Dé influencers van YouTube en Instagram, Acid en Anna-Livia: ‘Het internet is een heel gevaarlijke plek’

Bij jongeren zijn ze ontzettend populair, maar wie ouder is dan 30 snapt totaal niet waar ze mee bezig zijn. Youtuber Nathan Vandergunst en instagrammer Anna-Livia Smekens over trouwe volgers, perverse voorstellen en de funeste impact van vooroordelen.

Hij is een van de succesvolste youtubers van Vlaanderen, zij heeft een schare bijzonder toegewijde volgers op Instagram. Voor hem is het een job, voor haar een boeiende bezigheid naast haar studie kunst en archeologie. Zo impulsief als Nathan ‘Acid’ Vandergunst in de soms hilarische video’s op zijn YouTubekanaal lijkt, zo bedachtzaam is zijn vriendin Anna-Livia Smekens. Influencers zijn ze naar eigen zeggen geen van beiden, maar impact hebben ze des te meer. ‘Tegenwoordig wordt iedereen die op Instagram of YouTube actief is als influencer weggezet’, zegt Anna-Livia Smekens. ‘In de ogen van volwassenen zijn dat allemaal mensen die alleen maar foto’s en filmpjes posten omdat ze daarvoor door het een of andere bedrijf worden betaald. Dat is helemaal niet wat wij doen. Alleen in de letterlijke betekenis van het woord zijn wij influencers: we hebben invloed op onze volgers.’

Hoeveel impact Vandergunst wel heeft, bleek afgelopen zomer. Hij kreeg een mediastorm over zich heen nadat hij zich in een video laatdunkend had uitgelaten over de muziek van zijn grootste concurrenten Céline Dept en Michiel Callebaut, alias Cemi. De vurige verwensingen vlogen heen en weer, en in een veelbekeken video sprak Vandergunst zijn vermoeden uit dat het duo pogingen deed om zijn YouTubekanaal te laten verwijderen. Gevolg: honderden razende Acidfans, die Dept en Callabaut online belaagden en zelfs met de dood bedreigden. ‘Is dat een bewijs van het feit dat ik veel invloed heb? Misschien wel’, zegt hij. ‘Maar dat is niet waar ik op uit ben. Hoogstens is het een neveneffect van wat ik doe.’

Wat doe je dan precies?

Nathan Vandergunst: Ik maak video’s om mensen te laten lachen. Dat is mijn werk – ook al hebben veel mensen het blijkbaar moeilijk om het zo te zien. Hoe vaak ik niet te horen krijg dat ik beter een échte job zou zoeken om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Alsof ik dat niet doe! Ik werk hard, ik verdien goed mijn brood en zoals iedereen betaal ik daar belastingen op.

Hoe kun je leven van video’s die je op YouTube zet?

Vandergunst: Telkens als ik een video upload, worden daarvóór advertenties geplaatst. Voor elke duizend keer dat zo’n advertentie wordt bekeken, krijg ik een bepaald bedrag. Soms koopt een bedrijf of organisatie advertentieruimte op YouTube in het algemeen, soms specifiek op mijn kanaal. In dat laatste geval verdien ik er meer aan. Toch weiger ik soms zulke advertenties. In de aanloop naar de verkiezingen van vorig jaar, bijvoorbeeld, zetten partijen als het Vlaams Belang en de N-VA zwaar in op YouTube. Maar zulke propaganda wil ik niet bij mijn video’s. Van geen enkele partij. Al is dat financieel gezien natuurlijk niet zo slim. Naast die advertenties verdien ik ook nog geld met de verkoop van merchandise, zoals truien en T-shirts.

Wij dachten dat youtubers vooral rijk werden door sponsordeals met bedrijven.

Vandergunst: Voor de meesten is dat inderdaad de grootste bron van inkomsten. Het is ook daardoor dat er in Nederland youtubers zijn die op hun twintigste al in een Lamborghini rondrijden.

Smekens: En dan zucht Nathan soms dat hij óók een Lamborghini wil. (lacht)

Vandergunst: Natuurlijk denk ik dat weleens, maar toch hou ik die sponsordeals zo veel mogelijk af. Ik ga alleen op zo’n voorstel in als het om een product gaat dat echt bij me past en als ik zelf kan bepalen hoe ik het in mijn video verwerk. Dat is misschien nog het grootste probleem: grote bedrijven geven je amper inspraak. Hun mensen zoeken uit wat het best werkt en dat voorstel is dan te nemen of te laten. Voor creatieve inbreng van mijn kant is er geen plaats. Daar zou ik me niet goed bij voelen, en mijn kijkers zouden het ook niet waarderen.

