Hans Bourlon slaat mea culpa: ‘Achteraf bekeken hadden virologen gelijk en ik ongelijk’

In de zomer verzette de ceo van Studio 100 zich nog tegen de aanhoudende coronamaatregelen. Vandaag omarmt hij vooral de positieve neveneffecten. ‘Na de Spaanse griep wilde iedereen terug naar het theater.’

Hans Bourlon is goedgemutst. Hij heeft net zijn tentoonstelling Het Kunstuur in de Heilige Geestkapel in Mechelen heropend, na een wekenlange verplichte sluiting tijdens de tweede lockdown. Het is een relatief kleine expo van 32 werken, voornamelijk uit de Vlaamse expressionistische en impressionistische periode, maar het zijn vrijwel allemaal topstukken waarvan sommige jarenlang nergens vertoond werden. ‘Dat deed deugd’, zegt hij opgelucht na de plechtige opening. ‘Ik denk dat veel mensen snakken naar een brok cultuur.’

Ondertussen bracht Bourlon ook het boek De tijdreiziger uit, waarvan een aantal stukjes gebaseerd zijn op de columns die hij schreef voor Trends. In die columns fantaseert hij over wetenschappelijke ontwikkelingen en hoe die ons leven de komende jaren kunnen veranderen. De baas van Studio 100, een kleine multinational met vestigingen in Australië, New York en verschillende Europese landen, was niet altijd even vrolijk dit jaar. In de zomer gaf hij enkele interviews waarin hij zijn boosheid en frustratie over de maatregelen van de overheid niet kon verbergen. ‘Dat was een vergissing. Ik dacht dat de crisis gepasseerd was en dat we zonder risico’s konden heropstarten.’

Waarom was u zo boos?

Hans Bourlon: Er waren bijna geen ziekenhuisopnames meer door covid-19. Omdat ik vond dat er te veel doemdenkers waren bij de virologen voelde ik me als ondernemer en werkgever in de steek gelaten. Achteraf bekeken hadden de virologen gelijk en Hans Bourlon ongelijk.

Hoe is het ondertussen met u?

Bourlon: (aarzelend) Ça va. Professioneel blijft de lockdown natuurlijk een hele domper, maar ik heb me erbij neergelegd. Ik begrijp nu ook voor tweehonderd procent waarom de regering die strenge maatregelen neemt. Dit is een andere tijd, met vele nadelen, maar ook met enkele voordelen.

Zoals?

Bourlon: Er is nog nooit zo veel gewandeld als tegenwoordig. Ik ben een van die fanatieke wandelaars geworden, vooral in de Ardennen. Voor corona zijn er periodes geweest dat ik minstens één keer per week naar ons filiaal in München ging, heen en weer in één dag. Vermoeiend, maar dat deed je gewoon. Nu merk ik dat het ook zonder kan. Zo heb ik tijd heroverd om mee een tweede editie van Het Kunstuur voor te bereiden. En dan mag ik plots in een kasteel gaan kijken naar een topwerk van een Vlaamse meester dat verwerkt zit in de lambrisering van een kamer en nooit door een publiek bekeken is. Hoe aangenaam is dat?

Dus voor u valt het allemaal nog mee?

Bourlon: Het went. Onlangs zag ik een heruitzending van de viering van de Rode Duivels met tienduizenden fans. Toen ging er echt een rilling door mijn lichaam. Zo was het dus vroeger!

Voor Studio 100 moet dit een slecht jaar zijn.

Bourlon:(zucht) Voor 2020 hadden we een omzetprognose gemaakt van 200 miljoen euro. Ik zal blij zijn als we op 130 miljoen euro uitkomen. Gelukkig waren onze pretparken het grootste deel van de zomer open. Dat is toch de drukste periode, ook al bleef de capaciteit beperkt. Onze theaters zijn al gesloten sinds 15 maart. We blijven natuurlijk een belangrijke producer van tv-programma’s en onze studio’s maken nog altijd tekenfilms.

U had meer dan 400.000 tickets verkocht voor uw musicals 40-45 en Daens.

