Er gaan stemmen op om Edward Snowden amnestie te verlenen omdat hij ‘beter verdient dan een leven in permanente ballingschap en angst’. Het zou niet de eerste keer zijn in de geschiedenis van het klokkenluiderschap dat dit gebeurt.
Zowel de krantenThe New York Times als The Guardian pleitten afgelopen weken in hun editoriaal om de in Rusland verblijvende Snowden een vorm van genade te verlenen zodat hij terug kan keren naar de Verenigde Staten.
Ook in het verleden werden klokkenluiders soms gepardonneerd, anderen kregen dan weer zware straffen. Hoe verging het nationale en internationale voorgangers van Edward Snowden?
Daniel Ellsberg
Ellsberg was de defensieanalist die in 1971 de 7.000 zogenaamde ‘Pentagon Papers’ aan verschillende kranten lekte. Die geheime documenten onthulden onder meer dat Amerikaanse leiders, onder wie drie presidenten, wisten dat de oorlog in Vietnam een onoverwinbare, tragische modderput was. Daarnaast toonden de documenten aan dat de Amerikaanse regering het parlement en de bevolking had voorgelogen over de evolutie van de oorlog. Ellsberg gaf zichzelf aan en op grond van anti-spionagewetten werd 115 jaar celstraf geëist. Maar tijdens zijn proces ontdekte de rechter dat president Richard Nixon en zijn staf Ellsberg in diskrediet hadden proberen te brengen door zijn telefoon onrechtmatig af te luisteren en in het kantoor van zijn psychiater in te breken. Ellsberg werd volledig vrijgesproken. De man is nog steeds activist en aanhanger van Edward Snowden en Chelsea Manning.
William Mark Felt
De gepensioneerde onderdirecteur van de FBI uitte zich in 2005 als ‘Deep Throat’ in het Watergateschandaal. Hij gaf anoniem informatie aan journalisten Carl Bernstein en Bob Woodward van de Washington Post voor hun artikels over de doofpotoperatie van de regering-Nixon na de inbraak in het hoofdkwartier van de Democratische Partij in 1972. De verhalen leidden uiteindelijk tot het ontslag van Nixon in 1974 en leverden de krant een Pulitzerprijs op. Felt stierf op 95-jarige leeftijd in 2008.
Paul Demaegt
De ingenieur van de voormalige Belgische telefoonmaatschappij RTT bracht in 1973 aan het licht dat de toenmalige administrateur-generaal bestellingen voor gebouwen waarvoor de RTT een openbare aanbesteding had moeten uitschrijven, had overgelaten aan bevriende firma’s. Demaegt werd geschorst, maar werd later in ere hersteld. Hij overleed in 2010.
Christophe Meili
Deze nachtwaker bij de Zwitserse bank Schweizerische Bankgesellschaft maakte in 1997 openbaar dat Zwitserse banken bewijzen over Joodse tegoeden vernietigden. De Zwitserse autoriteiten reageerden met een arrestatiebevel tegen hem omdat hij het bankgeheim zou hebben aangetast. Meili vluchtte daarop met zijn vrouw en twee kinderen naar de Verenigde Staten waar hij politiek asiel kreeg. Het arrestatiebevel werd ingetrokken, maar Meili bleef in de VS. Hij kreeg er in 2005 het Amerikaans staasburgerschap.
Paul van Buitenen
De Nederlandse Europese controleambtenaar bracht in 1998 het frauduleuze gedrag van sommige leden van de Europese Commissie in de openbaarheid waardoor de voltallige Commissie onder leiding van Luxemburger Jacques Santer in 1999 moest aftreden. Van Buitenen zelf werd geschorst omdat hij zijn geheimhoudingsplicht zou hebben geschonden en een tuchtrechtelijk onderzoek werd opgestart. Nadat zijn schorsing afgelopen was, kreeg Van Buitenen een andere functie. De tuchtprocedure bleef verder lopen en in zijn nieuwe werk ondervond hij allerlei beperkingen. Zijn klokkenluiderschap maakte van hem een paria en ook zijn familie leed er emotioneel onder. Naar eigen zeggen zou hij geen klokkenluider zijn geworden als hij van tevoren had geweten wat de gevolgen zouden zijn. In 2004 richtte Van Buitenen de politieke partij Europa Transparent op, waarmee hij een zetel in het Europees Parlement behaalde. In 2008 werd de partij al opgeheven. Van Buitenen is nu weer ambtenaar bij de EU.