Smekens: Zo denk ik er ook over. Ik krijg veel aanbiedingen om iets op Instagram te promoten, van telefoonhoezen tot dieetpillen of plastische chirurgie. Maar ik ga bijna nooit op zo’n aanbod in, want daarvoor zie ik mijn volgers te graag. Met alles wat ik tot nu toe op Instagram heb verdiend, zou ik hoogstens een paar weken kunnen leven. Meer niet. Ik verdien liever geld met gewone studentenjobs. Zo werk ik al vier jaar in een toeristische attractie. Ik verdien er 12 euro per uur en dat vind ik prima. Het heerlijke aan die job is dat ik uitsluitend in contact kom met toeristen, en die herkennen me haast nooit. Daarnaast heb ik ook nog in een boekhandel en een meubelzaak gewerkt om bij te verdienen. Ik heb Instagram dus helemaal niet nodig.

Waarom investeer je er dan toch zo veel tijd in?

Smekens: Dat is vanzelf zo gegroeid. Ik ben actiever geworden op Instagram omdat ik het zat was om altijd weggezet te worden als ‘de vriendin van Acid’. Ik wilde laten zien dat ik veel meer ben dan dat. In het begin waren het vooral Nathans kijkers die me volgden, maar gaandeweg kwamen er steeds meer andere mensen bij. Ondertussen heb ik al meer dan 52.000 volgers. Tijdens de eerste lockdown ben ik beginnen te livestreamen en vroeg ik mijn volgers elke avond om te posten hoe hun dag was geweest. Dat sloeg aan en ik voelde me er zelf ook goed bij. Dat komt vooral door alle positieve feedback die ik krijg. Mijn volgers gaan heel lief en zorgzaam met me om. Ik heb altijd een irrationele angst gehad om iets verkeerds te doen op het internet, maar zij hebben voor mij een omgeving gecreëerd waarin ik me veilig genoeg voel om de camera aan te zetten en te livestreamen. Dat was een paar jaar geleden nog totaal ondenkbaar.

Vandergunst: Jouw Instagram is inderdaad een heel andere omgeving dan mijn YouTubekanaal. Als wij samen een video opnemen, komen daar wel soms rotte reacties op. Die verwijder ik dan meteen omdat ik niet wil dat jij ze onder ogen krijgt.

Smekens: Die video’s met Nathan zijn de enige beelden die je op het internet van mij kunt vinden. Als ik live ga op Instagram, sla ik die filmpjes nooit op. Mijn volgers vragen daar wel om omdat ze die beelden achteraf nog eens willen herbekijken, maar dat zie ik dus niet zitten. Daarvoor ben ik veel te bang van het internet.

Vandergunst: Het internet ís ook een heel enge plek. Als ik per ongeluk een paar seconden mijn voeten film, staan die beelden binnen de kortste keren op sites voor voetfetisjisten. Anna-Livia staat zonder het te weten ook op allerlei sites. Dat is de donkere zijde van het internet.

Smekens: Er zit inderdaad een heel perverse kantje aan en daar kun je niets tegen beginnen. Ik heb al eens het aanbod gekregen om iemand voor een video in zijn ballen te schoppen. Daarmee kon ik dan 1000 euro verdienen. Een andere man schreef dat hij me wilde vastbinden, bezwangeren en nooit meer loslaten. Ziek was ik daarvan. Ook al is zo’n bericht anoniem, je wéét dat er een echt mens achter zit.

Vandergunst: Wat het internet ook gevaarlijk maakt, is dat je met één domme uitspraak een enorme storm kunt veroorzaken. Bakken kritiek krijg je dan. Daar moet je mee om kunnen gaan.

Smekens: Toen we net samen waren, ondertussen al bijna vier jaar geleden, vonden Nathans volgers dat ik hem van hen afpakte. Het gevolg was dat ik een golf van hatelijke reacties over me heen kreeg. Ik kende niets van YouTube, had nog nooit een video van hem gezien en begreep totaal niet wat me overkwam. Dat maakte me bang.