Bourlon: Dat is natuurlijk dramatisch. 70.000 mensen hadden we al opnieuw geboekt, omdat we begin november mochten heropstarten. Maar dat is niet doorgegaan, waardoor we opnieuw voor iedereen een nieuwe datum moeten zoeken zodra we groen licht krijgen. Voor ons gaat dat nog, omdat wij honderden voorstellingen doen waaruit mensen kunnen kiezen. Maar dat gaat niet als je een ticket in het Antwerpse Sportpaleis kocht voor een internationale ster. Dan moet je wachten en hopen dat die nog eens in België passeert.

Zal iedereen zijn waardebonnen voor afgelaste voorstellingen kunnen gebruiken?

Bourlon: De regering heeft gelukkig snel beslist dat je als organisator niet verplicht bent om de tickets meteen terug te betalen. Dat zou een enorme cashdrain veroorzaakt hebben. Ik mag er niet aan denken dat wij die honderdduizenden tickets allemaal op dezelfde dag hadden moeten terugbetalen. Ik hoop dat we tegen de krokus- of ten laatste de paasvakantie opnieuw volledig operationeel zijn.

Studio 100 had zoals elk jaar heel wat investeringen gepland. Gaan die door?

Bourlon: We zijn een waterpark aan het bouwen in Landen-Hannuit. Dat is bijna klaar. Daarna plannen we een waterpark in Mechelen bij Technopolis. We hebben Comic Station overgenomen in Antwerpen, dat is een soort park gebouwd rond strips in het Centraal Station. Ons hotel in De Panne is volledig klaar, maar staat leeg. In Polen plannen we in drie grote steden indoorpretparken. Enzovoort.

Hoe bedreigend is de crisis voor het bedrijf?

Bourlon: We zullen na deze crisis een bedrijf met een litteken zijn, want onze schulden zullen groter zijn. Maar we staan financieel sterk genoeg.

Kunt u hier uiteindelijk sterker uitkomen?

Bourlon: Niet omdat we erop rekenen dat sommige van onze concurrenten verzwakt zullen zijn, maar wel omdat ik er zeker van ben dat mensen straks met grote goesting veel dingen gaan herontdekken. Jan Van Esbroeck van het Antwerpse Sportpaleis mailde mij onlangs een erg hoopvol artikel over de periode na de Spaanse griep. Toen zijn in New York de theaters op Broadway bijna geëxplodeerd door het succes. Het aantal theaterstoelen steeg er in enkele jaren van 30.000 naar 50.000. Hopelijk herhaalt zich dat hier.

Ludwig Verduyn, die een lijst maakt van de rijkste Belgen, zei bij de voorstelling van zijn boek dat Hans Bourlon zich zorgen zou moeten maken over zijn fortuin.

Bourlon:(schouderophalend) Dat is voor zijn rekening. Wat is een fortuin of een vermogen? Wanneer is een bedrijf niets meer waard? Als het geen plannen of ambities meer heeft voor de toekomst. En die zijn er bij Studio 100 nog genoeg.

U bent niet ongerust?

Bourlon: Ik maak me eerder zorgen over de mensen die het bedrijf moesten verlaten bij het begin van de crisis. Zeker omdat er enkele bij waren van het eerste uur. Ik maak me ook zorgen over onze technisch werklozen én natuurlijk over de vele jonge artiesten en kunstenaars die geen publiek meer hebben. Onze lichtleverancier vertelde mij dat 95 procent van zijn omzet is verdwenen. Dat is pas erg. Zoals gezegd: met ons zal het wel meevallen.

We hebben ondertussen twee coronagolven meegemaakt onder twee regeringen. Merkt u een verschil?

Bourlon: Ik vind de nieuwe regering uitzonderlijk communicatief. Zo werd ik onlangs totaal onverwacht gebeld door premier Alexander De Croo (Open VLD).

Die belt u out of the blue?

Bourlon: Hij vroeg hoe het ging met mij en Studio 100. Hij beseft dat het niet makkelijk is en gaf zijn visie op de toestand. Gelukkig stelde hij ook enkele perspectieven in het vooruitzicht. Zoiets had ik nog niet meegemaakt en dat apprecieer ik enorm. Dan voel je dat je er niet alleen voor staat.

