‘Het federaal blijven van de sociale zekerheid is niet voldoende voor een solidair België’

‘Solidariteit is het cement van elke maatschappij, ook van onze Belgische’, schrijft Ludwig Vandenhove van B Plus.

Een bijdrage schrijven over een solidair België in een periode dat het actueel internationaal probleem de vluchtelingencrisis is. De boodschap is dus simpel of zou dat alleszins moeten zijn: wij moeten solidair zijn met heel de wereld, zeker met “de sukkelaars”, die alles achterlaten en hun leven op het spel zetten om hier een beter bestaan te hebben. En daar hoort ook bij dat we ook onder elkaar solidair zijn: Brusselaars, Duitstaligen, Walen en Vlamingen.

Verdraagzaamheid en solidariteit, met respect voor ieders verscheidenheid, vormen de basisbeginselen in de actie van B Plus.

B Plus staat voor interpersoonlijke solidariteit en solidariteit tussen de gemeenschappen en gewesten in ons land. Het handhaven van het federaal karakter van de sociale zekerheid is dan ook één van onze voornaamste standpunten.

Solidariteit steunt voor ons op het rechtvaardigheidsprincipe en gaat samen met de responsabilisering van de federale staat en de deelstaten.

Interpersoonlijke solidariteit betekent dat alle burgers moeten kunnen geholpen worden ingeval van problemen of nood, los van de plaats waar ze wonen, los van hun afkomst, achtergrond of stand, los van hun overtuigingen, los van generaties en los van de taal, die ze spreken.

Solidariteit is het cement van elke maatschappij, ook van onze Belgische.

Het zijn nationalistische partijen, hoofdzakelijk de N-VA, die het huidig Belgisch systeem van solidariteit in vraag stellen en gebruiken (of misbruiken?) als één van de drijfveren om een splitsing van het land te verrechtvaardigen.

In grote federale staten, zoals Australië, Canada, Duitsland en de Verenigde Staten, zijn de belangrijkste interpersoonlijke solidariteitsstromen op het hoogste staatkundig niveau georganiseerd. En daar zit een logica in: door een ruime spreiding van het risico is de bevolking beter bestand tegen gevolgen van sociaal -economische, demografische en gezondheidsfactoren.

Solidariteit geldt voor B Plus niet enkel tussen mensen, maar tevens tussen de deelstaten.

Via transparante, interregionale transfers moet ongewenste competitie, ten koste van bevolkingscategorieën, die het om welke reden dan ook minder goed hebben, vermeden worden.

Ons stelsel van sociale zekerheid, dat vlak na de Tweede Wereldoorlog in ons traditioneel overlegmodel tussen de sociale partners en de overheid is tot stand gekomen, wordt ons internationaal beneden.

Hoe vaak wordt België niet als goed voorbeeld geciteerd in allerlei internationale studies en vergelijkende onderzoeken op het vlak van sociale bescherming?

Dat overleg vormt daar een essentieel onderdeel van. We stellen echter vast dat dat intersectoraal overleg meer en meer in de problemen komt, omdat de huidige regeringen eerder de voorkeur geven aan sectoraal en bedrijfsoverleg. Uiteraard is dit de beste manier om de solidariteit tussen sterkere en zwakkere bedrijfssectoren en alzo tussen burgers te breken.

Verdeel en heers komt dan in de plaats van solidariteit.

Behouden van de sociale zekerheid

Ik heb vaak de indruk dat sommige huidige vertegenwoordigers van de sociale partners de sociaal -economische en politieke geschiedenis van België niet kennen en zich niet bewust zijn waaraan we ons relatief stabiel sociaal en economisch klimaat te danken hebben.

Het behouden van een federale sociale zekerheid betekent budgettair, economisch en politiek bepaalde keuzes maken. Zo is het geen toeval dat voor de N-VA bij elke begrotingsronde – wat in de huidige sociaal -economische context in feite gelijk staat met besparingsronde – besparingen in de sociale zekerheid op tafel komen.

Hetzelfde geldt voor de tendens tot privatisering. Om een solidair België te behouden, wordt de privatiseringstendens van de huidige federale en Vlaamse regering, onder het mom van teveel overheid, echter best tegengehouden.

Bij het behoud van een solidair België, is het behoud van de federale sociale zekerheid noodzakelijk, maar niet voldoende. Hieronder worden een paar voorbeelden gegeven van maatregelen, die in de context van solidariteit evenzeer van groot belang zijn.

