Herlees: De Gelder krijgt laatste woord: ‘Ik sluit mij aan bij mijn advocaat’

Lees hier de liveblog over de twintigste procesdag in het assisenproces tegen Kim De Gelder. Vandaag houdt meester Jaak Haentjens zijn pleidooi. “Met mijn hart ben ik bij slachtoffers, maar niet met verstand.”

Hierbij beëindigen wij onze liveblog. Bedankt om bij ons te volgen.

Vandaag hield meester Jaak Haentjens zijn pleidooi. Hij kwam met twee witte konijnen. Enerzijds zei hij dat volgens de nieuwe editie van de DSM (een handboek met psychologische en psychiatrische aandoeningen) De Gelder zijn persoonlijkheidsstoornis wel bij de psychotische zou ingedeeld worden. Anderzijds kwam hij met het briefje dat De Gelder schreef, en waarop zogezegd zijn motief zou staan. Haentjens las voor wat volgens hem niet meer of niet minder dan krankzinnigheid was.

In de replieken kwamen de advocaten van de burgerlijke partijen nog eens terug op het pleidooi van Haentjes.

Kim De Gelder zelf kreeg het laatste woord. Hoewel hij, vooral in de eerste dagen van het proces, beloofd had zijn motief te bewaren voor op het einde van het proces zei hij op de vraag van de voorzitter of hij nog iets te zeggen had niet meer dan: “Neen. Ik sluit mij aan bij mijn advocaat.”

Morgen antwoordt de jury op de schuldvraag. Daarna wordt de strafmaat bepaald.

18.07 uur Voorzitter Koen Defoort schorst de zitting.

18.05 uur “Ik moet nog vragen of alle partijen akkoord zijn met de formulering van de vragen?” Meester Haentjes vraagt of in de laatste, 109e vraag, niet moet gepolst worden naar de toerekeningsvatbaarheid op het moment van de feiten. De voorzitter: “Neen, dat zit vervat in de schuldvraag. Maar maak u zich geen zorgen, ik leg dat morgen uit.”

17.53 uur Voorzitter Koen Defoort heeft de eerste 54 vragen voorgelezen. Die vloeiden voort uit de akte van beschuldiging.

17.38 uur De voorzitter leest de vragen voor. Ze gaan over doodslag, verzwarende omstandigheden, de schuldvraag, …

17.36 uur Alle partijen krijgen 9 voorbeeldvragen. De voorzitter leest die voor. In totaal zuller er 109 vragen zijn, maar dat komt omdat voor elk slachtoffer apart vragen zijn. Er zijn 4 moorden en 23 moordpogingen.

17.34 uur De voorzitter geeft het laatste woord aan De Gelder. Hij vraagt of hij nog iets toe te voegen heeft: “Neen voorzitter, ik sluit mij aan bij mijn advocaat.”

17.33 uur “Uit de SPECT-scan blijkt dat zijn hersenen vergelijkbaar is met die van een 77 jarige vrouw met achtervolgingswaanzin of een man die als peuter een ongeval had. (…) Niemand zegt dat er schizofrenie uit te bewijzen valt. Maar de deskundigen zeggen wel het tegendeel.”

“Ik vraag de jury om positief te antwoorden op de interneringsvragen.”

17.32 uur “We moeten een kader hebben voor De Gelder. Het enige kader dat kan is de ziekte. Hij is een schizofreen die de overstap naar het gewelddadige heeft gemaakt.”

17.31 uur Tegen meester Vermassen: “Ik heb nergens dat seksueel motief gezien. Laat dat dus voor wat het is.”

17.26 uur “Waar zouden we Kim De Gelder geobserveerd hebben? Er is geen centrum om dat te doen in België.”

17.25 uur MeesterHaentjes antwoordt meester Damen dat er geen moordpoging was bij het eerste gezin in de Galgstraat. “Ik kan daar eenvoudig op antwoorden. Waarom wordt hij niet vervolgd voor moordpoging op Jozef Heirman? Waarom maakte meester Vermassen daar geen punt van?”

17.20 uur “Over die voorbereidingen. Men geeft hem teveel eer. Natuurlijk heeft hij voorbereidt. Die fiets bijvoorbeeld. Die witte voorvork spring toch meteen in het oog. Als iemand hem ziet bij het buitenkomen, dan moet hij nog 15 kilometer fietsen. Hetzelfde met zijn haar: hij kleurt dat ros. Ge kunt toch geen stommer kleur kiezen dan dat? Waar spraken de getuigen over? Niet over die schoonheidsvlek, wel over zijn haar. Zet gewoon een pet op! Probleem opgelost. (…) Hij heeft zich goed voorbereid wat de feiten in Vrasene betreffen, dat is waar. Maar voor Fabeltjesland? Hij had zijn route uitgestippeld en wist hoeveel mensen er waren. Maar zijn vermomming? Ridicuul.”

17.15 uur Meester Jaak Haentjes begint aan zijn repliek. Hij antwoordt op een juridische discussie tussen hemzelf, meester Van Hende en procureur Yves Van Den Berge. Die discussie gaat over een neiuwe wet, die al in het Staatsblad is gepubliceerd, maar nog niet in voege is. De procureur waarschuwde voor gebruik ervan, wegens het risico op procedurefouten. De wet gaat over toerekeningsvatbaarheid en zou op 1 januari 2013 in voege moeten getreden zijn. Volgens meester Haentjes is die niet uitgevoerd omdat er geen geld is. “We moeten toch de ideeën achter die wet niet overboord gooien, omdat de staat ze niet kan uitvoeren?” De wet bepaalt een genuanceerdere visie op toerekeningsvatbaarheid.

17.00 uur De zitting wordt 10 minuten geschorst.

16.55 uur De procureur repliceert. Hij ontkent dat hij zichzelf tegensprak inzake de psychopatie van De Gelder. Meester Haentjens zei dat in zijn pleidooi.