Vandergunst: Ik was toen zo verliefd dat ik drie weken lang geen enkele video heb geüpload. Dat vonden mijn kijkers blijkbaar niet zo fijn. (grijnst)

Smekens: Op dat vlak zijn wij tegenpolen. Ik kan letterlijk ziek worden van negatieve reacties terwijl hij…

Vandergunst: … daarvan geniet. (lacht) Ik weet dat het raar klinkt, maar het is wel zo. Ik vind het alleen maar grappig als vreemde mensen met elkaar in discussie gaan over mij. Maar ik besef natuurlijk dat mijn directe omgeving het daar soms moeilijk mee heeft. Bij mijn moeder, bijvoorbeeld, komen negatieve commentaren soms hard aan.

Houden jullie je soms in om zulke toestanden te vermijden?

Smekens: Ik kom altijd uit voor de dingen waarvoor ik sta. Alleen mijn politieke meningen probeer ik online wat te nuanceren omdat ik weet dat ik soms extreem kan overkomen. Ik ben in elk geval veel voorzichtiger en correcter dan Nathan. Ik denk ook dat ik hem de voorbije jaren op ethisch vlak wat heb kunnen bijsturen en dat ik hem heb doen inzien hoe groot zijn impact is.

Vandergunst: Je hebt mij inderdaad al een paar keer voor een kleine ramp behoed. Onlangs nog brak ik verkleed als piraat in een aantal onlinelessen aan de universiteit in. Zogenaamd omdat ik op zoek was naar mijn boot. Ik was van plan om de reacties van die professoren in een video te laten zien, maar Anna-Livia zei dat ik hen onherkenbaar moest maken.

Smekens: Je bent toch op je hoofd gevallen als je die mensen zomaar laat zien? Sommigen waren totaal in de war en wisten niet wat ze moesten doen. Stel je voor dat de kinderen van een van hen Acid volgen en dan in een video moeten zien hoe hun grote idool met hun vader of moeder lacht. Zoiets doe je niet. Dus heb ik Nathan de raad gegeven om het gezicht van die lesgevers te blurren, en dat heeft hij ook gedaan.

De wachtwoorden om in die lessen binnen te raken, kreeg je van studenten. Ook van Anna-Livia?

Smekens: Ben je gek? Hij heeft het me zelfs niet gevraagd, want hij weet heel goed dat ik zoiets nooit zou doen. Ik mag er niet aan denken dat hij een les van mijn lievelingsprof zou verstoren. In mijn eerste jaar aan de universiteit heb ik weleens overwogen om hem mee te nemen naar het auditorium. Ik volgde toen een vak over de grote stromingen in de filosofie en Nathan was daar erg in geïnteresseerd. Hij had er een paar boeken over gelezen die ik hem had aangeraden en wilde er graag meer over weten. Toch is hij uiteindelijk niet meegegaan naar de les, want we wisten allebei dat hij geen eerlijke kans zou krijgen. Niemand zou hebben geloofd dat hij daar uit oprechte interesse zat.

Vandergunst: Dat komt ook doordat ik me in mijn video’s dommer voordoe dan ik ben. Zodra de camera loopt, speel ik een rol, haal ik mijn accent boven en wil ik de mensen in de eerste plaats aan het lachen brengen. Maak ik eens een ernstiger video omdat ik mijn kijkers iets wil bijbrengen, dan zijn ze meestal heel verbaasd. ‘Wow, je kunt dus wél serieus zijn’, schrijven ze dan.

Smekens: Dat vind ik best jammer, want ook ik word de hele tijd met die vooroordelen geconfronteerd. ‘Als ze echt intelligent zou zijn, zou ze nooit een relatie hebben met iemand als Acid’, klinkt het vaak. Dan breekt mijn hart. Heel in het begin van onze relatie schaamde ik me er zelfs voor dat ik met een youtuber samen was. Terwijl ik net heel trots ben op Nathan en alles wat hij heeft bereikt.

Vandergunst: (haalt de schouders op) Zolang jij en de andere mensen uit mijn onmiddellijke omgeving maar weten hoe ik echt ben. Voor mij is dat cruciaal. Dat is zelfs de belangrijkste reden waarom ik nog thuis woon.

Smekens: Omdat Blankenberge je veilige haven is?