Sherron Watkins
De voormalige ondervoorzitter van het Amerikaanse energiebedrijf Enron maakte begin jaren 2000 de enorme financiële leugens, corruptie en fraude waaraan het bedrijf zich bezondigde , openbaar. Watkins werd samen met twee andere vrouwelijke klokkenluiders in 2002 door Time Magazine uitgeroepen tot ‘Persoon van het Jaar’. Ze verliet Enron in 2002 en geeft sindsdien lezingen over ethiek en leiderschap.
Rudy Aernoudt
Aernoudt was gewezen kabinetschef van Vlaams minister van Economie Fientje Moerman. Hij diende in 2007 klacht in tegen zijn minister wegens onethische praktijken op haar kabinet. Aernoudt werd door de Vlaamse regering ontslagen als secretaris-generaal van het Vlaams Departement Economie, Wetenschap en Innovatie, maar de ombudsman en later ook het Rekenhof stelden dat Aernoudts klacht terecht was. Moerman nam onmiddellijk ontslag. In 2009 richtte Aernoudt samen met Mischaël Modrikamen de Personenpartij op, maar een jaar later werd hij al uit de partij gezet omdat hij niet akkoord was met de separatistische wending van de partij en het feit dat de partij uitspraken die aanleunen bij het racisme ondersteunde. Aernoudt is nu gastprofessor economie aan de Hogeschool-Universiteit Brussel, de Hogeschool Gent en de universiteit van Nancy.
‘Hazodi-klokkenluiders’
Deze klokkenluiders werden vernoemd naar de Limburgse politiezone. Het waren medewerkers van de politiezone die in 2011 het financieel wanbeleid bij de Hasseltse politie aan de kaak stelden. Het externe auditkantoor I-Force gaf de klokkenluiders grotendeels gelijk, maar hun leven werd er niet makkelijker op. Een van hen, Vera Vrancken, voelde zich na een lange periode van inactiviteit onheus behandeld op haar eerste werkdag. Ze werd toen gevraagd om een boek te lezen.
Chelsea Manning
De Amerikaanse soldaat Chelsea Manning, die vroeger door het leven ging onder de naam Bradley, werd door een militaire rechtbank veroordeeld voor het stelen en verspreiden van 750.000 geheime legerdocumenten en video’s via WikiLeaks. Hij kreeg een celstraf van 35 jaar, heel wat minder dan de wettelijk toegestane levenslange gevangenisstraf. Manning heeft president Barack Obama om gratie gevraagd. Die aanvraag zal volgens de administratie van Obama niet anders behandeld worden dan die van andere veroordeelden. Medestanders van Manning, onder wie Ellsberg, beschouwen hem als een held.
Julian Assange
Assange, internetactivist en stichter van klokkenluiderswebsite WikiLeaks, publiceerde honderdduizenden vertrouwelijke staatsdocumenten over de oorlogen in Irak, Afghanistan en Guantanamo Bay op het internet. De Australische journalist, houdt zich al meer dan een jaar schuil in de ambassade van Ecuador in Londen om zijn uitlevering aan Zweden te ontlopen., waar hij beschuldigd wordt van verkrachting en aanranding. Assange heeft al herhaaldelijk gezegd dat de beschuldigingen in Zweden politiek gemotiveerd zijn en gerelateerd aan zijn werk. De Ecuadoriaanse regering bood Assange asiel, maar de Britse autoriteiten hebben laten weten dat hij zal gearresteerd worden van zodra hij de ambassade verlaat.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier