Het einde van Vuye & Wouters, de mislukking van Forza Flandria

Met het verdwijnen van ex-N-VA’ers Hendrik Vuye en Veerle Wouters uit de Kamer komt niet alleen een einde aan hun best pittige aanwezigheid in het parlement. Belangrijker is dat – alweer – een poging tot ‘Forza Flandria’ niet van de grond is gekomen.

Zondag postte Theo Francken op Twitter: ‘Op de koffie @JMDedecker en Don Quichot in het machtige Slijpe. Stevig windje.’ Dat op het eerste gezicht onschuldige en bij uitzondering zelfs hoogst vriendelijke bericht bevat nochtans de sleutel om te begrijpen waarom het project is mislukt dat Hendrik Vuye en Veerle Wouters voor ogen hadden. Dat stond of viel met de figuur van Jean-Marie Dedecker. Francken beseft dat ook, en zelfs méér dan een aantal jaloerse West-Vlaamse N-VA’ers met wie Dedecker straks op één lijst moet. Die hadden Dedecker zelfs een ‘subtopper’ genoemd. Om dat op te lossen moest binnen de N-VA een ‘stevig windje’ tot bedaren worden gebracht – daarover later meer. Vuye en Wouters leken namelijk uitgeteld, maar bleven potentiële concurrenten.

https://twitter.com/FranckenTheo/status/1104756469201862656Theo Franckenhttps://twitter.com/FranckenTheo

Op de koffie @JMDedecker en Don Quichot in het machtige Slijpe. Stevig windje. 😁 pic.twitter.com/YZ9KPchWLY

— Theo Francken (@FranckenTheo) March 10, 2019

Vuye en Wouters zijn twee merkwaardige politici. De breuk met de N-VA blijft een mengeling van fout gelopen partijpolitieke afspraken en een paar stevige tactische en inhoudelijke meningsverschillen. Maar al bij al waren die beperkt. In het begin van de jaren negentig brak Volksunie-voorzitter Jaak Gabriels nog met zijn eigen partij omdat hij niet meer geloofde in de wervende kracht van het Vlaams-nationalisme tout court. Dat lag bij Vuye en Wouters anders.

Zij waren, zijn en blijven Vlaams-nationalisten, en zelfs van de besliste lijn. Zij zijn het nog altijd eens met artikel één van de statuten van de N-VA, dat de onafhankelijke republiek Vlaanderen het einddoel noemt van de politieke strijd. In het streven naar die Vlaamse droom zijn Vuye en Wouters tegelijk pragmatischer en radicaler dan de N-VA. Pragmatischer, omdat ze vinden dat de N-VA zich al te gemakkelijk verschuilt achter het begrip ‘confederalisme’. Dat is veilig, zelfs laf, zeggen Vuye en Wouters, want daardoor hoeven ze de handen niet vuil te maken aan kleinere tussenstappen, gedeeltelijke staatshervormingen en alles wat het alvast meer zelfstandige Vlaanderen dichterbij kan brengen. Tegelijk schreven ze een boek Sleutels tot ontgrendeling. Een van de lijnen die daarin ontwikkeld worden, is dat het absoluut niet nodig is om zich aan de Belgische grondwet te houden, omdat die grondwet bij herhaling overtreden werd, en wordt. De N-VA verlaat het legale pad voorlopig niet.

Berlusconi

Vuye en Wouters noemen zich ook ‘socialer’ dan de N-VA. Zij ergerden zich naar eigen zeggen ook een bult aan de armzalige en vlot te doorprikken argumenten over het Marrakeshpact waarmee Theo Francken en de N-VA met de rest van de Wetstraat doelbewust de clash opzochten. Tegelijk wilden ze wel meewerken aan de oprichting van een ‘Forza Flandria’. Die term is natuurlijk gepikt van Berlusconi’s populistisch-rechtse Forza Italia. Maar tegelijk hint Forza Flandria ook naar de Lega Nord, waarmee Forza Italia een partij-alliantie vormde. De Lega was een rechts-nationalistische partij die de belangen van het rijke noorden van het land vooropzette en wilde breken met het armlastige zuiden.

