Het afscheid van Vuye en Wouters: ‘Jean-Marie Dedecker heeft nu al miserie met de N-VA’

Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters onderhandelen al sinds 2017 over hun politieke toekomst. Nu trekken ze een lijn: het is afgelopen. Omdat Jean-Marie Dedecker uiteindelijk toch niet meedoet, komt er géén lijst Gezond Verstand. ‘Wie één toppoliticus kan beïnvloeden, heeft meer te zeggen dan het hele parlement.’

‘Wegens vakantie aanmelden aan Leuvenseweg 13, a.u.b.’ hangt aan nummer 21, waar het bezoek voor parlementsleden zich meestal aandient. Het is rustig in het federale parlement, bijna uitgestorven, wanneer we ons tijdens de krokusvakantie aandienen voor het afscheidsinterview met ‘V-Kamerleden’ Hendrik Vuye en Veerle Wouters. Of hij het parlement zal missen, vragen we Vuye terwijl we hem door de lege maar luisterrijke gangen van de Kamer van Volksvertegenwoordigers volgen naar zijn kantoortje. Hij blaast. ‘Geen seconde. Mensen stellen het zich veel glamoureuzer voor dan het is.’ Koffie is er niet, verontschuldigt Veerle Wouters zich. ‘Vakantie, hè.’ Tijdens het gesprek zal een bode een dikke, bruine envelop binnenbrengen. Vuye zucht. ‘De papiermolen blijft wel draaien.’ Zo rustig als het is in het parlement, zo druk is het voor Vuye en Wouters. ‘Ik word gestalkt’, zegt hij. ‘Door journalisten, maar vooral door mensen die willen weten wat we nu gaan doen. We zullen heel veel mensen ontgoochelen, dat is zeker.’

Je moest die gezichten zien als wij ons lieten horen. Alleen al de blik van De Wever… Als ogen konden doden, was ik allang doorzeefd.

Meteen toen jullie uit de N-VA stapten en de tweemansfractie Vuye & Wouters vormden, klonk de vraag of jullie project wel levensvatbaar zou zijn.

Hendrik Vuye: Ik speelde al van in het begin met het idee een partij te stichten. Veerle heeft mij dat toen uit het hoofd gepraat: we hadden geen middelen. Alles wat we doen, moeten we zelf doen. Elke vraag die we stellen, moeten we zelf bedenken en uitschrijven. Het was en is de hel. Het hele parlementaire systeem is gemaakt om de niet-erkende fracties het leven zuur te maken en nieuwkomers tegen te houden. Essentiële informatie krijg je vaak te laat. Je vecht als kleine zelfstandige tegen financiële concerns. Een politieke nieuwkomer kan maar op twee manieren doorbreken: in alliantie met een andere partij of met een ‘ business-firm-partij‘, gevormd rond een mediatiek boegbeeld. Zoals Pim Fortuyn in Nederland, Silvio Berlusconi in Italië en Jean-Marie Dedecker in België. Beide sporen hebben we verkend.

Veerle Wouters: Vooral de N-VA was op ons gebeten. Je moest die lange gezichten zien, telkens als wij ons lieten horen. Alleen al de blik van Bart De Wever… Als ogen konden doden, was ik allang doorzeefd. En de verwijten die wij naar ons hoofd krijgen, telkens als wij de trappen van de Kamer afdalen.

Doen ze dat echt?

Wouters: Enkele N-VA’ers laten zich kennen, ja. Dan hoor je ze (imiteert hun Limburgse accent): ‘Daar koomt ze weer de traap aaf.‘ ‘Wat heeft ze nu weer aan?’ Of: ‘ Schtoeme gans’ – net luid genoeg dat je het hoort. Zij vinden ons verraders, ‘N-VA-bashers’. Maar kunnen wij eraan doen dat de N-VA zo veel belangrijke ministers heeft? Als de fiscale inkomsten ontsporen, kan ik toch moeilijk Johan Van Overtveldt negeren en het op de paus steken?

Vuye: Zelfs als Veerle minister van Sociale Zaken Maggie De Block (Open VLD) aanpakt over de RIZIV-nummers, noemen zij dat N-VA-bashing.

Wouters: Ach, dat gesis toont vooral aan dat onze kritiek hen raakt.

U bent opvallend aanwezig in de Kamer.

