‘Het Energiepact moet worden bijgespijkerd, en nog geen klein beetje’

Guido Camps, de voormalige topman van de federale energieregulator CREG stelt dat een fossielvrije in 2040 binnen handbereik ligt. ‘Daarvoor zijn wel grote aanpassingen nodig aan het huidige Energiepact.’

Het voordeel van de commotie van de jongste dagen rond de elektriciteitsbevoorrading -of beter gezegd: het gebrek aan die bevoorradingszekerheid- heeft aangetoond dat het Energiepact moet worden bijgespijkerd, en nog geen klein beetje.

Het Energiepact moet worden bijgespijkerd, en nog geen klein beetje.

De moeder van alle studies, de Elia studie over de bevoorrading van elektriciteit in ons land vanaf nu tot 2040, toont aan dat een veel te groot deel wordt ingezet op de invoer van elektriciteit. In fig 87 van deze studie, in het basisscenario wordt in de meest gunstige hypothese gerekend met een jaarlijks invoer gemiddelde van 25%-30%. Vermits dit jaargemiddelden betreft, laat het zich raden dat op piepverbruik perioden in de wintermaanden dit percentage verder zal oplopen. Elia zou deze behoeften aan invoer op piekverbruik momenten moeten publiceren om de politici nu al te waarschuwen voor de onverantwoorde risico’s die in het verschiet liggen indien het Energiepact wordt uitgevoerd zoals het werd afgesloten. Het mag duidelijk zijn dat het Monitoring comité dat over de bevoorradingszekerheid zal waken een zware verantwoordelijkheid op zich neemt.

Niet alleen brengt de onbeheerste sluiting van alle kerncentrales de bevoorradingszekerheid in het gedrang, maar de eigenlijke doelstelling van het Energiepact, zoals verwoord in haar eerste paragraaf, namelijk de vermindering van de broeikasgassen, vooral de CO2-uitstoot wordt flagrant geschonden. De geplande 9 nieuwe en bijkomende gascentrales (voor 3.6GW) zorgen voor een bijkomende C02 uitstoot van ten minste 5 miljoen ton C02/jaar en sommige studies gewagen zelfs van 7 miljoen ton C02 uitstoot/jaar. De redenering dat anderen deze bijkomende uitstoot moeten compenseren door bijkomende inspanningen is je reinste struisvogelpolitiek. Erger nog, de logica achter deze argumentatie dat dit moet beschouwd worden in EU-verband is, wat België betreft, volledig fout.

Kort samengevat komt de argumentatie van de protagonisten hierop neer dat de nieuwe gascentrales tezamen met een steile verhoging van de prijs van de CO2 emissierechten ertoe zal leiden dat de gascentrales competitiever zullen worden dat de steenkoolcentrales omdat deze laatsten dubbel zoveel CO2 uitstoten als gascentrales. De redenering is dus dat centrales die goedkoper functioneren dan steenkoolcentrales de voorkeur moeten krijgen.

In dat geval volstaat de simpele vaststelling dat geen enkele centrale goedkoper produceert dan afgeschreven kerncentrales. Deze kerncentrales hebben niet geleid tot de gewenste vermindering van productie van steenkoolcentrales (in de buurlanden en in Duitsland in het bijzonder) zodat met zekerheid kan besloten worden dat de nieuwe gascentrales voor geen gunstiger effect zullen zorgen dan de huidige kerncentrales voor wat betreft de globale uitstoot van België en de buurlanden.

Wat betreft de veiligheid van een kerncentrale weten we uit de recente gebeurtenissen dat deze veiligheid bewaakt wordt door een alerte en strenge ‘waakhond’. Los daarvan kan ook vastgesteld worden dat totnogtoe in België maar één centrale in de lucht vloog, namelijk de gascentrale in Vilvoorde.

Indien de ideologie het toch zou halen op deze objectieve vaststellingen en de kerncentrales te allen tijde moeten gesloten worden, dan dient het aanbeveling deze sluitingen te doen op een beheerste wijze die de bevoorradingszekerheid niet in het gedrang brengt. Een manier om dit te bereiken is de kerncentrales stapsgewijs, per schijf van 1000 MW, te sluiten en te vervangen door hernieuwbare energie. Critici die beweren dat dit niet mogelijk zou zijn, beweren eigenlijk dat de einddoelstelling om te komen tot een fossielvrije economie in 2040 ook niet mogelijk zou zijn. De uitbouw van hernieuwbare energie is mogelijk en nodig in de strijd tegen de klimaatverandering. Ondertussen is echter ook duidelijk geworden dat de hernieuwbare energie technologieën moeten aangevuld worden met opslag technologieën die zich zeer beloftevol ontwikkelen.

Politici die zich thans smalend uitlaten over hernieuwbare technologie zullen te kijk staan in 2030-2040 wanneer terug zal gekeken worden op de ontwikkeling van deze technologieën. Volgens FEBEG statistieken verdrievoudigde de output van hernieuwbare energie in België in de periode 2010-2016. Indien deze groei kan worden aangehouden, aangevuld met opslagtechnologie, dan ligt de fossielvrije economie in 2040 binnen handbereik, op voorwaarde dat we nu doorzetten en zo mogelijk een versnelling hoger plaatsen.

Om deze versnelling te financieren dient afgestapt te worden van de subsidiering van de nieuwe gascentrales. Volgens een studie van PWC zou deze subsidiering 350 miljoen euro per jaar moeten bedragen om investeerders te overtuigen. Het stapsgewijs afbouwen van de kerncentrales maakt deze subsidiering overbodig. Deze subsidie kan oneindig veel beter ingezet worden tot realisatie van de einddoelstelling in 2040: een fossielvrije economie. We kunnen toch niet alle technologieën gaan subsidiëren? De subsidieverslaving moet ergens gestopt worden. Het valt ook op dat politici die pleiten voor de investeringen in nieuwe bijkomende gascentrales nooit praten over het kostenplaatje en de noodzakelijke subsidiëring, met uitzondering van Minister Marghem die het op een bedrieglijk bedrag van € 15 per jaar per gezin hield.

De huidige omvang van de gascentrales tesamen met opslagmogelijkheden in pompstations, batterijen en andere, moeten kunnen volstaan voor de opvang van de fluctuaties in de productie van de hernieuwbare energiebronnen.

Het mag duidelijk zijn dat een andere en meer op de toekomstgerichte studie van een fossielvrije economie -van Elia – nodig en nuttig is. Het doet trouwens geen enkele afbreuk aan de huidige studie, die uitermate uitgebreid is, en goed gedocumenteerd. De nieuwe studie moet de richting aangeven voor een bevoorrading met veel minder invoer, veel minder CO2 uitstoot en dit aan maatschappelijk zo laag mogelijke kosten. Een onnodige waardevernietiging dient niemand. (Om af te sluiten nog dit voor de insiders: het wordt tijd dat ook het dispatching center van Elia uit haar comfortzone treedt, en de uitdaging aangaat minder af te hangen van gascentrales)

Guido Camps, de voormalige topman van de federale energieregulatorCREG.