16.47 uur Meester Damen wil kort, “in de Gentse traditie”, repliceren. “Meester Haentjens, u heeft in uw pleidooi van 5 uren geen antwoorden gegeven op mijn vragen.”

16.40 uur Meester Verstraeten wenst ook nog te repliceren. “We zijn het allemaal eens dat hij een geestesstoornis heeft. Het gaat niet om wat hij heeft: schizofreen of what ever. Waar we het niet over eens zijn, is of hij verantwoordelijk is voor zijn daden. (…) Wij vragen u, individueel, na te gaan of De Gelder verantwoordelijk is voor zijn daden of niet.”

16.32 uur “Uw witte konijnen… Ik had dat wel verwacht, dat dat briefje niets ging zijn. Maar ook uw ander wit konijn heeft een beetje mixomatose. De DSM-IV, daar doen we het mee. De DSM-V is officieel niet gekend. Nu doe je de jury geloven dat schizotypische kenmerken bij psychosen onderbracht worden. Ik vraag mij wel af waarom uw experts dat dan niet aangehaald hebben, en u, sukkelaar, laten zoeken in de bibliotheek. Niet met mij, hé. Ik heb alles geloofd, maar dat niet. (…) Maar zelfs als het zo is, moet u eens kijken wat het betekent: ze gebruiken een andere schaal. Ze verschuiven gewoon een beetje. Ze gaan van 1 tot 10, van heel licht naar de ergste vorm. (…) Met zo’n artikel kan je ze niet wegsturen, met de voortschrijdende wetenschap. (…) Bovendien, dat is intellectuele en juridische eerlijkheid, is toerekeningsvatbaarheid niet het terrein van medici. Zij worden gehoord, maar het is juridisch grondgebied.”

16.30 uur “Waar de jury mee in verwarring is gebracht, is het document waaruit moet blijken dat uit een SPECT-scan wel iets valt af te leiden. (…) De intellectuele eerlijkheid gebeidt te zeggen dat we voorlopig niets kunnen zeggen over een ziektebeeld uit het feit dat een deel van de hersenen niet doorbloedt is.”

16.28 uur “Ik bepleitte dat ik overstag ben gegaan toen hij toonde dat hij zich kon beheersen toen zijn vader binnenkwam. Meester Haentjes interpreteerde dat anders. U zal oordelen over de juiste interpretatie. (…)”

16.27 uur “Meester Haentjens, u mag hen niet doen vertrekken naar het beraad met de illusie dat alles hier volgens een foute wet is gegaan. (…) Die mensen zijn niets met uw colère over een vals stuk.”

16.25 uur Meester Philip Van Hende begint zijn repliek pittig: “Ik geloof niet in replieken. Dat zou betekenen dat ik het eerst niet goed uitgelegd heb. Daarom ga ik de repliek gebruiken waarvoor die dient.”

16.16 uur Vermassen komt terug op het citaat van meester Haentjens over vergetelheid. “Het probleem is dat uw moeder of kind, dat vermoord is, weg is. Ge denkt er altijd aan. (…) Maar inderdaad, het was mooi gezegd van u, er komt hopelijk een dag dat we er een beetje mee leren leven. Ik hoop dat dit proces op dat punt helpt. Natuurlijk, als ge het motief niet krijgt, dan blijf je op uw honger zitten.”

16.12 uur “In al die berichtjes komen seriemoord, dood, geweld, … altijd terug. Als je anderhalf jaar chat met iemand, dan moet je daar wanen of hallucinaties zien. Nu ben ik blij dat gij (meester Haentjens, red.) zegt dat ge alles gelezen hebt. Wel, toon mij de wanen en de hallucinaties. Er zit niets in dat waanzinnig is, er zitten geen wanen of hallucinaties in.”

16.02 uur “Elke seriedoder heeft een grondtype. Ik zei het al dat het een oplichter is. Ik ga u eens een ‘studentengrap’ voorlezen die hij heeft uitgehaald.” Vermassen leest een verhoor voor waarin De Gelder uitlegt hoe hij een man oplichtte die hem wou oplichten. Vermassen herhaalt bepaalde passages, onderstreept woorden en kenmerken die er volgens hem op wijzen dat De Gelder een bedrieglijke psychopaat is.

16.00 uur “Dames en heren, hij is de meest extreem georganiseerde seriedoder die er bestaat. Hij gaat een appartement huren. Met een kelder! Hij heeft zijn mountainbike nog niet, maar weet dat hij hem gaat kopen.”

15.55 uur “Isolatie, is dat een kenmerk van schizofrenie? Ik weet dat niet, ik heb uw (Haentjens, red.) boek niet gelezen. Maar het is wel een kenmerk van psychopaten: Fourniret zat alleen in zijn kasteel, Dutroux zat in zijn kot, Ronald Janssen woonde alleen en doolde ’s nachts alleen rond, … Omdat ze de mensen niet graag zien en dingen te verbergen hebben.”

15.51 uur “Men zegt dat hij te laf is om zelfmoord te plegen, maar het is uit narcisme. Daaruit vloeit zijn lafheid voort.”

15.50 uur Vermassen windt zich op dat De Gelder mocht zwijgen over zijn seksualiteit en gevoelens, maar dat weduwenaar van Elza Van Raemdonck, Jef, wel over zijn seksleven moest praten: “Heel vernederend, op zijn leeftijd.”

15.44 uur “Ik kan er niet mee akkoord gaan dat hij geen motief heeft. (…) Ik heb 10 jaar geschreven aan een boek ‘Moordenaars en hun motieven’. Alle advocaten die tegen mij pleiten citeren eruit om mij schaakmat te zetten. Ik bedank die altijd, ook u meester Haentjens, voor de gratis reclame. Altijd mooi meegenomen. (….) Er is altijd een motief, soms weigeren ze dat te geven. Omdat ze vinden dat ze dat niet verdienen. Ze vinden dat ze geen recht hebben op dat antwoord, het is hun geheim. (…) Het geheime motief dat bestaat, dat is er heel vaak. Het heeft hier met seksualiteit te maken.”

