‘Het federale kompas staat goed, slaat nu ook de Vlaamse investeringsmotor aan?’

‘De ambities van de federale regering zijn nobel maar kwetsbaar, als ze niet geruggensteund worden door een groene relance in Vlaanderen, Brussel en Wallonië’, schrijft Mathias Bienstman van Bond Beter Leefmilieu over de plannen van de nieuwe regering-De Croo.

Historisch: de groene relance vormt een speerpunt in een Belgisch regeerakkoord. Daarmee zet de federale regering zich op één lijn met de Europese Green Deal. De milieubeweging haalde vorige week opgelucht adem. Toch blijft de hamvraag wat Vlaanderen zal doen met haar investeringsmotor. Gaan we kibbelen? Of zetten we met vereende krachten koers richting het decennium van de versnelling?

De federale regering maakte van de duurzame relance na corona een speerpunt in het regeerakkoord. Maar liefst 6 van de 84 pagina’s handelen over het ‘Interfederaal relance- en transitieplan.’ De kerngedachte: als we de economie en de jobs van de toekomst willen veiligstellen, dan moeten we nu investeren. Ook in de samenstelling van de ploeg komt die keuze terug. Thomas Dermine is de staatssecretaris voor Relance en Strategische investeringen. De minister van Klimaat en Leefmilieu, Zakia Khattabi, krijgt er de bevoegdheid ‘Green deal’ bij.

De regering pakt uit met de belofte om haar deel van de overheidsinvesteringen op te schroeven van 2,6% naar 4% in 2030. Klimaat en digitalisering zijn duidelijk prioriteiten. Wat kunnen we verwachten? Digitalisering in de gezondheidszorg en justitie, een renovatieversnelling van de overheidsgebouwen, meer investeringen in spoorinfrastructuur en een versterking van het energienet.

Kwetsbare ambities

En toch is het te vroeg om victorie te kraaien. Het gros van de investeringsmogelijkheden voor vergroening zit namelijk bij gewestelijke en lokale overheden, en bij bedrijven en gezinnen. Kortom: de ambities van de federale regering zijn nobel maar kwetsbaar, als ze niet geruggensteund worden door een groene relance in Vlaanderen, Brussel en Wallonië.

Wat dat betreft komen er de laatste weken gelukkig hoopvolle signalen. De plannen van Brussel en Wallonië zijn in lijn met de federale. De septemberverklaring van Vlaams minister-president Jan Jambon pakte ook uit met duurzame investeringen. De Vlaamse regering wil onder andere inzetten op een recyclagehub, waterstof, waterschaarste en droogtebestrijding, meer fietspaden en energierenovaties. Of het stimuluspakket zal volstaan en op tijd uitgerold wordt? Dat is nog even koffiedik kijken.

De federale regering van haar kant, reikt de hand naar de gewesten en lokale overheden. Ze herhaalt in het regeerakkoord dat ze het relanceplan in overleg wil vormgeven en met volle respect voor de bevoegdheidsverdeling. Ze voorziet ook een beleidscel met vertegenwoordigers van de gewesten en het federale kernkabinet om het relanceplan op te maken.

Groene miljarden van Europa

Het is daarbij duidelijk dat de federale overheid net zoals de Vlaamse regering uitkijkt naar de Europese miljarden die beschikbaar komen voor de relance. Maar binnen de Europese dynamiek volstaat het niet om de hand uit te steken voor het groene geld. Europa eist in ruil dat ons land zich inschakelt in het traject naar verhoogde klimaatdoelen en koolstofneutraliteit voor 2050. Dat is logisch: enkel door gezamenlijke klimaatinspanningen wordt Europa koolstofneutraal. Dat vormt dan weer een opstap naar klimaatengagement van de grote industriële blokken: Europa, China en de VS. Door de inspanningen van Europa en China voor koolstofneutraliteit is de voorziene opwarming op het einde van de eeuw al minder dan 3°C. Als de VS na een overwinning van Biden opnieuw meedoet, komen de klimaatdoelen van Parijs zelfs binnen bereik. Zo kunnen we een woestijnklimaat in Spanje of overstromingen in de lage landen vertragen en mogelijk nog afwenden.

Teamwork wint ook het klimaatkampioenschap

Tot daar het grotere plaatje. Maar hoe maken we er in België een succes van? Omarm de klimaatambitie en werk over de beleidsniveaus heen aan één sterk interfederaal plan voor een groene relance. Dat plan moet er trouwens snel liggen, als we kans willen maken op de groene miljarden van Europa.

Of zoals premier De Croo na afloop van de lange regeringsvorming met een knipoog naar basketbalmythe Michael Jordan tweette: Talent wins games. But only teamwork wins championships. En dat is niet anders voor het klimaatkampioenschap, een kampioenschap waarin ons land momenteel zeker niet meespeelt met de grote jongens maar dat wel weer wil doen.

Belanden de federale en Vlaamse regering kibbelend in de gracht? Dan zullen we de relance alleen moeten betalen. Bovendien wint niemand met een steekspel tussen gewesten en de federale overheid. Sommige energie-, transport of digitale netwerken zijn een federale bevoegdheid, maar lopen over de hele oppervlakte van ons land – en komen alle burgers en bedrijven ten goede. Politici die gaan kibbelen over de investeringsenveloppe, en die het klimaatdossier gaan beschouwen als een zoveelste dossier waarin ze hun eigen ideologisch gelijk moeten bewijzen, missen de essentie. Burgers en bedrijven snakken naar actie, eendracht en besluitvaardigheid. Met politiek gekibbel zijn er geen stemmen meer te winnen.