Vandergunst: Inderdaad. Bij mijn vrienden in Blankenberge ben ik helemaal mezelf. Zij houden me ook met mijn twee voeten op de grond. Zodra ik nog maar een heel klein beetje durf te zweven, zeggen ze: ‘Héla, je zit hier niet op YouTube.’ Natuurlijk bekijken ze weleens een van mijn video’s, maar achteraf zeggen ze dan hoogstens dat ze het leuk hebben gevonden. Meer niet. Mocht ik in een andere stad alleen gaan wonen, dan vrees ik dat ik mezelf zou verliezen. Ik heb collega’s die zo zijn gaan zweven dat er amper nog iets overblijft van wie ze echt zijn. Zeker als je niet gelukkig bent, bestaat het gevaar dat je op het internet iemand wordt die je helemaal niet bent, en dat je daar dan de hele tijd door onbekenden voor wordt geprezen. Dat is echt niet gezond.

Anna-Livia, jij maakt er geen geheim van dat je soms last hebt van angsten. Hoe reageren je volgers daarop?

Smekens: Velen van hen herkennen zich daarin. Vandaar dat ze me vaak heel persoonlijke, intense berichten sturen. Ik ben hun heel dankbaar voor hun vertrouwen, maar ik kan onmogelijk alles lezen en overal op reageren. Niet alleen omdat ik daar geen tijd voor heb, maar ook omdat ik mezelf moet beschermen. Ik ben veel te bang dat sommige van die verhalen mijn eigen angsten zouden triggeren. De voorbije jaren ben ik een paar keer in een loop van angst terechtgekomen, waar ik niet meer uit raakte. Ik kon niet meer eten of slapen, ging niet naar buiten, had geen contact met mijn vrienden en één keer heb ik zelfs Nathan drie weken lang niet kunnen zien. Heel heftig. Om dat niet nog eens mee te maken, ga ik mogelijke triggers zo veel mogelijk uit de weg. Vandaar dat ik niet alle berichten lees van volgers die iets vergelijkbaars meemaken.

Vandergunst: De meesten verwachten ook niet dat je antwoordt. Volgens mij hebben ze er al veel aan om hun verhaal te kunnen opschrijven en versturen naar iemand die ze vertrouwen. Zelf antwoord ik zo goed als nooit op heel persoonlijke berichten. Dat durf ik gewoon niet. Ook al omdat veel mensen dat niet voor zichzelf houden. Reageer ik, dan beginnen ze overal rond te bazuinen dat ze met Acid hebben gechat of zetten ze mijn antwoord op Instagram. Binnen de kortste keren verwacht iederéén dan dat ik hun berichten beantwoord en dat kan ik gewoon niet.

Smekens: Als ik reageer op zo’n persoonlijk bericht, waar soms vreselijke dingen in staan, zullen mijn volgers dat hoogstens aan hun dichtste vrienden laten zien. Het is dus zeker niet zo dat ik nooit reageer. Soms voel ik me er zelfs toe verplicht. Zeker als iemand schrijft dat hij of zij er een eind aan wil maken. Dan probeer ik uit te leggen dat er nog opties zijn, dat er altijd een uitweg is. Weet je wat ik nog het ergste vind? Dat veel mensen blijkbaar nergens anders terechtkunnen en mij als hun laatste optie beschouwen. Dan is er toch iets heel erg mis met hoe we in onze samenleving, en dan zeker tijdens de coronacrisis, met mentale gezondheid omgaan? Ontzettend veel jonge mensen zitten er op dit moment echt door.

Vandergucht: Dat ze ons daarover berichten sturen, is omdat wij one of them zijn. Ze denken dat wij hen beter begrijpen dan volwassenen. En dat is vaak ook zo.

Is dat waarom je onlangs na de wanhoopsdaad van youtuber Kastiop een video hebt gemaakt om je kijkers een hart onder de riem te steken?

Vandergunst: Het sprak vanzelf dat ik de dag na zijn dood geen video kon uploaden waarin nieuwe merchandise werd gelanceerd, zoals ik van plan was. Maar alleen over hem praten, zag ik ook niet zitten. Ik wilde the bigger picture schetsen en het ook over mentale problemen in het algemeen hebben. Het is dankzij Anna-Livia dat die video zo goed is geworden. Zij heeft me laten inzien hoe ingrijpend mentale problemen kunnen zijn.

Voor die video kreeg je lof van psychologen en andere specialisten, maar doorgaans ben je niet zo populair bij mensen die ouder zijn dan 30.

Vandergunst: Ja, en dat blijkt keer op keer weer uit hun beweringen over mijn werk. ‘Vind je jezelf echt zo interessant dat je filmpjes maakt waarin je de hele tijd over jezelf praat?’ zeggen ze dan. Wie dat denkt, heeft nog nooit een video van mij bekeken. Ach, ze doen maar.