15.35 uur Vermassen praat over andere gevallen waarin moordenaars stemmen hoorde. Hij keert zich naar De Gelder: “Ge hoort mijn vettige stem, wat zegt die stem? Hé?” De Gelder antwoordt: “Om bepaalde dingen te noteren.” (…) Vermassen: “Is ’t dat briefje dat ge schreef?”
De Gelder: “Ik heb nog andere brieven geschreven.”
Vermassen: “Aaaah, ’t is goed jongen. U ziet, ik kan er een gesprek mee hebben. Dat is een zinvol gesprek.”

15.27 uur Vermassen komt terug op het seksuele motief. Hij somt anekdotes op waaruit een seksuele frustratie blijkt: “Groot trauma toen hij gekust werd door een gehandicapte! Dat is seksualiteit. Hij is onder de indruk omdat ze zeiden dat hij naar het vrouwentoilet moest. Dat is seksualiteit. Hij heeft dat chatvriendinnetje gezienn via een webcam. Hij zei dat hij zijn kluts kwijt was omdat ze geen beha aanhad. Dat is seksualiteit. (Tegen Haentjens, die het seksuele motief verwierp, red) Hebt ge dat gelezen? Neen, hé. Maar het staat er wel in!”

15.24 uur Vermassen vergelijkt de daden van De Gelder met die van de Bende van Nijvel: “De Reus, net voor hij vluchtte, draaide hij zich om en schoot op dat manneke (een cliënt van Vermassen, red.). Waar was dat voor nodig? Die moesten toch snel weg zijn? Dat is haat. Dat is wat hij gedaan heeft. Wat de Bende van Nijvel heeft gedaan in Aalst, heeft hij gedaan in Fabeltjesland.”

15.21 uur “Alle mensen hebben gezegd dat hij rationeel en kalm heeft gehandeld, behalve hij. Had hij echt in paniek geweest, dan zou hij weggelopen zijn eenmaal hij buiten was. In plaats van over de omheining te springen, is hij naar die kindjes gegaan. (…) Als je baby’s doodt, die u niet tegenhouden?”

15.18 uur “Een schrizofreen ziet af. Dat is aan een stuk afzien. Adellon was zo’n mens, die ik leerde kennen tijdens mijn studies. Die mens dacht dat hij de tijd had uitgevonden. Hij moest constant aan een doosje smeerkaas denken, of anders viel de tijd stil. Dat wou hij ons niet aandoen. Die mens zei me ooit dat het verschrikkelijk lastig was, zijn werk. Hij moest dat doen, dat was dwingend. (…) De Gelder sprak over stemmen op het dak. Maar heeft hij ooit gezegd wat die zeiden? In Fabeltjesland had hij alles bij, tot pleisters toe, behalve zijn stem. Net als in Vrasene.”

15.14 uur Vermassen vertelt hoe hij opgroeide vlakbij een psychiatrie. Als kind zag hij een man aan de beekkant doen alsof hij viste. Hij stapte ernaartoe en vroeg: ‘Meneer, hoeveel heb je er al gevangen vandaag?’ Hij zei: ‘Gij zijt al den derde vandaag.’ Dat (verwijst naar De Gelder, red.) is die visser. (…) Voor een pscychoot is zijn waan zijn werkelijkheid. Hij zal u proberen overtuigen van zijn waanbeelden. Een psychoot kan niet veinzen. Een psychopaat veinst wel.”

15.13 uur Jef Vermassen opent de replieken. Hij beloof kort te zijn en geen vier uren te pleiten.

13.31 uur De zitting wordt geschorst tot 15 uur. Dan komen de replieken.

13.30 uur “Het laatste woord is voor de jury. ‘Trap niet in de val’, ik vind het erg. Ik heb geen val gespannen. Ik heb u proberen overtuigen van mijn visie. (…) U was een bijzonder aandachtige jury. Oordeel in eer en geweten. Wat uw beslissing ook zal zijn, ik zal er mij bij neerleggen.”

13.28 uur “Is het mij toegestaan mij tot de slachtoffers te richten. Ik weet dat ik me op glas ijs bevind, maar ik doe het toch. Ik heb jullie verdriet gezien, ik heb jullie moed gehoord. Ik heb waardoge mensen gezien, mooie getuigenissen gehoord. Ze hebben ook mij geroerd. Ik probeer iets te doen aan uw leed, want van hem moety je niets verwachten. Ik ben inde overtuiging, misschien ben ik gefaald, maar ik heb geprobeerd u uit te leggen waarom hij het gedaan heeft. Als u het verklaart vanuit een ziekte, kan u misschien wat hij gedaan heeft, een andere betekenis geven. Misschien op een dag, zegt u, ik heb er niet aan gedacht op die dag. ‘De vergetelheid bewijst meer diensten aan het hart dan aan het verstand’ Misschien als wij kunnen aanvaarden dat het in ziekte zit, dat we het kunnen aanvaarden. (…) Haat en woede leidt tot niets, alleen tot bitternij.”

13.27 uur “Dames en heren van de jury, Kim De Gelder heeft geen motief. Niemand kan zijn daden verklaren. Hij heeft ze gepleegd vanuit zijn ziekte, vanuit zijn schizofrenie.”