En net zoals men bij Forzia Italia geen moeite had met aangebrande politici, zoals Ginafranco Fini met zijn verleden bij de neofascistische Movimento Sociale Italiano (MSI), zo hebben Vuye en Wouters er nooit een geheim van gemaakt dat zij zich geen snars aantrekken van het cordon sanitaire rond het VB. Zelf zijn ze geen VB’ers, benadrukken ze, maar waarom zouden ze niet mogen samenwerken met VB’ers over thema’s en programma’s waarin zij zich samen herkennen, bijvoorbeeld in de vorm van een alliantie? Het enige echt grote voorbehoud dat Vuye en Wouters in de loop van 2017 en 2018 maakten, toen die gesprekken plaatsvonden, was dat het VB zich zou moeten ontdoen van haar radicale vleugel rond Filip Dewinter, of die tenminste verder zou moeten isoleren. Het lijkt er trouwens op dat Dewinter voor driekwart van de Vlaamse rechtervleugel nog de enige reden is – het enige schaamlapje? – om het VB niet meteen met twee armen te omhelzen, als een teruggevonden ‘brother in arms’ bij de Vlaamse strijd.

De basisopstelling van Vuye & Wouters heeft veel gemeen met die van Jean-Marie Dedecker. Ook al is zijn ruige geschrift Rechts voor de raap (2006) met 38.000 verkochte exemplaren dé politieke bestseller in Vlaanderen, toch ziet ook Dedecker zichzelf als een vooruitstrevende vrijdenker. Jean-Marie Dedecker heeft zijn houding omschreven als ‘economisch liberaal, maar ethisch zo progressief en libertair als de pest. Homo’s mogen trouwen, scheiden en kinderen krijgen, elk heeft recht op zijn eigen miserie. We zijn voor de laïeke samenleving met absolute scheiding tussen Kerk en staat, en voor een absolute vrije meningsuiting. Die Gedanken sind frei. Politieke correctheid is de koord waarmee we ons stilaan aan het ophangen zijn. Dat onderscheidt ons van de rest, ook van de N-VA.’

Forza Flandria

In theorie zat en zit er dus muziek in die ‘Forza Flandria’. Met die ene bijgedachte natuurlijk dat het echte Forza Flandria natuurlijk de N-VA an sich is. Zeker sinds de electorale opgang van het voorbije decennium ging de N-VA, naar het woord van de Leuvense politicoloog Bart Maddens, ‘met een stofzuiger’ door de Vlaamse Beweging. N-VA-toppers als Jan Jambon en Peter De Roover, of een gewezen kabinetschef als Herman De Bode zijn schoolvoorbeelden van voormalige ‘Vlaamse bewegers’ die nu samenklitten in de partij die sinds 2014 bijna de hele Vlaamsgezinde rechterzijde politiek vertegenwoordigt. ‘Forza Flandria’, zoals Vuye en Wouters het zich voor de geest hadden gehaald, was sowieso een poging om allerlei versplinterde radicaalrechtse flaminganten samen te brengen in een twééde Vlaamse partij.

En, zoals eigenlijk te verwachten was, begon toen de hommeles. Het wordt haast nooit geschreven, maar het is wel zo: in tegenstelling tot socialisten, waar een woord een woord is en akkoorden dienen om gerespecteerd en uitgevoerd te worden, heeft de Vlaamse Beweging een lange en taaie traditie van woordbreuk. Als een Vlaamsgezinde partij toetreedt tot een regering, is de kans dat ze voortijdig afhaakt even groot als dat ze de legislatuur uitdoet. Als Vlaamse leiders een akkoord sluiten, is de kans groot dat op zijn minst een deel van hen daarop terugkomt, onder druk van de achterban. In zijn ‘Gebed voor het Vaderland’ smeekte auteur Remi Piryns dat ‘het prinsenvolk der oude Nederlanden’ niet uiteen zou vallen ‘in haat, in broedertwist en schande’, maar dat is een vers tegen beter weten in, alsof Piryns demonen had willen bezweren die sinds jaar en dag de eigenheid van de Vlaamse Beweging bepalen.

De Vlaamse Beweging heeft een lange en taaie traditie van woordbreuk.