Vuye:(haalt een lijst boven) Voilà. Wij brachten het nieuws uit van prins Laurents bezoek aan de Chinese ambassade. Politicoloog Nicolas Bouteca (UGent) schreef in het tijdschrift SamPol dat onze vondst om de N-VA ‘de vierde traditionele partij’ te noemen de ‘pijnlijkste steek’ is die ze deze regeerperiode kreeg. De wijziging van de taalwet in gerechtszaken hebben wij onder de aandacht gebracht in onze column op Knack.be. En in het Marrakeshdebat voerden wij en het VB de regie.

Met die partij bent u beginnen te praten over samenwerking.

Wouters: Inderdaad. De eerste gesprekken dateren van 2017, met voorzitter Tom Van Grieken en Kamerlid Barbara Pas.

Vuye: Wij dachten dat het VB zijn verhaal begon te herschrijven. Dat was niet utopisch, gezien de nieuwe wind die waaide in het boek van Van Grieken.

Wouters: Toen hebben we gezegd: wij willen eventueel meestappen als jullie met een nieuwe partijnaam en een nieuwe inhoud komen.

Was er in dat nieuwe verhaal plaats voor Filip Dewinter?

Vuye: Daar zit natuurlijk de crux. Van Grieken en Pas wisten dat ook. VB-militanten spraken ons er vaak op aan: ‘We weten wel dat Dewinter eerst weg moet voordat jullie met ons kunnen optrekken.’ Onze favoriete optie was een Forza Flandria met iedereen erbij – wij, Jean-Marie, het VB, nog een paar ‘figuren’ met naam uit de Vlaamse rechterzijde en gewezen VB’ers zoals Frank Vanhecke.

Wouters: Maar dat wilde het VB niet. Zij maakten van meet af aan duidelijk dat ze Jean-Marie er niet bij wilden.

Waarom niet?

Vuye: Weet ik veel. Omdat Van Grieken dacht dat zijn beste tijd voorbij was? Twee jaar geleden was hij nog geen burgemeester van Middelkerke. Maar goed, Forza Flandria bleek niet levensvatbaar, dus gingen wij na of ‘VB-Vuye & Wouters’ kon: een kiesalliantie van twee duidelijk aparte groepen die zich samen engageren voor een vijftal gemeenschappelijke punten. We voerden daar goede gesprekken over, tot die afsprongen omdat het VB aanstuurde op semi-integratie. Dat was voor ons ondenkbaar: wij zijn geen VB’ers.

Wouters: In het begin merkten wij dat Tom en Barbara wel mee wilden gaan in ons verhaal. ‘Jullie moeten apart blijven, want jullie zijn geen VB’ers’, zeiden ze. Zolang die gesprekken onder ons vieren bleven, ging het goed. Maar plots kwam de vraag om samen een technische fractie te vormen: ‘Dan hebben we meer middelen en medewerkers.’ Blijkbaar had Dewinter in de smiezen gekregen wat er aan het gebeuren was.

Vuye: Vandaar zijn aanval in Terzake: ‘Meneer Vuye moet geen eisen stellen.’ Dat was meteen het einde.

Wouters: Hun goede resultaten bij de gemeenteraadsverkiezingen hebben alles veranderd. In 2017 zag het VB de toekomst nog somber in, dus wilden ze praten over verruiming. Na oktober 2018 hadden ze ons niet meer nodig.

Vuye: De interne dynamiek bij het VB staat uitstekend beschreven in Eigen Belang Eerst van Apache-journalist Tom Cochez. Tussen 2000 en 2010 had je de clash tussen vernieuwers Vanhecke, Marie-Rose Morel en nadien Bruno Valkeniers en de clan-Dewinter. Die clash herhaalde zich tijdens een gematigde periode met Gerolf Annemans, Pas en Van Grieken aan het roer. Opnieuw won de clan-Dewinter. Kijk maar naar de komst van Schild & Vrienden-kopman Dries Van Langenhove als lijsttrekker in Vlaams-Brabant. Koen Dillen (ex-VB) beschreef de stand van zaken helder in Knack. Het VB stond op een kruispunt. Een akkoord met Vuye & Wouters was de afslag naar een Forza Flandria. In de plaats daarvan, ik citeer Dillen, kozen ze voor ‘een extremistische student’. Ik kan nu al voorspellen wie de volgende VB-voorzitter wordt.

Dries Van Langenhove, lijsttrekker in Vlaams-Brabant? Ik kan nu al voorspellen wie de volgende VB-voorzitter wordt.

Bent u daarna met Jean-Marie Dedecker beginnen te praten?