13.21 uur “Meester Van Hende, u zei dat uw kantelmoment het verhoor van De Gelder is met zijn vader. Misschien moet u daarnaar kijken, dames en heren. Wat meester Van Hende pleitte is waar: dat is schrijnend. Een zoon die weggaat van u, waar je al jaren miserie mee hebt: ‘Vader, ik wil u nooit meer zien’ Later wordt aan de deur gebeld: de politie met een foto van de zoon. ‘Uw zoon is die van de crèchemoorden’ We gaan eens een hypothese maken: een normale gast slaat de deiur dicht na jaren last. Dan zeg je als ouder: dat hij zijn plan trekt. Vader zegt meteen tegen de politie: ik ga mee. Op dat moment beseft hij meteen dat hij de vader is van een meervoudige moordenaar. Ge moet het maar meemaken: ge komt thuis op vrijdag, moe, ge denkt dat het weekend begint. Dan staat de politie daar: ‘Uw zoon is een meervoudige moordenaar.’ Ge komt daar toe, uw zoon zit in een stoel, in een wit pak. (…) Beeld u in dat ge daar bij komt als vader, wie van ons zou de reactie hebben die vader had? Die man is niet boos hé, die man is niet boos. Een uur lang: ‘Kim, zeg iets, wat is er gebeurd, …’ Voor mij is dat het sprekende bewijs dat die vader weet dat die jongen ziek is, dat boos worden geen zin heeft. (…) Na een uur gaat hij buiten. En dan maakt men misbruik van wat de moeder zegt: ‘Hij is weer spelletjes aan het spelen’. Zo noemt zij dat onverklaarbaar gedrag.”

13.20 uur “Men vroeg u, dames en heren van de jury, om niet in de val van de internering te trappen. Dames en heren van de jury, ik heb geen val gespannen. U mag veel van mij denken, men zegt dat ik de advocaat van de duivel ben, maar ik ben geen duivelse advocaat! Zijn ouders hebben mij gesmeekt om het te blijven herhalen; die man mag niet vrijkomen. Ik span geen val, zeg dat niet meer!”

13.10 uur “Wat zei hij over het motief? Dat hij het op een briefje heeft geschreven. Ik zal u zeggen wat gebeurd is. Meester Vermassen doet een passionele oproep aan hem om te zeggen waarom hij het gedaan heeft, tercht, hé, meester Vermassen. Ik lees de akte van de verdediging voor, hij heeft het niet gehoord. Ik zeg hem dat hij dan maar iets moet opschrijven. De maandag geeft hij mij dat briefje. (Haentjes steekt een blaadje in de lucht, red.) Het product van een weekend nadenken. Ik kan het niet lezen. Hij heeft er ook moeite mee. Ik zeg hem dat hij doet wat hij wil, maar dat ik het niet verstandig vind om dat voor te lezen. Hij steekt het weg. Dinsdag komt hij weer met een briefje. Ik zeg hem dat hij zijn motief moet geven.

Hij begint met er vanboven op te schrijven, ik wil hem niet belachelijk maken want ik vind hem een zieke mens. Kim, ge weet dat ik u wil helpen, hé. Hij schrijft vanboven: ‘Write down, broken memory. Waarom? Ik wou het doen op die leeftijd, bewijzen tegenover mezelf dat ik het aankon om iemand te vermoorden. Sorry voor de moorden. Ik was (onleesbaar) op die leeftijd, vond ik mensen opsluiten erger dan de dood. Ik hoop op een milde straf. Ik vind dat depressieve gedetineerden geen antipsychotica mogen ingespoten krijgen? ik geef toe ik heb me teveel laten leiden door de roddelbalden. i kgebruikte geen drugs voro de fetien, ik moest (oord ontbreekt) door dokter De Bleeker, dan was het nooit gebeurd.’

Haentjes: “Weten we hier nu iets mee? Dat is zijn motief. Dat is krankzinnigheid. Er was nog een achterkant: ‘Het spijt me dat dit alles zo lang heeft moeten duren. Als ik een advocaat had gehad met meer ervaring dan had het niet gehoeven. Sorry Jaak dat ik niet de kracht had je te ontslaan. Maar het Belgische gevangeniswezen liet me niet toe anderen te contacteren. (…) Ik excuseer me voor de leugens over de stemmen, maar mijn advocaat adviseerde mij hierover te blijven liegen’ (Haentjes:) Ik heb dat niet voorgelezen omdat dat zijn zaak niet diende. Nu lees ik het voor, omdat ik er rotsvast van overtuigd ben dat dat een ziekelijk gestoorde jongen is.”

13.06 uur Haentjes komt met zijn tweede wit konijn. Hij citeert het verslag van de gerechtsdeskundigen: “De deskundigen blijven erbij dat dit motief (haat tegen maatschappij, red) zijn motief is. Ze schrijven honderden pagina’s dat hij een leugenaar en een manipulator is. Ook al ontkent hij aan het begin en aan het einde dat dit het motief is, toch blijven zij erbij. Zij gaan even zeggen voor hem wat zijn motief is? Gewoon omdat het in zijn kraam past. (…) Ik viel bijna van mijn stoel toen het seksueel motief ter sprake kwam. Ge hebt mij wat aangedaan meester Vermassen. Ik heb die chatfiles nog eens gelezen. (…) Meester Vermassen, u bent de enige die dat gezien heeft. Ik heb geen seksuele zaken gezien. U bent de enige die het gezien heeft. U heeft er niet naar gevraagd bij de experts, zij hebben er niets van gezien.”

13.02 uur “De psychiaters schrijven toch nergens dat De Gelder een psychopaat is? (Tegen de procureur, red.) U heeft een lijstje voorgelezen met kenmerken van psychopaten, dat is alles.”

12.57 uur Haentjes vraagt waarom we de oorzaak, als we die dan toch moeten zoeken, niet kunnen zoeken in een ziekte. “Ik zou er een antwoord in vinden, mocht een dierbare door een zot vermoord worden. Waarom ons antwoord zoeken in gekuntstelde formuleringen?”

12.55 uur “De gerechtsdeskundigen zeiden dat de SPECT-scan schizofrenie uitsluit. Dat is liegen. Het sluit alle psychosen uit. Zo moeten ze dat formuleren. Niet zo subtiel. Dat is niet mooi voor een gerechtsdeskundige.”