Als B Plus moeten we sowieso waakzaam zijn bij de uitvoering op het terrein van de 6^de staatshervorming, maar dat geldt zeker voor de sociale component ervan.

Het gaat hierbij vooral over de kinderbijslag: gaat elk kind voortaan hetzelfde bedrag aan kinderopslag krijgen en verhoogt het bedrag niet meer naarmate het 2^de kind, 3^de kind, 4^de kind, etc., zoals tot nu toe het geval was?, hoe hoog ligt het basisbedrag voor elk kind?, wordt het een budget neutrale operatie of wordt het budget opgetrokken, want binnen het bestaande budget wijzigingen doorvoeren, betekent winnaars en verliezers? Etc. Er zijn dus nog vele vragen waarop een politiek antwoord moet geformuleerd worden.

Organisatie van ons sociaal model

Bij de op stapel staande hervorming van de kinderbijslag en de overgang naar een regionale bevoegdheid moeten we als B Plus één van onze basisbeginselen – solidariteit – durven toetsen aan de voorgestelde maatregelen. Het gaat hierbij zowel aan de kinderen binnen één gemeenschap, als alle kinderen in België.

Maar het gaat verder dan de kinderbijslag. Het gaat tevens over de organisatie van het sociaal model.

Met het huidig instrumentarium kunnen de gemeenschappen en gewesten al voldoende klemtonen leggen voor een eigen sociaal beleid. Zo zijn er onder andere in Vlaanderen het armoedebeleid dat in feite horizontaal zou moeten gevoerd worden over een aantal departementen heen, de zorgverzekering en de betaling van de bijdrage voor kinderopvang in functie van het inkomen van de ouders. Een solidair België beperkt zich bijgevolg niet tot het waakzaam zijn over het behoud van een federale sociale zekerheid, maar tevens over het gevoerde sociaal beleid van de deelstaten, waartoe zij nu reeds over de bevoegdheden en de financiële middelen beschikken.

Voor wat Vlaanderen betreft keurde de Vlaamse regering op vrijdag 29 mei van dit jaar de conceptnota over de “Vlaamse Sociale Bescherming” (VSB) goed.

Het gaat om de sociale voorzieningen en rechten, die de Vlaamse overheid boven op de federale sociale zekerheid legt.

Budget of ideologie?

Opmerkelijk is dat de nota serieus bijgestuurd werd ten opzichte van de vorige regeerperiode. Zo zat de kindpremie – een sociaal-selectieve aanvulling op de kinderbijslag – er nog in en werd er gedroomd van een Vlaamse aanvullende hospitalisatieverzekering. Heeft die ommekeer enkel te maken met budgettaire redenen of speelt ideologie ook een rol?

En dan de hervorming van het lokaal sociaal beleid in Vlaanderen met de aangekondigde integratie van de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW’ s) in de gemeenten.

Het risico is groot dat dan een echt sociaal beleid verloren zal gaan binnen een globaal gemeentebeleid en geen prioriteit meer zal zijn. Daartegenover staat dat de armoede en de sociale noden, zoals blijkt uit alle cijfers, elke dag groter worden. Bovendien is het OCMW, zeker wat het bestaansminimum betreft, een pijler van ons stelsel van sociale zekerheid. Dat maakt bijgevolg dat het leefloon nog altijd een federale wetgeving is en in heel België even hoog is.

De plannen, die nu voorliggen, kunnen leiden tot een situatie dat de hoogte van de uiteindelijke uitkering kan verschillen van gemeenschap tot gemeenschap en zelfs van gemeente tot gemeente.

Armoede en onrechtvaardigheid dienen bestreden te worden in functie van het individuele dossier, niet in functie van of iemand geboren wordt of woont in een arme of rijke gemeente.

Kerntaken

Hiermee wordt ernstig geraakt aan een fundamenteel sociaal recht.

Net zoals bij de hervorming van de kinderbijslag kan deze hervorming van de OCMW ’s leiden tot verhuizingen op sociale gronden binnen België. En binnen een solidair België zou dat niet mogen.

Als we in België ooit komen tot de uitvoering van artikel 35 van de Grondwet – wat doen we nog samen? – dan moet solidariteit tussen alle burgers één van die kerntaken zijn. Maar dat strikt opvolgen samen met het federaal blijven van de sociale zekerheid is niet voldoende voor een solidair België! Daarvoor zijn er al teveel bevoegdheden, die samenhangen met sociale (on)gelijkheid overgedragen naar de deelstaten.