Zijn de steunmaatregelen voldoende?

Bourlon: Wij doen een beroep op het systeem van technische werkloosheid. Daar zijn we dankbaar voor, maar daartoe beperkt de steun zich grotendeels. Ik vind dat men de evenementensector als geheel vergeet, omdat het zo’n versnipperde sector is. Daarom hebben we ons verenigd en zijn we op hoog niveau aan het onderhandelen. We hopen dat er ernstige steunmaatregelen komen.

Wanneer was u voor het laatst in het buitenland?

Bourlon: In februari was ik nog in China. Toen dachten wij in België nog dat het coronavirus een Chinees probleem was. Ik had daar enkele afspraken met producenten van tekenfilms. Dat was in de zuidelijke provincie Guangdong, vlak bij Hongkong. En zelfs daar dachten de lokale Chinezen: het is een probleem van Wuhan. Sterker, er werd totaal niet over gesproken. Ik ben kort daarna net voor het sluiten van de grenzen terug in België geraakt. Zo snel ging het. Gelukkig heb ik het virus niet meegebracht en sindsdien heb ik geen vliegtuig meer gezien.

Zijn wij lakser dan de Chinezen?

Bourlon: De maatregelen die de Chinese overheid neemt, zouden hier niet kunnen. België is toch eerder een land van tussenoplossingen. Mijn moeder is 87 jaar. Zij heeft als meisje de Aziatische griep meegemaakt en vertelde dat ook toen de scholen dichtgingen. Dat zijn velen vergeten. Soms denk ik dat we te zorgeloos leven. Laten we daarom de impact van deze crisis goed onthouden, want de wetenschap kan niet alles voorkomen.

Moet er straks een theaterstuk of musical komen over covid-19?

Bourlon: Als het virus het land uit is, denk ik niet dat veel mensen daar nog aan herinnerd willen worden. Tijdens de eerste golf was ik bijna gebiologeerd door al het nieuws over corona. Geen journaal wou ik missen, en niet alleen omdat het zo belangrijk was voor ons bedrijf. Dat is nu een heel pak minder.

U noemt zichzelf een tijdreiziger. Zal de samenleving anders gemodelleerd zijn na deze crisis of wordt het opnieuw business as usual?

Bourlon: Ik denk dat we enkele zaken zullen herontdekken en meer naar waarde schatten. Uit eten gaan, bijvoorbeeld. Voor de lockdown at ik bijna dagelijks in een restaurant. Meestal met een klant, maar ’s avonds wist ik vaak niet eens wat ik ’s middags gegeten had, omdat ik zo gefocust was op het gesprek. En net zoals tijdens de twee wereldoorlogen zal ook nu nieuwe technologie een enorme boost krijgen. Ik zal veel minder vaak naar München vliegen. Met Zoom of Teams lukt het ook.

Maar dan mist u wel het directe menselijke contact.

Bourlon: Menselijke contacten blijven noodzakelijk, maar je moet dat ook durven te doseren. Telewerk is een blijver en als er direct contact is, zal het intenser zijn dan vroeger.

Een hand geven zit er niet meer in.

Bourlon: Marc Van Ranst heeft voorspeld dat we die neiging snel zullen onderdrukken. Hij heeft gelijk. Als je hoest zul je ook niet meer naar kantoor gaan, terwijl het vroeger een daad van moed en zelfopoffering was om ziek te gaan werken.

Gaat u zich laten vaccineren?

Bourlon: Ik lees dat een grote groep mensen twijfelt. Ik niet. De wetenschap is onaantastbaar. Er is wel degelijk een waarheid en die is dat een vaccin beschermt en verdere calamiteiten kan voorkomen. Mensen zoals Donald Trump die constant de waarheid vanuit een bepaald venster bekijken en verdraaien zijn een groot gevaar voor de toekomst. Want antivaxers nemen een voorbeeld aan hen en bedenken allerlei samenzweringstheorieën die nergens op slaan.

Moet de overheid die vaccins verplichten?

