Hebben we dan niets geleerd? De terugkeer naar kantoor lijkt eraan te komen

Telewerk was een van de schaarse positieve kanten van corona. Werknemers én werkgevers waren enthousiast, maar toch lijken we opnieuw meer naar kantoor te gaan. Hebben we dan niets geleerd?

Hajo Beeckman, verkeersanker bij de VRT, weet het zeker: ‘Bij elke versoepeling van het coronabeleid zag je de files langer worden. En dat gebeurde ook na 7 maart, toen telewerk niet meer door de regering werd aangeraden.’ Er bestaan nog geen harde cijfers die het staven, maar wie om zich heen kijkt, merkt het: bedrijven roepen hun werknemers op om opnieuw meer op de werkvloer te verschijnen. Digitaal vergaderen moet weer plaatsmaken voor samen overleggen rond één tafel. En dus groeien de files opnieuw aan. ‘We hebben nu dagen dat de files in België langer zijn dan 200 kilometer’, zegt Beeckman. ‘Stilaan worden ze weer even lang als voor corona, al wordt de opmars afgeremd door de hoge brandstofprijzen.’

Nochtans stonden zowel werknemers als werkgevers tijdens de coronacrisis heel positief tegenover telewerk. Dat blijkt uit onderzoek dat Eline Moens uitvoerde onder begeleiding van professor arbeidseconomie Stijn Baert (UGent). Werknemers hebben er dan ook iets voor over om meer te kunnen thuiswerken, aldus Moens en haar coauteurs Elsy Verhofstadt en Luc Van Ootegem: ‘Als het loon met 10 procent zou stijgen, dan zijn ze tevreden met slechts 5 procent opslag als daar een extra telewerkdag bijkomt. Telewerk is en blijft zeer aantrekkelijk.

De coronamaanden

Pas tijdens de coronacrisis leerden de meeste werknemers telewerk kennen en over het algemeen waren ze daar erg enthousiast over, zo blijkt uit onderzoek van Moens. Twee op de drie werknemers spraken toen over een grotere jobtevredenheid dankzij telewerk. Ze merkten een positief effect op het evenwicht tussen werk en privé. De helft was ervan overtuigd dat het voor minder werkgerelateerde stress zorgde en dat je dankzij thuiswerk een burn-out kon ontlopen. Eén op de twee kon zich beter concentreren en efficiënter werken. Moens: ‘Vooral vrouwen reageerden positief op telewerk. Mensen die in het centrum van de stad wonen, klonken over het algemeen wat minder opgetogen.’

Dat veel werknemers tevreden waren, valt te begrijpen. Maar echt opmerkelijk is dat ook de werkgevers heel positief stonden tegenover thuiswerk, nog méér dan hun personeel. Een meerderheid van hen vond bijvoorbeeld dat hun medewerkers zich beter konden concentreren. Bijna zes op de tien werkgevers vonden zelfs dat medewerkers efficiënter werkten.’

Vooral de grote bedrijven en de personeelsdirecteuren zagen de voordelen van telewerk in. In kmo’s, waar de eigenaar vaak ook de personeelsdirecteur is, werd over het algemeen wat terughoudender gereageerd. ‘Maar toch’, zegt Moens, ‘ervoeren werkgevers tijdens de coronacrisis telewerk vooral als iets waardevols. Acht op de tien gaven ook aan dat ze het als een mogelijkheid zagen om goed personeel te kunnen houden. Ze zagen in telewerk ook een goed argument om nieuwe krachten aan te trekken.’

Wat houden we over?

Tijdens de coronacrisis was 85 procent van de werknemers ervan overtuigd dat na de pandemie veel meer aan telewerk zou worden gedaan, onder de werkgevers was dat meer dan 90 procent. Dat gold ook voor digitaal vergaderen. Vóór corona was het een marginaal gegeven, maar de helft van de werknemers hoopte dat na de crisis nog meer professionele vergaderingen digitaal zouden verlopen.

Natuurlijk was niet iedereen fan. Eén werknemer op vijf hoopte dat het digitaal vergaderen na corona weer zou afnemen. Zes op de tien vonden dat telewerk een negatief effect had op de band met de collega’s, de helft zag de verbondenheid met de werkgever er onder lijden en één op de vier verwachtte ook dat telewerk niet zo goed zou zijn voor promotiekansen. Ook de concrete gezinssituatie was daarbij belangrijk: één op de drie werd tijdens het telewerk gestoord door huisgenoten. Meer dan één op de vijf ervoer meer conflicten in het gezin, zeker als er kinderen in huis waren. Maar pakweg de helft van de werknemers had van beide helemaal geen last.

Moens: ‘Toch verrassend dat zo veel mensen tijdens corona zo positief waren over telewerk, want de werkomstandigheden waren verre van ideaal. Telewerk werd vrij plots ingevoerd. Zowel werknemers als werkgevers moesten snel omschakelen, lang niet alles was technisch perfect uitgewerkt. Vaak moest telewerk gecombineerd worden met kinderopvang, omdat de scholen sloten. En tóch heerste er een groot enthousiasme over en hoopte men op meer telewerk en digitaal vergaderen na corona. Alles wees erop dat het een blijvertje zou zijn.’

Sinds de regering op 7 maart het telewerken niet langer aanbeval, verzochten steeds meer bedrijven hun werknemers om opnieuw vaker naar de werkplek te komen. En digitaal vergaderen moest plaatsruimen voor samen in één lokaal van gedachten te wisselen. Moens: ‘Het is allemaal een kwestie van geven en nemen. Het zou jammer zijn als het telewerk nu sterk zou verminderen. Laten we hopen dat we niet opnieuw in een kramp schieten. Waarom zou je iedereen verplichten om weer een aantal dagen op kantoor te verschijnen, als je net zo efficiënt en productief van thuis uit kunt werken – en misschien zelfs efficiënter en productiever?’