12.51 uur “Ik heb u gezegd dat ik witte konijnen had. (…) Dit is een artikel uit 2012. Daarin staat wat in de DSM-V (naslagwerk voor psychologen en psychiaters, red.) zal staan. In de DSM-V staat dat de schizotypische persoonlijkheidstoornis onder de psychotische stoornissen zal staan, nu is het nog een persoonlijkheidsstoornis. Dus vanaf mei van dit jaar is het een psychotische stoornis, dus waar zijn we nog over aan het discussieren? Hij heeft een psychotische stoornis!”

12.47 uur “Ik kon er niet mee overweg dat de gevangenisdirectrice zei dat er afspraken mee te maken vallen. (…) Met niemand legt hij contact, niet met zijn gezin, niet met medegevangenen. (…) Hij zit in een streng regime, hij heeft de hele dag niets te doen. Hij zit compleet op een eiland. Er moet een kapper van buiten de gevangenis komen, want ze vrezen dat de gedetineerde die kapper is in de gevangenis, iets anders zou doen met de schaar dan zijn haar knippen. Welke afspraken kan je daar nog mee maken? Zeg mij dat eens?”

12.44 uur “Herinner u het pittig debat met de onderzoeksrechter, over het feit dat ze hem benaderde als normale mens. Hij duwt mijn micro af en zegt: ‘Meester ik ben niet ziek.’ Na de zitting vraagt hij mij: ‘Sta jij achter mij?’ Ik zeg: ‘Natuurlijk, ik probeer u al vier jaar te tonen aan de wereld hoe ge zijt.’ En wat vraagt hij? ‘Ik zou willen dat ge elke avond naar de gevangenis van Oudenaarde komt’ Way heeft dat daar nu mee te maken? Die man is ziek. We gaan het toch niet ten kwade duiden dat iemand ziek geworden is? Hij kan er niet aan doen dat hij ziek geworden is.”

12.40 uur “U zou eens een uur met hem moeten praten, dan zou u mij geloven. Een coherent gesprek is onmogelijk. En de laatste jaren is het slechter geworden. Zijn vader zei me dat het onmogelijk wordt om er een gesprek mee te voeren. (…) Hij zegt dingen waar wij niet aan denken. Toen hij hier voor het eerst kwam, dan denk je dat dat indruk maakt. Die beklaagdenbank is de eenzaamste plaats ter wereld. Dat is niemand met levenservaring, dat is een jonge gast. Ik vroeg hem hoe het ging en legde het programma uit. Hij vroeg mij: ‘Wat is dat met koningin Fabiola?’ Dan denk ik: ik sta hier mijn Latijn te verkopen om hem duidelijk te maken wat er gaat gebeuren en dan vraagt hij naar de stichting van Fabiola. En zo is dat altijd, hé.”

12.37 uur “Ben ik mis? Dan ben ik mis. (…) In de pers iets zeggen is levensgevaarlijk. Ik heb mij ook eens verslikt in mijn koffie. Dokter Deberdt zei dat het nooit zal gebeuren dat een seriemoordenaar ontoerekeningsvatbaar wordt verklaard. (…) Een expert moet altijd vertrekken vanuit de openheid van de geest. Als je vertrekt vanuit het standpunt dat een seriemoordenaar nooit mag vrijgelaten worden, dan schrijf je een bevooroordeeld verslag.”

12.30 uur Haentjes beschrijft de typering van een visionary killer, die “op het eerste zicht onbegrijpelijke moorden plegen. De meesten hebben een geestesstoornis, komen vreemd over, laten bewijsmateriaal achter op de plaats van de moord, ze hebben geen vaste methode, ze kiezen willekeurig een slachtoffer, … Dat is allemaal aan de orde. Hij beantwoordt volledig aan dat patroon.”

12.26 uur Haentjes trekt in twijfel dat De Gelder een massamoordenaar is: geen vuurwapen, hij maakte zich niet onherkenbaar. Ook het eitiket seriemoordenaar betwijfelt hij. “De burgerlijke partijen hebben daar een truc voor: ze zeggen dat hij een mengeling is.”

12.19 uur Haentjes beschrijft een bocht in het verslag van de gerechtsdeskundigen. Hij belooft ook dat hij “nog twee witte konijnen” in zijn hoed heeft zitten.

12.10 uur “Ik zou mij schamen mocht ik hier een spelletje staan spelen.”

12.03 uur “Toen ik het verslag heb neergelegd, heeft de onderzoeksrechter op eigen initiatief, gezegd: stop. Hij wou dat zijn experts dat verslag lezen en dat onze experts samen zouden gaan zitten. Dat staat zo in de wet.”

11.57 uur “In die lange rit naar Brugge dacht ik: ‘Wie ga ik voor mij krijgen?’ Ik ken hem niet, hij kent mij niet. (…) Wat doet een advocaat in die omstandigheden? Je stelt je voor, vraagt zijn naam, we beginnen te praten, legt uit wat je gaat doen. Je probeert een gesprek te beginnen, contact te leggen. Met een man waarvan je weet wat hij gedaan heeft! ’t Was geen kruimeldiefstal. (…) Het lukte niet. Er kwam niets. Hij zat mij aan te staren met die grote, donkere ogen. Is dat theater? Is dat veinzen? Ik weet dat niet. (…) Ik zag de pers staan bij het buitengaan. Ik vroeg aan de cipier of er geen andere uitgang was, want wat moest ik zeggen? Ik heb 1 ding gezegd: ‘Ik sta voor een raadsel, maar ik beloof 1 ding, ook aan de slachtoffers, ik ga op zoek naar de waarheid. Dat is het enige wat mij interesseert.'”