Bourlon: Waarom niet? Het vaccin tegen polio is ook verplicht. Het is toch onaanvaardbaar dat deze pandemie niet of te traag kan worden bedwongen, omdat veel mensen geen zin hebben in een spuitje? Je laten vaccineren is een sociale taak, want zo bescherm je ook de andere.

Wat vindt u van het geklaag van de Vlaming over de coronamaatregelen?

Bourlon: Stop daarmee. Het helpt niet. Covid-19 heeft toch één positief iets meegebracht: het heeft Donald Trump uit het Witte huis gejaagd. Corona was de trigger voor veel Amerikanen om te ontdekken dat ze uitgekeken waren op hem.

U gelooft sterk in de vooruitgang die de wetenschap ons kan bieden.

Bourlon: Ja, ook al is de vooruitgang nooit rechtlijnig. Kijk naar onze mobiliteit. Ik schrijf in De tijdreiziger over de vooruitgang der dingen, over de ogenschijnlijk nieuwe mogelijkheden die technologie ons biedt. Maar ik relativeer ook veel. Laten we eerlijk zijn, de slimme mensen bij Apple hebben de voorbije tien jaar niet echt veel vooruitgang meer geboekt. Het is vooral een beetje meer van hetzelfde. Vooruitgang wordt vaak tegengehouden door allerlei wetmatigheden die contraproductief zijn. De auto is niet veel meer dan een Romeinse kar met een motor. Waarom staan we niet verder? Misschien omdat elke dag duizenden mensen lobbyen voor de olie-industrie.

U zegt ook dat de schijn van vooruitgang kan bedriegen.

Bourlon: Ooit kwam een hoogleraar van de VUB ons vragen of ze ons Bumba-figuurtje mochten gebruiken in een sensibiliseringscampagne om luiers minder lang te dragen. Ze vertelde dat luierfabrikanten hun producten zo goed maken dat die haast niet meer aanvoelen als een luier. Technologie maakt die luiers dus beter, maar is dat vooruitgang? Ik vind van niet, want nu duurt het veel langer voordat peuters en kleuters zindelijk worden. Goed voor de fabrikant, maar slecht voor het kind.

In De tijdreiziger-columns valt het op dat u praat over allerlei nieuwe technologie zoals 3D-printing, maar dat de gevoelens en instincten van de mensen in 2050 wel nauwelijks veranderd zijn.

Bourlon: Dat is de essentie van het boek. Wat in bijna alle stukjes terugkeert, is dat vooruitgang voor een stuk afscheid nemen is. Lees ‘Sint-Hubertusfeest’, dat speelt zich af in 2039, wanneer de mens niet meer mag jagen op levende dieren. In plaats daarvan doen ze een beroep op animatronics, of autonoom bewegende robotpoppen. Die jagers kunnen dus geen afscheid nemen van de oude tradities. Eigenlijk is de mens een conservatief wezen. We zijn bang voor verandering en vernieuwing.

Soms blijkt die veelbelovende technologie uiteindelijk niet echt door te breken.

Bourlon: Er is veel voorbarigheid in die wereld. Vijf jaar geleden las ik over het optimisme rond de zelfrijdende auto. Het leek alsof alle problemen rond milieu en mobiliteit snel opgelost zouden worden. 3D-printers zouden een nieuwe industriële revolutie ontketenen, enzovoort. Ik hoor er nog weinig over.

Hoe komt dat?

Bourlon: Sommige mensen denken radicaal en dan lijken verhalen simpel en lineair, waardoor anderen ze graag geloven. Het is ook een wetmatigheid dat je dingen op korte termijn overschat en op lange termijn onderschat. Die zelfrijdende auto zal er wel komen, maar later en anders. Niets is moeilijker dan de toekomst voorspellen, schrijft de Israëlische historicus Yuval Harari.

Wordt 2021 een topjaar?

Bourlon: Het zal alleszins veel beter zijn dan dit jaar. De sfeer in onze samenleving zal meer verbindend en minder polariserend zijn. Ik denk ook dat de economische motor opnieuw zal aanslaan, al is het nog niet geheel duidelijk hoe sterk die groei zal zijn. Maar ook zullen velen nog rouwen. Kijk om je heen. Er zijn te veel kleinkinderen die hun oma of opa verloren hebben.