‘Het aantal coronagevallen vermindert sneller dan je spontaan zou denken’

Corona leerde ons opnieuw wat een exponentiële stijging is. Dankzij de vaccins stevenen we nu af op een exponentiële daling.

We leerden het op de middelbare school, maar velen waren het vergeten: corona heeft ons geheugen weer opgefrist over wat exponentiële groei is. Velen dachten dat de virusbesmetting lineair zou verlopen: 2-4-6-8-10, maar we weten ondertussen dat ze exponentieel verloopt: 2-4-8-16-32. De kracht van exponentiële groei wordt nog steeds het best geïllustreerd met een oude Indiase legende over de god Krishna die een partijtje schaak speelde tegen een koning. Bij een overwinning wou Krishna slechts een paar rijstkorrels. De hoeveelheid zou met behulp van het schaakbord worden bepaald: 1 rijstkorrel voor het eerste vakje, 2 korrels in het tweede, 4 in het derde, 8 in het vierde… Het aantal rijstkorrels zou telkens verdubbelen tot vakje 64. De koning verloor het schaakspel en moest de overeengekomen prijs betalen. Al snel waren de voorraadschuren leeg, want in totaal moest hij 18.446.744.073.709.551.615 rijstkorrels leveren. Dat is de kracht van exponentiële groei, het doet de zaak exploderen.

In ons land worden nu steeds meer mensen in een steeds hoger tempo ingeënt tegen corona. Begin deze week hadden meer dan 1,8 miljoen van de 5,3 miljoen Vlamingen ouder dan 18 jaar minstens één spuitje gehad. Dat is ruim een op de drie. Ondertussen dalen het gemiddelde aantal ziekenhuisopnames en het aantal besmettingen significant. Vorige week werden er gemiddeld elk dag 193 patiënten in het ziekenhuis opgenomen, 16 procent minder dan de week tevoren. Er lagen 2648 coronapatiënten in het ziekenhuis, het laagste getal sinds een maand. Ook het aantal coronapatiënten op intensieve zorg ging lichtjes achteruit tot 825. Het blijven hoge cijfers, maar ze dalen wel.

We zien het ook elders: met de stijgende vaccinatiegraad vermindert het aantal coronagevallen. En sneller dan je spontaan zou denken. Dat komt omdat het aantal gevallen afneemt via het principe van het exponentieel verval, aldus Zoë McLaren afgelopen weekend in The New York Times. McLaren bestudeert aan de Universiteit van Maryland het gezondheids- en economisch beleid ter bestrijding van epidemieën zoals corona. Ze schrijft: ‘Exponentiële groei betekent dat het aantal gevallen kan verdubbelen in slechts een paar dagen. Exponentieel verval is het tegenovergestelde. Exponentieel verval betekent dat het aantal gevallen in dezelfde tijd kan halveren.’

De daling kan in het begin zeer fors gaan, zegt McLaren, maar daarna neemt de kracht van de vermindering af. Ze illustreert dit met een eenvoudig voorbeeld. Als het aantal gevallen elke dag zou halveren en je vertrekt van 1000 dan heb je na één dag nog 500 gevallen, na twee dagen 250, na drie dagen 125, na vier dagen 62, na vijf dagen 31 enzoverder. Dat patroon zien we in alle landen die al verder staan met vaccineren dan wij en daarom schrijft ze dat het einde van de pandemie er waarschijnlijk als volgt zal uitzien: ‘Een sterke daling van het aantal gevallen, gevolgd door een langere periode van lage aantallen, hoewel het aantal weer zal stijgen als de mensen hun voorzorgsmaatregelen te snel laten verslappen.’

Dat laatste zinnetje over de te snelle verslapping van de voorzorgsmaatregelen is belangrijk. Niet alleen is vaccineren en het bereiken van groepsimmuniteit cruciaal, ook alles wat we kunnen doen om de overdracht van het virus te vertragen blijft essentieel, zoals een mondmasker dragen, afstand houden, zich laten testen enzoverder. Want het eind van de pandemie belooft een lange staart te hebben en nieuwe varianten van het virus kunnen opduiken.

Het lijkt allemaal zo simpel, maar blijkt zo moeilijk als we kijken naar bijvoorbeeld de ‘La Boum’-feestjes in het Brusselse Ter Kamerenbos. ‘Elke vaccinatie helpt ons in het rijk van exponentieel verval te blijven’, schrijft McLaren. ‘Dat geldt ook voor al het andere wat mensen doen om de verspreiding van het virus te vertragen, zoals het dragen van een mondmasker en afstand bewaren. Beide inspanningen vergroten het effect doordat het voor het virus bijna onmogelijk wordt om zich nog te verspreiden.’

Het is ook iets wat we het best in het achterhoofd houden als dit weekend de terrassen weer opengaan. Het gaat sneller dan we denken, maar dat betekent lang niet dat we er al zijn.