“Ik was erg verbouwereerd dat er niet mocht uitgegaan worden van de gruwelijkheid van de feiten. (…) Je moet toch zot zijn om zoiets te doen? Zoals de slachtoffers riepen tijdens de feiten: ‘Er loopt hier een zot rond!’ Dat is krankzinnig. Maar je zoekt naar de waarheid, en je leest het dossier. (…) Ik vond dat er iets niet klopte in het pscyhiatrisch verslag. Ze waren niet op de juiste weg. (…) Ik ging bij dokter Ringoet langs. Hij wilde het doen, maar op één voorwaarde: hij wilde zijn waarheid schrijven, ook als het niet in mijn kraam paste. Ik had geen andere keuze. (…) Zijn conclusie was paranoïde schizofrenie.”

11.46 uur De zitting wordt hernomen. Haentjes gaat verder met zijn bedenkingen over de deskundigenverslagen. “Ik heb mij een paar keer boos gemaakt. Toen het verslag van de deskundigen al in de media verscheen, nog voor het bij de griffier afgeleverd was. (…) Dat zo’n belangrijk nieuws ’s ochtends in de krant staat en pas in de namiddag bij de onderzoeksrechter komt… Zo’n onderzoek gebeurd nochtans in absolute geheimhouding. (…) Ik ga niet uitweiden over de amateuristische wijze waarop het onderzoek naar dat lek is gevoerd.”

11.22 uur De zitting wordt 15 minuten geschorst.

11.21 uur “Onder die toga, daar zit een mens van vlees en bloed. Dat geldt voor mijn collega’s. Ik wijk nu af van mijn tekst. Hoeveel uren ik bij hem gezeten heb? In zijn ogen gekeken. Ik heb het hem gevraagd, want ik wil het ook weten, hé. Ik wil het weten! Kim, ge kiest daar arbitrair mensen uit in de Galgstraat. Ge komt onderweg toch mensen tegen, kinderen? Ge komt in de realiteit. Die frisse wind. Doet dat niets met u? Hebt ge niet gedacht wat je aan het doen was? Weet je wat hij antwoorde? ‘Ik reed naar Vrasene. Ik moest dat doen.’ (…) Waarom heb je dat mes getrokken en gestoken? De mens onder mijn toga kan dat niet begrijpen, dat ge dat gruwelijk mes pakt en die vrouw neersteekt. Waarom, zeg mij dat? Denkt u, dames en heren van de jury, dat die vraag mij niet bekommert? Ook voor Fabeltjesland? Waarom trek je uw mes bij dat klein jongentje? Ik heb ook kinderen gehad. Waarom? Ofwel antwoorde hij niet, of hij bekeek mij met die grijpende blik, zoals een van de kinderverzorgsters beschreef. Hij antwoorde niet. Wat doet dat met u? Steken in een mens? Geen antwoord. Mocht ik een antwoord gekregen gekregen hebben, ik zou het u geven. U denkt waarschijnlijk aan dat briefje, ik zal het u straks voorlezen.”

11.11 uur “Als klap op de vuurpijl stopt hij met werken. Is dat in het licht van zijn moordplannen? Wie weet dat? (…) Hij denkt niet aan hoe hij gaat overleven, hoe hij alles gaat betalen… Goed voorbereid? Pfffff…”

11.09 uur “Die vriend van De Gelder, we hebben hem hier gezien, ik had daar medelijden mee. Hij zag een vriend in De Gelder. Maar was dat wederkerig? (…) Hij voelt zich verraden in zijn vriendschap.”

11.08 uur “Hij verhuist. Er werd gezegd dat hij een contract van een jaar afsloot, omdat hij al plande. Dat is niet waar, het is logisch dat een jonge gast maar een contract van een jaar krijgt. (…) Hij laat alles van waarde achter, omdat hij op dat moment zich al aan het afsluiten was van de wereld.”

11.04 uur “Ook al was er niet veel contact op de werkvloer, ze mochten niet praten, toch zeiden zijn collega’s dat het ‘een rare’ was.”

10.55 uur “’s Nachts doolde hij rond in huis. Bijna als een spook. Zijn zus vertelde me, dat ze ’s nachts eens versteef van de angst toen ze naar toilet ging. Hij stond daar, in het donker. Stokstijf.”

10.54 uur “Dat moet daar een sfeer geweest zijn in huis. Hij reageerde bijna pssychotisch op een nachtzoen. Hij liep uren rond tafel. Beeldt u dat eens in. Hij zat met zijn rug naar de mensen te eten. Ge kunt daar eens om lachen, maar dat is een drama. Hier ontspon zich een drama.”

10.53 uur “Er zit meer emotie in deze tafel dan in hem. Het is triestig om te zeggen in het bijzijn van de ouders. Maar ik speel geen theater, hé! Ik heb vier jaar met hem gesproken. Er zit meer emotie in die tafel dan in hem…”

10.51 uur De Gelder luister relatief onbewogen naar het pleidooi van zijn advocaat. Af en toe wiebelde hij.

10.50 uur “Kort op die reis zitten ze bij dokter Monen. Die dokter schrijft op: ‘Schizo?’ Dat is diagnostische voorzichtigheid. Toch zeggen de deskundigen dat er geen diagnose van schizofrenie is gesteld.”

10.48 uur “Ze moeten op hun knieën zitten om hem mee te krijgen op sneeuwverlof. Hij doet dat nochtans graag. Hij sluit zich het ganse verlof op. Eerlijk, dames en heren, was ik daar de vader van, ik werd zot! Ik zou mijn geduld verliezen. Zelfs op Oudejaarsavond komt hij niet. Ze zien de klok naar 12u tikken. Beeld u dat in. Ge wilt als gezin de nieuwjaarswissel vieren, en ge ziet weer een zoon die alles verknoeit. Als zijn vader hem dan meekrijgt, vlucht hij weer naar boven. Als ze terugkrijgen, ’t zal een mooie reis geweest zijn. Dat zal wel. Een hele rit staart hij voor zich uit, blik op oneindig. Is dat veinzen? Als dat veinzen is…”

10.44 uur Haentjens noemt het beschamend dat in het verslag van de gerechtsdeskundigen staat dat “het zou kunnen” dat De Gelder een zelfmoordpoging ondernam. “Het werd bevestigd door een getuige en door Infrabel. Hoe zou De Gelder vanuit de gevangenis al die details kunnen gekend hebben.”