Vuye: Dat ging gelijktijdig, sinds de zomer van 2017. Ik ben er zeker van dat wij met een lijst rond hem los over de kiesdrempel zouden gaan. Er bestaat enorme ontevredenheid over de prestaties van de N-VA. Er is geen sluitende begroting, de communautaire stilstand is een communautaire achteruitgang geworden en het Marrakeshpact mag u gerust het Franckenpact noemen. Theo Francken heeft twee jaar lang de voorbereiding ervan laten passeren. Zíjn Dienst Vreemdelingenzaken heeft zelfs de passage over gezinshereniging herschreven.

Zijn passage op Asiel en Migratie heeft hem wel omhooggestuwd in de populariteitspolls.

Vuye: Francken hoefde maar één ding te doen: een nieuw wetboek vreemdelingenrecht schrijven. Dat is er niet gekomen. Zijn cijfers zijn barslecht. Slechts 20 procent van de bevelen om het grondgebied te verlaten werd uitgevoerd. Dat zet ons Europees bij de slechtste leerlingen van de klas. Francken was te veel bezig met zichzelf te profileren. Het toont het verschil met ministers die hun vak wel kennen, zoals Koen Geens (CD&V) op Justitie.

Wouters: Of Maggie. Zij hebben geen tijd om niet een maar twéé lezingen per week te geven, en dan nog blogs en tweets en Facebookposts te schrijven. Francken heeft niets anders gedaan dan campagne voeren. Nu heeft hij daar extra tijd voor én extra medewerkers. Wij hebben het nagevraagd: hij is het enige ex-regeringslid van de N-VA dat zijn medewerkers heeft opgevraagd. Dus heeft hij nu drie ‘hulpjes’: twee medewerkers als gewezen staatssecretaris en één parlementair medewerker. Dat is een groot concurrentievoordeel ten opzichte van andere parlementsleden. Wij hebben een wetsvoorstel ingediend om die regeling aan te passen, maar de meerderheid talmt daarmee omdat ze enkel een resolutie wil. Maar die is er al in de werkgroep politiek vernieuwing. Ook die is niet goedgekeurd. Die werkgroep is een maat voor niets.

De N-VA heeft u toch ook benaderd? Knack schreef het al: N-VA-minister Ben Weyts heeft u een mooie job aangeboden indien u géén eigen lijst zou lanceren.

Vuye: Ik ben niet de bron van die informatie, maar ik heb ook niet ontkend dat ik ben gaan eten met Ben Weyts. Mijn verhoudingen met de N-VA zijn erg duidelijk: ik ben ze niets verschuldigd en ik vraag ze niets.

Toch hebben ze u iets aangeboden?

Wouters: Blijkbaar is het de aard van het beestje, konkelfoezen. Toen wij destijds binnen de N-VA als lastposten werden beschouwd, heeft de partijtop ons al proberen te kalmeren door ons een communautair studiecentrum te beloven. Nu wapperen ze weer met postjes. Bij de N-VA-top leeft echt het idee: als we die mensen geld of een betrekking geven, zwijgen ze en zijn ze schatplichtig aan ons.

U ging niet overstag, Dedecker wel. Hij koos uiteindelijk voor een onafhankelijke plaats op de N-VA-lijst.

Wouters: Voor ons was dat een donderslag bij heldere hemel.

Vuye: Ik herinner me het moment nog haarfijn. Ik sta in de Belliardstraat aan een stoplicht en sms naar LDD’er Peter Reekmans, die ook zou meedoen met de nieuwe lijst: ‘Weet je al iets van Jean-Marie?’ ‘ Nope,’ seint hij terug aan het tweede stoplicht, ‘ik hoor hem morgen.’ Aan het derde verkeerslicht licht een newsflash op: ‘Jean-Marie Dedecker naar N-VA.’ De N-VA is onze gesprekken voor een samenwerking te weten gekomen. Daarop is Francken naar Jean-Marie gestuurd om hem te overhalen. Hij is daar beginnen te janken en heeft Jean-Marie overgehaald. Zo eenvoudig is het. Ik dacht echt dat hij in Middelkerke zou blijven of een eigen initiatief zou lanceren – daar geloven wij allemaal heel erg in. Onze analyse is identiek. Ik had echt niet verwacht dat hij naar de N-VA zou gaan.

Wisten jullie niet dat hij met de N-VA aan het praten was?

Vuye: Toch wel, we waren volstrekt open tegenover elkaar. Maar we wisten altijd al: Jean-Marie en de N-VA, dat past als een tang op een varken. Je kunt je toch niet voorstellen dat hij, als kampioen van de vrije meningsuiting, zal zorgen voor de stemmen om een zoveelste debatfichepapegaai voor de N-VA te helpen verkiezen? Want dat zal gebeuren.