De Vlaamse Beweging maakt namelijk altijd ruzie – zelfs de ooit zo ‘heilige’ IJzerbedevaart ging eraan kapot, ondanks de belofte van ‘godsvrede’. De Vlaamse Beweging leeft in principe in onmin – met België natuurlijk, maar ook en vooral met zichzelf. Vuye en Wouters zijn er twee schoolvoorbeelden van: Vuye werd in mei 2014 voor het eerst verkozen als N-VA-Kamerlid. In oktober van dat jaar werd hij prompt fractieleider. Begin 2016, na iets meer dan een jaar, nam hij ontslag als fractieleider. Eind januari werden Vuye en Wouters co-voorzitter van het studiecentrum Objectief V. Dat duurde acht maanden: in september 2016 al werden ze ontslagen uit hun functie en verdween Vuye uit het partijbestuur. Op 21 september stapte het duo uit de N-VA. Vanaf oktober noemden ze zich ‘Vuye & Wouters – V-Kamerleden’.

Ook Dedecker maakte een en ander mee nadat hij in 2006 een akkoord had gesloten met de partijtop om tot de N-VA toe te treden. Het hoofdstuk ‘Het verraad van De Wever’ uit zijn memoires telt vijftien pagina’s. Dat is amper voldoende plaats om zijn woede te bekoelen, hoe hij bedrogen en misleid werd, en hoe Bart De Wever, Geert Bourgeois en Ben Weyts zich elk persoonlijk inlieten met het manoeuvre om hem zo snel mogelijk buiten te werken. Dedecker: ‘De enige kritische noot kwam van Jan Peumans.’ Toen al lagen de kaarten bij de N-VA zoals ze vandaag nog altijd liggen. Dedecker vatte het samen: ‘Van verraad tot verraad komen we tot de Vlaamse staat.’

Dat lijkt ook de samenvatting van de poging van de voorbije maanden van het recentste Forza Flandria-project. In een eerste fase wilde de ‘gematigde’ strekking van het VB – Tom Van Grieken, Barbara Pas – wel praten met Vuye & Wouters, maar ze maakte meteen duidelijk dat Dedecker niet welkom was bij het VB. Nochtans had Dedecker in 2009 zijn visie op de grenzen van de multiculturaliteit al uit de doeken gedaan in Hoofddoek of blinddoek? De migratie ontsluierd, en lijkt hij op dit cruciale thema vooral in punten en komma’s te verschillen van de VB-lijn van Tom Van Grieken. Vuye & Wouters laten hun wens om politiek actief te blijven primeren en blijven verder onderhandelen met het VB. Dat duurt tot de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018: VB deed het goed, had de steun van Vuye & Wouters niet meer echt nodig, en de interne verbondenheid tussen Van Grieken en Dewinter was sterker dan de wens om het VB (of alleszins een gezamenlijke VB-Vuye & Wouters-lijst) te trimmen naar het model van het op samenwerking azende duo.

Prijsstier

Waarna Vuye & Wouters dan maar een eigen ‘Forza Flandria’-project willen opzetten, versie 3.0, met zichzelf als politieke motor en Jean-Marie Dedecker als stemmenkanon – ook Dedecker stond na de succesvolle gemeenteraadsverkiezingen in Middelkerke weer op de politieke kaart. Verder hoopten ze op de medewerking van ex-VB’ers als Frank Vanhecke (wat zou betekenen dat de nieuwe partij meteen op ramkoers zou liggen met én N-VA – zie de lotgevallen van Vuye & Wouters zelf, én met het VB – zie Vanhecke en co.), van ex-LDD’ers als Peter Reekmans en Boudewijn Bouckaert, en verder nog van niet-genoemde ‘andere figuren’ uit de Vlaamse Beweging, of alleszins uit de brede Vlaamse rechterzijde. Dat begrip werd bijzonder ver opgerekt, want zelfs met Michel Maus werd gepraat. En dat terwijl diezelfde Maus ook door de SP.A aan de mouw werd getrokken, want zo gaat dat in dit vlakke land vol witte konijnen.