10.32 uur “Mensen doen moeite voor u, ze organiseren een dag die je gaat onthouden. Zijn oma organiseert het feest. Zijn oma, die uren, ùren aan een stuk vier op een rij speelde met hem, hij was haar prinsenkind. Wat doet hij op dat feest? Hij zit daar, zoals ze bij ons zeggen, met ne filet tot op de grond. Normaal? Kan er iemand in de zaal zeggen dat dat normaal is? Een normale 18-jarige zou zeggen tegen zijn oma dat dat vriendelijk is, maar dat hij liever een fuif zou geven.”

10.29 uur “Vindt u het vreemd dat ouders op den duur tegen zichzelf zeggen: ‘Dat kan toch niet?’. Er is de moederlijke bezorgdheid, maar de moeder is ook verpleegster. Een moeilijk beroep! Onderschat, maar moeilijk. Als het geen roeping is, dan moet je daar afblijven. (…) Ze doen een slaaponderzoek. Wat komt daar uit: een nieuwe matras, een nieuwe kamer. Maar als hij alleen gaat wonen, dan slaapt hij op een matje. Slaapproblemen? Wie zegt dat dat slaapproblemen waren?”

10.20 uur “De Gelder gaat werken onder zijn niveau, hij voelt aan dat hij het niet aankan. (…) Er wordt gezegd dat hij op zes jaar al moordfantasieën heeft. Vindt ge dat normaal? Moordfantasieën? Op zijn zes jaar? Op zijn elf jaar heeft hij een eetstoornis. Een verdere sprong: die reis naar Spanje. U moet zich dat eens proberen voorstellen. Eens weg van de zorgen, eens relaxen met het gezin. Het is een hel geworden, die reis. Hij was 15. Hij deed niets, zat te huilen. Waarom? Geen reden. Beeldt u dat in. Zon, zee, hij krijgt alles wat hij wil. Hij moet op de kamer van zijn ouders slapen en hij houdt hem bezig met het behang van de muren te krabben. Beeldt u dat in! Hij mag op reis naar Spanje en hij houdt zich bezig met behang afkrabben. (…) Zijn klastitularis herinnerde zich hem. Hij zag honderden kinderen passeren. Maar de speciale blijven hangen. Hij had een herinnering: altijd vermoeid, geen fut, zat daar als een onverlaat, niets mee te doen.”

10.13 uur Haentjes fileert de verslagen van de gerchtsdeskundigen. “Professor Cosyns heeft hier letterlijk gezegd dat het veel beter was geweest mocht De Gelder bij aanvang lang geobserveerd zijn. We gaan dus met andere woorden uit van manke verslagen. Schizofrenie is een ontwikkelingsstoornis, die waarschijnlijk al voor de geboorte ontstaat en deels erfelijk bepaald is, volgens allerhande experten. Er scheelt iets met de hersenen van De Gelder, dat is duidelijk. Mocht het mijn SPECT-scan zijn, ik zou me zorgen maken. Zijn hersenbeeld komt overeen met dat van een 70-jarige demente vrouw. Dat is niet niks. Een leugendetector kan je bedotten, maar een spect-scan niet hé.”

10.06 uur Haentjes komt terug op zijn discussie met Deberdt en zijn moeilijkheden met het college van deskundigen. Hoewel hij dat ontkent, insinueert hij dat Deberdt zich vergalopeerde, dat de onderzoeksrechter hem echter niet wilde wandelen sturen en daarom twee extra deskundigen aanstelde.

10.02 uur “Het detecteren van die ziekte gebeurt niet in een handomdraai. Begrijpt u mijn woede, ten aanzien van dokter De Bleeker? In een halfuur beslis thij, met zoveel aanwijzingen doet hij niets. (…) Het stellen van een diagnose is nooit een momentopname. Dat moet over een langere periode gedetecteerd worden. (…) Nog geen drie weken na de feiten, De Gelder heeft met moeite zijn mond open gedaan. Hij heeft enkel gezegd dat hij aangehouden is. En dan schrijft dokter Deberdt dat hij niet psychotisch is, wel een cynicus, een manipulator. Ik heb op de raadkamer gevraagd, ik kan enkel vragen als verdediging, aan de onderzoeksrechter om de experten de geschiedenis van De Gelder na te gaan. De onderzoeksrechter heeft dat gedaan. (…) Ik was furieus dat men dan het verloop van de ziekte niet kende.”

09.57 uur “U kent mijn standpunt dat De Gelder leefde in een door ziekte verstoorde denkwereld. (…) Waardoor hij onmogelijk de preciese draagwijdte van zijn daden kan inschatten. Ik ga nogverder: hij is schizofreen. Hij behoort tot die schizofrenen die door zijn ziekte misdaden pleegt.”

09.54 uur Net als eerder onder meer meester Van Hende hekelt meester Haentjens de Belgische aanpak, of het gebrek eraan, van geïnterneerden. “De wet betreffende internering van geestesgestoorden kwam er op aansturen van mensen die er dagelijks mee te maken hebben. Die wet is nog steeds een voddeke papier. Ze staat nog niet in het staatsblad: het interesseert het parlement niet, het interesseert de overheid niet. De instelling in Gent staat nog steeds in de steigers, in Antwerpen is men het potlood nog aan het slijpen.”

09.45 uur Haentjens heeft felle kritiek op het systeem van gerechtsdeskundigen: “Je kan in ons systeem zelfs iemand aanstellen die geen psycholoog of psychiater is. Je moet zelfs geen blanco strafblad hebben. Met andere woorden: je wordt gemakkelijker gerechtsexpert dan prins carnaval in Aalst.”

