur.
Veli Yüksel, Defensiespecialist bij CD&V, kreeg deze week ook voor het eerst het IKW-document onder ogen. Hij stelt zich veel vragen bij de cijfers in het document. ‘Anderhalf miljard van de veronderstelde kosten moet gaan naar de modernisering van de wapensystemen. Maar die updates moeten ook gebeuren bij de F-35. Dat is dus geen meerkost voor de F-16, want het is een kost die je sowieso moet maken.’
Yüksel stelt ook vast dat er wel degelijk een document was waarin een verlengde inzetbaarheid van de F-16’s als een optie werd gezien. ‘Dat dit niet in het parlement is gekomen, vind ik een probleem.’ Waarom de studie dan geclassificeerd was? ‘Dat is een heel goeie vraag.’
Feit is dat Vandeput op 29 juni 2016 gelogen heeft: hij beweerde dat er geen studies waren met betrekking tot het type F-16 dat het Belgische leger gebruikt, terwijl hij wel van zo’n studie wist. Bovendien heeft hij op andere momenten de waarheid zorgvuldig ontweken door het te hebben over studies van Lockheed Martin of in opdracht van de Europese partners.
Het kabinet van de minister betwist die conclusie, en vindt niet dat de minister gelogen heeft. Woordvoerster Laurence Mortier zegt dat het document uit 2015 een theoretisch document is met voorwaardelijke conclusies. ‘Er staat duidelijk in dat nog een haalbaarheidsstudie moet gedaan worden. Dat is een doorgedreven technische analyse van de staat van de Belgische F-16’s. Dit document is allesbehalve zo’n gedetailleerde studie.’ Om die reden zou de minister dan ook niet gelogen toen hij in het parlement verklaarde geen dergelijke studie te hebben.
Ze benadrukt ook dat de vervanging van de F-16-vloot al door de vorige regering was beslist. Vandeput ‘heeft enkel als goede huisvader de beslissing nog eens voorgelegd aan de regering.’ Gevraagd waarom de bewuste nota niet in het parlement geraakt is, zegt ze dat het om een ‘beleidsvoorbereidend document’ gaat, en dat de beslissing voor de vervanging aan de regering toekomt.
Dit was 2018 volgens Knack
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
