Het is tijd om aandacht te besteden aan de radicalisering op links

‘De opkomst van het links-populisme, en de radicalisering op links die we overal in Europa waar kunnen nemen, is even zorgwekkend als de opkomst van extreemrechts’, schrijft Gert Jan Geling van denktank Liberales.

Hamburg stond in brand. Er heerste anarchie, hulpdiensten konden het niet meer bolwerken. Niet vanwege noodweer, niet vanwege jihadistische terreur, evenmin vanwege een mars van extreemrechts. Niks van dat alles, maar wel vanwege het feit dat de G20-top in deze stad werd georganiseerd, en er vanuit de hele wereld radicaal-linkse elementen naar deze stad togen om te demonstreren tegen het kapitalisme. De meest radicale, links-extremistische elementen onder hen besloten dat het momentum was aangebroken om anarchie te creëren, om geweld te gaan gebruiken en om zoveel mogelijk schade aan te richten. Dat geweld was niet alleen gericht tegen de politie, maar ook tegen onschuldige winkeliers wiens winkels geplunderd werden, en omstanders die te dicht bij kwamen of de gebeurtenissen aan het filmen waren. Zelfs 20.000 politieagenten waren niet in staat om dit alles te voorkomen.

In het huidige tijdsgewricht besteden we terecht veel aandacht aan de opkomst van extreemrechts, zowel in de politiek als in de samenleving, en aan het hieraan gerelateerde rechts-extremisme, ofwel de meest radicale elementen op rechts die bereid zijn geweld te gebruiken. Geweld tegen moslims, geweld tegen asielzoekers, en geweld tegen andere andersdenkenden. We spreken over een ‘verrechtsing’ van de politiek en samenleving, over populisme, over radicalisering op rechts. Opnieuw geheel terecht, want al deze ontwikkelingen vinden dagelijks plaats, en vanuit het liberale midden geredeneerd is dat een zorgelijke constatering.

Radicaal-links is helemaal terug

Maar de ‘verlinksing’ die op dit moment plaatsvindt, de opkomst van het links-populisme, en de radicalisering op links die we overal in Europa waar kunnen nemen, is eveneens zorgwekkend. Die radicalisering op links kunnen we op verschillende fronten waarnemen. Als eerste in de politiek. Radicaal-linkse elementen doen het goed in de peilingen, winnen zelfs verkiezingen, of infiltreren in mainstream partijen. Zo zien we in België dat de marxistische PVDA-PTB in de peilingen bijna de grootste partij van Wallonië is, net als Podemos in Spanje.

De communist Jean-Luc Mélenchon (Parti de Gauche) wist bij de afgelopen Franse verkiezingen bijna net zoveel stemmen binnen te halen als Marine Le Pen (Front National). In Griekenland is het radicaal-linkse Syriza zelfs al jaren aan de macht. In Groot-Brittannië hebben radicaal-linkse elementen de Labour-partij overgenomen. Jeremy Corbyn, een linkse radicaal die fel tegen het kapitalisme uitvaart, Karl Marx prijst en in het verleden zelfs zijn dank uitsprak aan de inmiddels overleden Venezolaanse dictator Hugo Chavez, kan volgens de laatste peilingen bij een nieuwe verkiezing in Groot-Brittannië wel eens de volgende premier van het Verenigd Koninkrijk worden. De tijden van radicaal-links uit de jaren ’60 en ’70 lijken te herleven.

Dat is niet alleen het geval in de politiek, maar ook in de samenleving. Radicaal-linkse, antikapitalistische groepen manifesteren zich steeds vaker. Op universiteiten bijvoorbeeld, waar de radicaal-linkse intolerantie die heerst op sommige universiteiten (waarvan de universiteit van Berkeley het bekendste voorbeeld is) steeds meer over lijkt te gaan waaien naar Europa. De vrijheid van meningsuiting en de academische vrijheid, en daarmee ook de diversiteit aan meningen, komen daardoor steeds verder onder druk te staan.

Tot slot wijzen experts ook steeds meer op het gewelddadig extremisme dat ze op extreemlinks zien groeien. Het geweld dat we konden waarnemen in Hamburg was dan ook geen uitzondering. Links-extremisten manifesteren zich niet alleen rondom grote internationale bijeenkomsten, maar ook gedurende bijeenkomsten of demonstraties van (verondersteld) extreemrechts – en met geweld. Daar waar veel extreemrechtse demonstraties overwegend vreedzaam zijn, is geweld van ‘antifascistische’ tegendemonstranten veelal de norm.

Misplaatst ‘begrip’

Het is duidelijk dat daar een probleem in schuilt. Maar een fundamenteler kwestie is dat we nog maar in beperkte mate erkennen dat de radicalisering op linkse een gevaarlijke ontwikkeling is.In West-Europa hebben we nooit de dictatuur van het communisme meegemaakt, en daarom doen marxisten in de politiek bij ons ook niet dezelfde alarmbellen rinkelen als in bijvoorbeeld de voormalige communistische landen in Oost-Europa. We erkennen ook onvoldoende dat het populisme niet alleen een rechts-nationalistische kant heeft, maar zeker ook haar linkse varianten kent.

Intolerantie binnen de academie jegens meningen die afwijken van de dominante (radicaal-) linkse norm wordt getolereerd, omdat deze norm als ‘goed’ wordt gezien, en wat ervan afwijkt als ‘fout’. Gewelddadige extremisten op links worden niet altijd als even problematisch aangeslagen als wanneer het geweld vanuit extreemrechtse of jihadistische hoek zou komen. Linkse extremisten gebruiken nu eenmaal vaak geweld wanneer zij opkomen voor bijvoorbeeld vluchtelingen, het milieu, dieren, of wanneer zij tegen het kapitalisme of extreemrechts demonstreren. Allen zaken die in bepaalde kringen nog wel enige goedkeuring kunnen wegdragen, waarbij er vervolgens een oogje dicht wordt geknepen bij het gebruik van geweld. Men kan er zelfs in sommige gevallen nog wel ‘begrip’ voor opbrengen.

Maar de tijden van begrip voor links-extremisme en de radicalisering op links zouden voorbij moeten zijn. Extreemlinks is in onze samenleving net zo goed een probleem als extreemrechts. We zien in sommige kringen wel degelijk een verlinksing, we zien de opkomst van het links-populisme, en de toename van links-extremistisch geweld. Het is tijd om dit te erkennen, en onder ogen te zien dat de liberale democratie, de open samenleving, en de vrije markt niet alleen door jihadisten en extreemrechts, maar ook door extreemlinks bedreigd worden. Het is tijd voor de politiek, de overheid en de veiligheidsdiensten om hier stelling tegen te nemen, beleid op te maken, en in te grijpen waar nodig. Meer aandacht voor de radicalisering op links is hard nodig. Als we niet reageren, lopen we het risico dat we als samenleving binnenkort met een nieuwe, grote, fundamentele uitdaging geconfronteerd worden die onze welvaart, veiligheid en stabiliteit fundamenteel bedreigt. Als liberale democratie moeten we doen wat nodig is om dat te voorkomen.