Smekens: Dat is nochtans echt niet oké. Wij kijken naar de oudere generaties op, maar zij respecteren ons totaal niet. Veel volwassenen kijken zelfs op ons neer zonder de moeite te doen om zich in onze leefwereld te verdiepen. Alsof ze bang zijn voor het onbekende. Zo wordt mijn intelligentie keer op keer in twijfel getrokken omdat ik actief ben op Instagram, er graag goed uitzie en ook nog de vriendin van Acid ben. Zelfs in mijn directe omgeving zijn er volwassenen die daardoor niet kunnen geloven dat ik ook kan opgaan in literatuur, erg van kunst hou en heel graag studeer. Door die vooroordelen heb ik het gevoel dat ik me altijd weer moet bewijzen.

Vandergunst: Veel volwassenen vinden het internet ook nog altijd een minderwaardig kanaal. Tot ze ons nodig hebben om de jeugd te bereiken, want dat kunnen ze zelf niet meer. Je zou moeten zien hoeveel e-mails ik van overheidsdiensten krijg met de vraag om de een of andere boodschap onder jongeren te verspreiden. Dan ben ik wel goed genoeg.

Smekens: Maar als we zelf actievoeren op het internet, wordt dat meestal niet ernstig genomen. Zo hebben heel veel van onze leeftijdgenoten een tijd geleden geprotesteerd tegen de besparingen in de cultuursector door hun profielfoto op de sociale media aan te passen. Het is niet omdat dat protest niet op straat maar op het internet plaatsvindt, dat het geen sterk signaal is. Toch blijven ze ons afschilderen als een generatie van analfabeten die nergens in geïnteresseerd is, en al helemaal niet in kunst. Alsof wij het zijn die zo veel op kunst en cultuur besparen dat allerlei organisaties, waaronder mijn favoriete theatergezelschap het KIP, de deuren moeten sluiten. Het is net de generatie die ons verwijt dat we alleen maar voor een scherm zitten die daar verantwoordelijk voor is.

Je studeert kunst en archeologie. Wil je straks zelf in de cultuursector aan de slag?

Smekens: Het liefst zou ik in een museum werken. Niet als curator, want dat zou een te grote verantwoordelijkheid zijn. Ik ken mezelf ondertussen: ik kan niet goed om met druk en stress. Maar ik zie mezelf wel ergens in het depot van een museum tussen de kunstwerken zitten. Rustig en afgeschermd, zoals ik het graag heb.

Vandergunst: Mij vragen mensen altijd wat ik ga doen als ik te oud ben voor YouTube. Alsof daar een houdbaarheidsdatum op staat. Als een video leuk is om naar te kijken, maakt het niet uit of de maker 20, 30 of 40 is. Toch maakt mijn moeder zich daar zorgen over. ‘Wat als ze plots niet meer kijken?’ zegt ze dan. Maar mijn kijkers zullen echt niet op een ochtend wakker worden en collectief beslissen dat ze Acid niet meer leuk vinden. Een tijd geleden had ik het daar nog over met mijn plusvader, die in de horeca werkt. ‘Wat ga je doen als het niet meer lukt met YouTube?’ vroeg hij me. ‘Wat ga jij doen als er geen werk meer is in de horeca?’ antwoordde ik. Vol overtuiging legde hij uit dat zoiets nooit kon gebeuren. Maar vandaag zijn alle cafés en restaurants dus wel dicht. Zo onvoorspelbaar is de wereld nu eenmaal. Ik heb geen idee hoe YouTube verder zal evolueren en al helemaal niet wat ik over 30 of 40 jaar zal doen, maar dat maakt me niet bang. We zien wel. Ondertussen blijf ik video’s op YouTube uploaden, want dat doe ik nog altijd graag. Vooral het feit dat ik alles zelf kan bepalen, bevalt me. Aan een tv-programma werken tientallen mensen, maar ik doe alles helemaal alleen.

Smekens: Helemaal alleen?

Vandergunst: Correctie: mét de input van Anna-Livia. (lacht) Als ik een e-mail of telefoon krijg met een voorstel waarover ik even wil nadenken, zeg ik altijd: ‘Dat moet ik even intern bespreken’ of ‘Ik neem eerst contact op met mijn advocaat.’ En dan bel ik haar.

Smekens: En behoed ik hem voor stommiteiten. (hilariteit)