Het einde van de speeltijd voor GAS-wet lijkt eindelijk gefloten

Vanmorgen -op Kinderrechtendag- dienden de Liga voor Mensenrechten en de Kinderrechtencoalitie elk hun verzoekschrift in bij het Grondwettelijk Hof tot vernietiging van de nieuwe GAS-wet.

De Liga is niet aan haar proefstuk toe want ze heeft al een aantal procedures lopen tegen gemeentelijke GAS-reglementen, onder andere in Hasselt, Diepenbeek en Zonhoven.

De Kinderrechtencoalitie Vlaanderen is een netwerk van 28 niet gouvernementele kinderrechtenorganisaties waar onder andere Child Focus en de Gezinsbond bij horen.

Verzoekschriften lezen als inbreuken van populistische wetgever

Hun beider verzoekschriften aan het Grondwettelijk Hof – die ook verslaggeving uit Knack.be citeren – lezen 159 pagina’s lang als de langverwachte cataloog van flagrante inbreuken van een populistische wetgever.

Beide verzoekschriften schieten raak in de essentiële tekortkomingen van deze humeurwetgeving. Dat iedere gemeente vage mist spuit over welke “overlast” ze wil bestrijden opent de deur voor criminalisering door politieke willekeur. In de aanloop naar de verkiezingen van 2014 starten politici dan een charme-offensief: soms binnenskamers en zelfs met pers-verbod. Ondertussen wil een harde kern van sheriffs de straat schoon spuiten: niet van vuilnis en hondendrollen maar van iets té vrolijke jongeren en wat té spontane betogers met andere ideeën dan de meerderheid.

Waar zit overigens de elementaire logica: voor minderjarigen werd de leeftijdsgrens van de GAS-wet uitgebreid van 16 naar 14 jaar. Terwijl het aandeel van minderjarigen in de oude GAS-wet-toepassing sowieso al microscopisch was: zelfs geen 2% had tot nu betrekking op de 16-17-jarigen. Waarom moest die nieuwe GAS-wet dringend door het parlement gejaagd zonder evaluatie van wat al bestond ? Misschien startte de verkiezingsstrijd van 2014 toen: op de kap van de jeugd.

Voor minderjarigen stellen de nu opgestarte procedures voor de Grondwettelijk Hof de fundamentele vragen. Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van Het Kind (IVRK) beveelt ook België de belangen van het kind concreet als prioriteit te behandelen. GAS zet daarentegen de deur wijd open voor sancties tegen “om het even welke gedraging en het viseren van kwetsbare personen”: zo citeert het verzoekschrift van de Kinderrechtencoalitie de jeugdcriminologen Diederik Cops en Johan Put van LINC, het Leuvens Instituut voor Criminologie.

Terloops: ook die academische specialisten over kid crime werden door de Kamercommissie Binnenlandse Zaken in de aanloop naar de nieuwe GAS-wet niet gehoord: net zoals de Vlaamse jeugdmagistraten mochten ze hoogstens drie A-4tjes indienen. Die werden verticaal geklasseerd door volksvertegenwoordigers en senatoren die op hun bange buikgevoelen en lokale machtshonger stemden.

De verzoekschriften van vandaag laten niet na op te merken dat de GAS-wet een copy paste was van de Voetbalwet. Daarin is het stadionverbod de enige sanctie die aan een minderjarige opgelegd kan worden. Zeer interessant: het opleggen van een geldboete voor minderjarigen werd bij arrest van het Grondwettelijk Hof van 6 november 2002 strijdig bevonden met de Grondwet.

Coherent jeugdrechtsysteem

De verzoekschriften aan het Grondwettelijk Hof raken de essentie van de maatschappelijke discussie over GAS voor minderjarigen door de noodzaak te benadrukken van een coherent jeugdrechtsysteem.

Door GAS wordt dat non-discriminatiebeginsel geschonden want jongeren onder de 18 jaar moeten in éénzelfde situatie op een zelfde manier berecht worden. Met GAS is dat onmogelijk want in de ene gemeente zal het jeugdparket ingrijpen terwijl het beleid van het parket in een ander arrondissement het aan de gemeente zal overlaten om in te grijpen. Dat administratief GAS-systeem volgt evenwel een andere finaliteit en andere soorten sancties.

Ook het Mechelse NERO-project is in dat bedje ziek: “Mechelen omzeilt zowat alle fundamenten van een recht op een eerlijk proces” schreef jeugdsubstituut Frederic Vroman in het Tijdschrift voor Jeugd en Kinderrechten van mei 2011. Dat soort zoethouders van “ouderlijke betrokkenheid” en “bemiddeling” of “gemeenschapsdienst” verdoezelen inderdaad de willekeur en het ouderwetse paternalisme.

Zeker in de gevallen waar er geen schade is maar de gemeente via “bemiddeling” toch betrokken wordt, is het gevaar op ongeoorloofde druk op jongeren groot, argumenteren de verzoekschriften van vandaag. Het is niet realistisch gemeentelijke ambtenaren het hele veld van de opvoedingsondersteuning in de schoot te leggen, wordt in de verzoekschriften gewaarschuwd: de nodige expertise is daarvoor in de gemeentelijke context niet voorhanden. Zo worden jongeren bij die “bemiddeling” soms nog geconfronteerd met een gemeenteambtenaar erbij, bijvoorbeeld een personeelslid van de reinigingsdienst die zogenaamd de maatschappij vertegenwoordigt. Die speelt daar dan dus een beetje procureur.

Terloops uit de GAS-klachtenstroom bij uw #justitiewatcher

Terwijl steeds meer burgers toch de moeilijke procedure-weg vinden naar een beroep tegen een GAS-boete, vinden ouders het steeds vaker welletjes. Zowel bemiddelaars als de ambtshalve voor hun kinderen aangestelde pro deo-advocaat worden wandelen gestuurd met de wanhopige witte vlag: “stop die mallemolen, we betalen om er van af te raken”. Zo wint de gemeentekassa natuurlijk altijd. GAS wordt dus de omgekeerde kinderbijslag: niet krijgen, maar betalen.

Zoals u het vanmorgen ook op Knack.be las is er ondertussen méér: GAS-ambtenaren en bemiddelaars spelen ouders en kinderen listig tegen elkaar uit: als ouders zélf een “alternatieve straf” voor kindlief kunnen bedenken wordt de GAS-boete kwijtgescholden. Die praktijk van absolute willekeur wordt vanaf 1 januari nu via de nieuwe GAS-wet gelegaliseerd. Dat gebeurt echter nota bene nu al door de “intergemeentelijke sanctieambtenaren” die alleszins tot 1 januari in de complete illegaliteit werken – zo stelden kritische politierechters vast. De regularisatie van het statuut van die sanctieambtenaren was een van de belangrijkste redenen om de GAS-wet er op een drafje door te jagen.

Ondertussen is het pedagogisch project totaal zoek. Met dat soort schoolmeesterachtige dwang – de definitie van anti-pedagogie – dwingt de kleine gemeentepolitiek ouders in de betutteling terwijl het integendeel de bedoeling moet zijn jongeren de verantwoordelijke weg te wijzen naar volwassenheid.

De vandaag gestarte procedures willen een halt toeroepen aan die wetgevende waanzin. Het einde van de speeltijd voor GAS lijkt eindelijk gefloten.