Waarom is Dedecker ná de aankondiging van zijn overstap naar de N-VA toch nog met jullie blijven praten over een gezamenlijke lijst?

Wouters: Omdat hij meteen al miserie had met de N-VA. Hij heeft veel verwacht en gehoopt, er werd hem van alles beloofd, maar dat is uiteindelijk mager uitgevallen. Het doet nu al de ronde dat ze bij de West-Vlaamse N-VA oproepen om op alle N-VA’ers op de lijst te stemmen, behálve op Jean-Marie.

Vuye: Hij is helemaal niet welkom in die partij.

De N-VA heeft een belangrijke slag gewonnen: één concurrent op rechts is alvast weg.

Vuye: Dat is zo. We hádden heel goeie mensen die met ons in zee wilden gaan. Maar zonder Jean-Marie Dedecker is ons project een doodgeboren kind. Hoeveel mensen zouden Vuye en Wouters kennen? Alleen zij die echt met politiek bezig zijn, en dat is misschien 20 procent van alle Vlamingen. We kunnen niet zonder een figuur die de overige 80 procent ook bereikt.

Vanwaar de affiniteit? Dedecker heeft de reputatie een brulboei te zijn, jullie zijn echte dossiervreters.

Vuye: Ik heb bij hem thuis zijn bibliotheek gezien. Die is indrukwekkend. Ik heb met hem gediscussieerd over een aantal boeken. Ik kan u verzekeren dat hij ze gelezen en begrepen heeft. Met mij als ondervrager kan hij niet doen alsof.

Wat hadden jullie Jean-Marie Dedecker te bieden?

Wouters: Zijn vrijheid.

Vuye: Hij had het boegbeeld kunnen zijn van een groep zeer competente mensen. Dit had echt het begin kunnen zijn van een nieuwe beweging, met ook mensen als Peter Reekmans. Hij is burgemeester in Glabbeek en behaalde in oktober 55 procent van de stemmen.

In hoeveel provincies wilden jullie de lijst lanceren?

Wouters: Overal. We hadden al de vereiste handtekeningen.

Hadden jullie daarvoor genoeg bekende namen?

Vuye: Zeker. Maar we gaan die namen nu niet meer bekendmaken. Het heeft geen zin meer. Niet zonder Jean-Marie. Hij was de eerste stap.

Wat was jullie naam geweest?

Wouters: Gezond Verstand, met als baseline: ‘Recht voor de vuist.’ Het logo is klaar. Je weet maar nooit. (lacht)

Vuye: Ach, we zijn door de tijd ingehaald.

Dedecker, de rebel van weleer, is braaf geworden. ‘Ik ga mijn mond wassen met zeep voor ik iets stouts zeg over de N-VA’, zegt hij. ‘Ik weet stilaan perfect hoever ik te ver mag gaan.’

Vuye: Dat gelooft toch niemand? Ik heb hem gezegd dat er twee opties zijn. Ofwel zit de N-VA in de oppositie, en dan gaan ze hem zeker niet helpen om te schitteren. Ofwel zit ze in de meerderheid, en dan gaan ze hem niet helpen om hun regering aan te vallen. Ik heb Jean-Marie heel graag, het is een doodeerlijk man, en ik vrees dat dit fout afloopt voor hem.

Wouters: Ik denk dat de N-VA het liefst heeft dat hij niet al te veel doet.

Vuye:(geprikkeld) Maar dat kan hij toch niet maken? Dat zou zijn reputatie aan diggelen slaan. Jean-Marie kan hier toch niet enkel de donderdag komen voor de plenaire vergadering?

Wij durven te suggereren dat Dedecker een dossier niet volledig hoeft te beheersen om er een mening over te hebben. De Wever kan hem inzetten als bully tegen de oppositie. Iemand die Kristof Calvo (Groen) terugblaft.

Vuye: Hoe geloofwaardig is dat? Iedereen zal die casting toch doorhebben? Dedecker zal zijn eigen mening niet meer verkondigen. Net zoals wij zal hij snel botsen met dat partijapparaat. (zwijgt) Als hij al de verkiezingen van 26 mei haalt…

Je mag vooral geen eigen mening hebben bij de N-VA.

U weet meer?

Vuye: Zijn mentaliteit is helemaal anders dan die van de doorsnee-N-VA’er. Het werkt daar zoals je kon zien in de reportage Jambers in de politiek: De Wever houdt een monoloog en de rest van de zogenaamde partijtop sluit zich bij hem aan. Je mag vooral geen eigen mening hebben bij de N-VA.