09.40 uur “Over wat gaat toerekeningsvatbaarheid nu eigenlijk? Een persoon is toerekeningsvatbaar als hij beschikt over genoeg verstandelijek vermogens om rechtsbepalingen te begrijpen, en de draagwijdte van zijn daden te kunnen inschatten. Het vernauwen tot het verschil tussen goed en kwaad kennen is niet correct. (…) Het mag dan een juridisch begrip zijn, er zit een belangrijke medische component in.”

09.37 uur Meester Jaak Haentjes komt terug op de juridische discussie met meester Damen over de poging tot moord op het gezin dat Damen vertegenwoordigt. Volgens Haentjes is het compleet onduidelijk en niet zeker of De Gelder een moord wou plegen: “Er was niemand thuis. Hoe kan je nu iemand vermoorden die er niet is? (…) Jozef Heirman was ook niet thuis. Toch wordt De Gelder niet vervolgd voor poging tot moord op Jozef Heirman. (…) Laat uw gezond verstand spreken en spreek hem vrij van de moordpoging op het gezin Van Westerlaken.”

09.33 uur “Oordelen in eer en geweten, dat wil ook zeggen, en ik vraag u dat, dat u het hoofd moet vrijmaken, vergeten wat u gehoord hebt en onbevooroordeeld luisteren naar wat ik u te zeggen heb. De smeekbede van meneer de procureur generaal, die uit zijn hart kwam, is juridisch compleet fout. Toerekeningsvatbaarheid wordt niet bepaald op grond van leed. Leidt daar niet uit af dat ik geen ontzag heb voor het leed van de slachtoffers. (…) U moet weten, dames en heren slachtoffers, dat ik met mijn hart bij jullie ben, maar gezien mijn opdracht, niet met mijn verstand.”

09.31 uur “Met betrekking tot de ouders van De Gelder, maak ik een verwijzing naar u, meester Van Hende, u die optreedt voor slachtoffers in eerste rang. Toch heeft u de moed gehad om te zeggen dat ook zij slachtoffers zijn, met in het achterhoord wat hier gebeurd is. Slachtoffers aan de kant van de burgerlijke partijen moeten weten dat zij niet het monopolie hebben op het leed.”

09.29 uur “Ik heb mijn kaarten op tafel gelegd, dat heeft mij kwetsbaar gemaakt. (…) Ik ben niet naar hier gekomen, voor winst of verlies. Dat boeit mij niet. Mocht ik ‘winnen’, ik kom niet buiten met het overwinningsteken. Wij zijn allen verliezers. Dan denk ik vooral aan al die mensen in de zaal die door deze gruwel een familielid verloren zijn, dan denk ik aan al diegene die zwaar fysiek en psychisch gekewtst zijn en aan hen die ermee moeten samenleven, dan denk ik ook aan de ouders, de broer en zus van De Gelder.”

09.26 uur “Ik heb vier jaar gedaan wat wij advocaten zo slecht kunnen; zwijgen en luisteren. Daardoor ben ik er rotsvast van overtuigd dat de feiten die De Gelder heeft gepleegd, zonder motief, zonder motief, verklaard moeten worden vanuit zijn geestestoestand. (…) Met zieke mensen, wat hij in mijn ogen is, ga je niet naar de gevangenis. Ik verwacht niet, ik bepleit niet, dat Kim De Gelder ooit in vrijheid komt. Hij zal het niet graag horen, ik weet dat.”

09.24 uur “Ik heb in die vier jaar tijd veel met die man samengezeten. Ik heb veel gepraat met hem, over de feiten, zijn persoon, zijn hobby’s, familie, over het leven in de gevangenis. IIk heb ook veel contacten gehad met zijn ouders. Ik probeerde te weten te komen wat voor iemand hij is. (…) Ik heb mij ook veel uren moeten onderwerpen: wegwijs geraken in de hersenen van de mens, van de psychiatrie.”

09.23 uur “Wie wat ook doet, iedereen heeft recht op verdediging. Dat is een heilig recht, dat u goed heeft bewaakt. Als verdediger, met een moeilijke taak, ben ik u daar dankbaar voor.”

09.20 uur “Feiten zoals die gepleegd zijn, hebben een enorme weerklank gekregen in de maatschappij. De maatschappij deelt zich snel op in twee kampen: het ene wil het onderzoek afwachten, het gerecht haar werk latend doen. Er zijn er ook die anders zijn. Ik heb dat op de dag van mijn aanstelling gezien. Ik kwam thuis en had al een dreigbrief aan mijn deur hangen: “Wij zijn beschaamd in uw plaats, de hele wereld zal zien dat er ook aan uw handen bloed hangt.” Dan trek je die brief van je deur, leg je die naast je neer. Maar dan denk je toch: ‘Waar ben ik aan begonnen.’ We moeten denken aan de rechtstaat. (…) Op geen enkel moment heb ik het gevoel gehad de mindere te zijn. Meneer De Gelder mag dat ook eens horen. U, meneer de voorzitter, hebt uw taak erg rustig en sereen gedaan. Dat is voor de verdediging erg belangrijk.”

09.19 uur Meester Jaak Haentjens begint met zijn pleidooi.

08.45 uur Goeiemorgen. Welkom bij onze liveblog over de twintigste procesdag in het assisenproces tegen Kim De Gelder.

Vandaag houdt meester Jaak Haentjes zijn pleidooi. De afgelopen drie dagen hielden de advocaten van de burgerlijke partijen hun pleidooien, het klonk eensgezind: “Kim De Gelder wist wat hij deed en hij deed wou”.

In zijn requisitoir ging procureur Yves Van Den Berge door op dat elan. In een steeds scherper en soms indrukwekkend wordend betoog nagelde hij De Gelder vast als gevaarlijke psychopaat, die uniek is in de geschiedenis. Hij smeekte de jury De Gelder toerekeningsvatbaar te verklaren, omdat dat gezien zijn psychopatische karakter de beste garantie is om hem voorgoed uit de samenleving te houden.