Hoe dan ook was Dedecker de prijsstier, de man die stemmen moest aanbrengen voor hún project. Vandaar ook de combinatie van de baseline – ‘Recht voor de vuist’ en de partijnaam ‘Gezond Verstand’. ‘Recht voor de vuist’: de oud-judocoach is een geduchte vechtjas, en het VB moest blijkbaar concurrentie aangedaan worden door een tweede partij met bokshandschoen. ‘Gezond Verstand’: dat slaat vooral op de ‘intellectuelen’ Vuye & Wouters. Al wie deze slogan gebruikt, speelt in zekere zin leentjebuur bij Louis Tobback, die in 1991 als een van de weinige SP’ers overeind bleef met zijn persoonlijke slogan ‘De mensen willen gezond verstand’.

Vuye en Wouters hebben er lang in geloofd. Ook al omdat Jean-Marie Dedecker de deur bleef openhouden voor gesprekken, ook nadat de N-VA al met zijn naam had uitgepakt, als onafhankelijke lijstduwer op de West-Vlaamse N-VA-Kamerlijst. Dat was het werk van Theo Francken. Francken en Dedecker zijn altijd on speaking terms gebleven. Toen Francken tijdens de Sudancrisis in het oog van de storm terechtkwam, kreeg hij welgekomen en zeer gewaardeerde steun van Jean-Marie Dedecker. In zijn veelgelezen column op Knack.be schreef die: ‘Het Maximiliaandebat wordt weerom gekaapt door een roedel cultuurmarxisten die hun morele suprematie met het nodige rumoer van de daken schreeuwen als beschermelingen van zogezegd verdrukte minderheden en vluchtelingen. Het najagen van linkse utopische idealen is voor hen belangrijker dan de objectieve waarheid, rationaliteit en gezond verstand. Politieke vraagstukken worden herleid tot morele stellingnames. Een door linkse Guilty White People en de moskee geïnitieerde heksenjacht. Laten we asielminister Theo Francken dan maar een racist en een nazi noemen om zelf te deugen.’

‘Zeker’, voegde Dedecker eraan toe, ‘dat een staatssecretaris soms beter zijn wijsvinger met zeep zou wassen vooraleer met een muisklik de twittergestapo te provoceren, is voor discussie vatbaar. Maar om staatssecretaris Francken af te beelden als een naziofficier, zoals de melkbrigade van J-Ecolo deed, moet je zowel het IQ als het EQ hebben van een krop sla.’ Verder citeerde Dedecker met instemming een quote van Theo Francken uit het VTM-Nieuws over zichzelf: ‘Links is maandenlang tekeergegaan tegen Pim Fortuyn. Iedereen weet hoe dat is afgelopen.’ Op zijn in het begin van dit stuk geciteerde tweet met Jean-Marie Dedecker ziet Theo Francken er gelukkig nog altijd alive and kicking uit: van enige overdrijving hebben beide heren nooit veel last gehad. Er is natuurlijk nog een andere reden voor zo veel goed humeur. Theo Francken kon Dedecker bieden wat Vuye en Wouters níét in de aanbieding hadden: een zo goed als honderd procent verkiesbare plaats, en nadien nog enig comfort in het leven.

Theo Francken kon Dedecker bieden wat Vuye en Wouters níét in de aanbieding hadden: een zo goed als honderd procent verkiesbare plaats, en nadien nog enig comfort in het leven.

Voor Dedecker is dat laatste erg belangrijk. Wie de laatste pagina’s leest van Eén tegen allen, de memoires die Dedecker in 2012 liet verschijnen, leest al een voorloper van het afscheidsinterview aan de politiek van Vuye en Wouters dat deze week in Knack staat. Ook Dedecker was een jaar of tien geleden op eigen houtje aan politiek gaan doen, los van de gesettelde partijen. Ook hij heeft successen geboekt, ook hij somt die op, net als Vuye & Wouters nu doen: toen heb ik die politicus in de problemen gebracht, toen brachten wij dat schandaal aan het licht. Maar uiteindelijk, zo bekende Dedecker – en zo zeggen Vuye & Wouters vandaag – is hij vermalen door ‘het systeem’: ‘Ik moet concluderen dat je niet kunt winnen van het systeem. Je kunt niet winnen – tenzij je je confirmeert met het systeem.’