Een belangrijke N-VA’er zei ooit dat hun partijwoordvoerders fungeren als politiek commissarissen. Zij maanden zelfs regeringsleden aan om ‘de lijn aan te houden’.

Wouters: Dat maakt iedere N-VA’er mee. Het partijhoofdkwartier controleert álles, van zo goed als elke N-VA’er, tot op het lokale niveau. Als parlementslid was ik meter van een aantal afdelingen. Hoe vaak heb ik geen telefoon gekregen: ‘Heb je gezien wat x of y op zijn Facebook of Twitter heeft gepost? Zorg maar dat hij dat eraf haalt.’ En in díé partij zou Jean-Marie Dedecker zijn draai vinden? Dat geloof ik nooit.

Binnenkort moeten de lijsten ingediend worden, en u bent daar niet bij. Is dit het definitieve einde van het duo Vuye & Wouters?

Vuye:(blaast) Ons particratieboek komt nog uit met de Boekenbeurs. Ik zou met Veerle graag verder doen als auteurscollectief. Dat hangt vooral af van haar.

Wouters: Ik moet weer op zoek naar de job van mijn leven. Nieuw werk vinden is niet makkelijk: je hebt een politieke kleur, een bekende kop en een karakter aangemeten gekregen. (lacht) Toch moet ik er nog 22 jaar tegenaan.

En zo stopt jullie leven als Kamerlid.

Vuye: Persoonlijk heb ik het wel gehad met dat theater in de Kamer, maar ik wilde wel nog eens mijn schouders zetten onder een nieuw project.

Wouters: Zeker omdat de volgende verkiezingen niet zullen gaan over koopkracht, migratie of het klimaat. Wél over het wantrouwen in de politiek. Er wordt niet meer geluisterd naar de mensen, het gevoel leeft dat politici níéts doen met wat hun vanuit de samenleving wordt aangereikt. Wij klagen zaken aan, de politiek kijkt ernaar en doet niets. In het beste geval komen ze aanzetten met intendanten. Is dat niet gewoon wat ministers moeten doen?

Dedecker zal zijn eigen mening niet meer verkondigen. Net zoals wij zal hij snel botsen met dat partijapparaat.

Vuye: Alleen een uiterst beperkte kliek van geprivilegieerden kan de besluitvorming nog aansturen door hun rechtstreekse contacten met de partijvoorzitters. (zucht) Politicologen zoals Bouteca zien de particratie nog als iets goeds, omdat daardoor akkoorden kunnen worden gesloten. Maar welke grote akkoorden worden er nog gesloten, heb ik hem gevraagd bij mijn openingscollege in Gent. Zelfs de betonstop is niet gelukt.

Hoe komt dat?

Vuye: Omdat het parlement niet werkt. De zesde staatshervorming, zei gewezen SP.A-voorzitster Caroline Gennez eens, is beslist door acht mensen. Acht. In het parlement mag wat theater worden opgevoerd, maar pas nadat alle echte beslissingen zijn genomen – enpetit comité. Dat groepje is zo klein dat de invloed van lobbyisten reusachtig groot is geworden. Wie één toppoliticus kan beïnvloeden, heeft meer te zeggen dan het hele parlement. Zo werkt het in dit land. Het lobbyregister is dus één grote farce. Niemand komt lobbyen in het parlement, dat heeft toch niets te zeggen.

Wie rechtstreeks kan praten met Bart De Wever…

Vuye: Dáár moet je zijn.

Wouters: Er is recent een belangrijke wijziging van het btw-wetboek goedgekeurd, met nieuwe bepalingen voor de verhuur van onroerend goed. Die wet is echt in elkaar geflanst. Sommige van die nieuwe regels zijn zó specifiek dat een mens zich zou afvragen of ze op maat geschreven zijn van welbepaalde vastgoedprojecten.

Vuye: Iedereen voelt aan dat er iets niet meer klopt in dit land. Dat algemene onbehagen verklaart het succes van Forza Ninove en de gele hesjes. Nogmaals: de situatie voor een forum als Gezond Verstand is vandaag veel gunstiger dan in 2007, toen Dedecker doorbrak met vijf LDD’ers in de Kamer. Helaas, het is voorbij. (zucht) Maar van mij geen verkeerd woord over Jean-Marie. Na alles wat hij heeft meegemaakt, is het zijn goed recht te kiezen voor levenskwaliteit. Ik kan niet kwaad zijn op hem.