Systeem

Waren Vuye & Wouters dat de voorbije maanden ook niet een héél klein beetje aan het doen, door een alliantie te zoeken met een partij als het VB? Die wordt wel buiten het systeem gehouden, maar vindt dat naar eigen zeggen een schande en zou eigenlijk liever eraan mogen participeren. Dat maakte ze onlangs nog erg duidelijk in Ninove – juist: onder de naam ‘Forza Ninove’. Dedecker sluit zijn memoires af met een diepe zucht: hij heeft zijn geluk gevonden in het West-Vlaamse polderland, ver van Brussel. ‘Ik heb succes leren relativeren. Ik kan nu zonder applaus. Ik verlang ernaar zonder publiek te kunnen.’

Dat gunt Francken aan Dedecker met zijn plaats van onafhankelijke lijstduwer. Hij krijgt van de N-VA een plaats op het podium van de ‘Werchter Classic’ van de politiek: een politicus als Jean-Marie Dedecker komt alleen in actie als hij er zelf zin in heeft. Veel applaus van het publiek is niet meer nodig, maar een beetje aandacht doet ook bij de oudere Dedecker nog altijd deugd. Dat hebben Vuye en Wouters uiteindelijk ook ingezien. Vandaar hun envoi aan de man die zij niet hebben kunnen overtuigen om hun project levensvatbaar te maken: ‘Na alles wat hij heeft meegemaakt, is het zijn goed recht te kiezen voor levenskwaliteit.’

Politici komen soms tot andere inzichten bij het ouder worden. Maar een partijcultuur verandert niet zomaar, ook niet bij de N-VA. Net zoals Jean-Marie Dedecker in 2006 pas problemen kreeg met de N-VA ná akkoorden met de partijtop, bekroop hem de voorbije weken een déjà-vugevoel. Werd hij niet ter plaatse bedrogen? Wat woog door voor de N-VA: de stemmen die Dedecker zelf zou aandragen? Of het feit dat diezelfde man, juist door op de N-VA-lijst te figureren, alvast geneutraliseerd zal zijn als een potentiële tegenstander? Zo de stemmen, zo ook de politicus: wil de N-VA met het aantrekken van Jean-Marie Dedecker een bekende politicus erbij? Of wil de N-VA vooral een potentiële tegenstander neutraliseren?

Potentiële tegenstander

Dedecker vreesde de voorbije weken het laatste. Binnen de West-Vlaamse N-VA was hem namelijk duidelijk gemaakt dat de eigen kopstukken, Sander Loones (lijsttrekker Kamer) en Bert Maertens (lijsttrekker Vlaams Parlement) de echte vedetten waren, en hijzelf de subtopper die de taak had de ware leiders te ondersteunen. ‘Subtopper’ en ‘Dedecker’ in één zin uitspreken of schrijven: dat is adding insult to injury. Bovendien is de man minder stoer dan hij denkt – in interviews heeft Dedecker al toegegeven dat hij last heeft van enige vorm van manisch-depressiviteit: ‘Himmelhoch jauchzend, zum Tode betrübt’. Theo Francken heeft Jean-Marie Dedecker niet alleen op de N-VA-lijst helpen plaatsen, Francken heeft zijn vriend de voorbije weken ook bij zijn partij gehouden. Alsof Theo Francken, door in West-Vlaanderen de zaken op orde te helpen stellen, zich nu al aan het warmlopen is om straks Bart De Wever op te volgen als partijvoorzitter, indien die laatste minister-president van Vlaanderen zou worden.

Het nieuws van het definitieve afhaken van Dedecker heeft Vuye & Wouters als een donderslag overvallen. Na de eerste ontgoocheling – Dedecker noemde zich in 2006 nog ‘de garantie op olympisch goud’ voor de N-VA, maar ‘hij heeft zich nu laten afschepen met blik’, vinden Vuye en Wouters – lijken ze de realiteit te hebben aanvaard. Vuye & Wouters is vanaf de Kamerverkiezingen van 26 mei geschiedenis. Vanaf die dag is de Kamer twee parlementsleden kwijt die de voorbije vijf jaar mee het debat en het gezicht hebben bepaald van het federale parlement. Intussen blijft Forza Flandria een idee, een droom, mogelijk een hersenschim, die ooit weer door andere Vlaams-nationalisten zal worden bovengehaald en nagejaagd.