Gwendolyn Rutten: ‘In dit land worden mensen afgeremd om geld te verdienen’

Open VLD zou in de hoek zitten waar de klappen vallen, maar dat laat voorzitter Gwendolyn Rutten niet aan haar hart komen. Zij gelooft heilig in participatie, maar ook in de verantwoordelijkheid van de burger. Want solidariteit werkt alleen als het uit twee richtingen komt.

Hoe kunnen we jongeren meer politiek actief maken, hen meer laten participeren?

“Door als politici een duidelijke taal te spreken waar jongeren ook nog eens oor naar hebben. Door een taal te gebruiken die zich toespitst op de problemen waar ze zelf mee bezig zijn. Sociale media maken het heel goed mogelijk om jongeren te bereiken. Het is belangrijk dat jongeren kritisch leren denken. Ons onderwijs is daar niet echt bevorderlijk voor. Daar moet je vooral goed kunnen herhalen wat de leerkracht in zijn of haar cursus schrijft.”

Jongeren weten in het algemeen niet echt veel over de politiek. Heeft het onderwijs hier gefaald?

“Neen. Jongeren zijn heus niet de enigen die er niet zoveel van weten. Politici denken zelf vaak dat iedereen weet waarmee ze bezig zijn, terwijl dat vaak niet zo is. We praten te veel over de hoofden van de mensen heen en dat wil ik veranderen. Politiek is er voor én door mensen. Het moet dus om de burger gaan.”

Wat is uw kritiek op de onderwijshervorming?

“Dat het geen onderwijshervorming is. Er is in de Vlaamse regering een akkoord gemaakt tussen drie partijen die allemaal iets anders denken (CD&V, N-VA, SP.A, nvdr.). Ze hebben een tekst geschreven waar ze een klein deeltje van zichzelf in herkennen. In scholen gaat wel elk van de drie partijen haar eigen verhaal vertellen wat voor enorm veel verwarring zorgt bij ouders en leerkrachten. Wij staan wel degelijk achter een hervorming, maar willen afstappen van de utopie om alle jongeren samen te zetten en te doen alsof er geen verschillen zijn.”

Wat moet er dan wel gebeuren?

“In het secundair onderwijs moet je kunnen kiezen voor een beroepsopleiding waar ook veel meer in geïnvesteerd wordt. Het kan niet dat studenten automechanica moeten werken op een auto van dertig jaar oud. We moeten meer samenwerken met de private sector. Technisch en algemeen onderwijs moeten dan weer beter op elkaar worden afgestemd. Zo zouden leerlingen aspecten uit het ASO, bijvoorbeeld talen, ook moeten kunnen kiezen in het TSO. Een ICT-specialist is toch een internationaal beroep waar verschillende vaardigheden voor nodig zijn? Die combinatie moet mogelijk zijn en leerlingen moeten die keuzes kunnen maken.”

Om jeugdwerkloosheid tegen te gaan, wou minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) werken met een drietrapsraket, een plan waarbij jongeren via stages geïntegreerd worden op de werkvloer. Uw partijgenote Lydia Peeters heeft dat idee afgeschoten. Heeft Open VLD een beter plan?

“Wij denken dat er veel meer kan gebeuren om jonge mensen aan werk te helpen. Aan de ene kant heb je veel vacatures en aan de andere kant zijn er veel mensen op zoek naar werk. We willen mensen ervaring laten opdoen zodat ze ook meteen op de werkvloer mee kunnen. Maar nog te vaak laten we werklozen gewoon met rust. Wij willen sneller ingrijpen en stoppen met zomaar wachtuitkeringen uit te delen aan mensen die geen moeite doen om werk te zoeken. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid opnemen. Daarom zeg ik: wacht niet op die droomjob, maar zoek werk!”

Was dat dan niet de bedoeling van het plan van Muyters?

“Als het blijft bij plannen en woorden waar geen daden op volgen, dan hebben we er niets aan. We moeten aan politiek doen om resultaten te boeken, niet om elkaar te overtuigen met plannen.”

Waarom zou uw partij dan wel woorden in daden kunnen omzetten?

“Omdat wij echt overgaan tot daden. Meneer Muyters heeft in de Vlaamse regering al vier jaar de kans om iets te doen, maar zonder resultaat. Dan moet je het misschien eens op een andere manier proberen. Onze partij wacht niet, maar doet. Ik geef als voorbeeld de hervorming van de wachttijden in de werkloosheid.”

Wat houdt die hervorming precies in?

“De wachtuitkering werd omgevormd naar een inschakelingsuitkering. Hierdoor worden jongeren veel sneller begeleid naar een job en niet meer aan hun lot overgelaten terwijl ze met een wachtuitkering worden gesust. We hebben ook de werkloosheidsuitkeringen degressief gemaakt: na een tijdje daalt het bedrag dat je maandelijks krijgt. Maar een van onze voorstellen is ook om mensen te vragen om iets terug te doen voor de samenleving als ze langer dan dan twee jaar werkloos zijn. Dan kunnen ze bijvoorbeeld twee halve dagen per week werken in een bejaardentehuis, of afval opruimen. Wij blijven achter de werkloosheidsuitkering staan. Je mag mensen niet gewoon op straat laten staan. In het begin mag die uitkering zelfs een beetje meer zijn. Maar we verwachten daarvoor uiteraard wel een inspanning terug. Solidariteit is op zijn best als het in twee richtingen werkt.”

“Een fout die veel mensen maken, is denken dat we alle jobs mooi moeten verdelen. Ik ben ervan overtuigd dat werk werk creëert. Mensen met een tweede bron van inkomsten geven meer uit en creëren zo ook meer werk. Wij wonen in een land waar het wordt afgeremd om geld te verdienen. Dat is spijtig, want het geld dat mensen verdienen en uitgeven, wordt opnieuw in de economie gepompt.”

Uw partij wil de kinderbijslag per kind doen afnemen. Waarom? Grote gezinnen worden hier toch enorm mee gestraft?

“Het opbouwende systeem, waarbij de kinderbijslag stijgt met elk kind dat je krijgt, is niet logisch. Een groot gezin maken, is een vrije keuze waarin geld geen rol zou mogen spelen. Het eerste kind vertegenwoordigt trouwens de grootste kost. Denk maar aan kledij, speelgoed of buggy’s die je net dan moet kopen. Het is dus logisch dat de kinderbijslag voor het eerste kind het hoogst is en voor de kinderen die erna komen, afneemt. Ik wil nog wel even benadrukken dat de huidige gezinnen niet geraakt zullen worden.”

Open VLD wil ook de sociale toeslag op de kinderbijslag afschaffen.

“Het is niet logisch dat iemand die niet gaat werken op het einde van de maand meer overhoudt dan iemand die wel gaat werken. De beste sociale bescherming blijft nog altijd werken. We begrijpen dat het soms niet makkelijk is om werk te vinden, dus een uitkering is nodig. Maar als je daarbovenop nog eens een toeslag krijgt dan is dat van het goede teveel! Ons systeem is veel socialer, want het maakt werken zinvol.”

Waarvoor staat Open VLD?

“Voor de vrijheid om het leven in eigen handen te nemen. Daarnaast vragen wij als tegenprestatie dat je met die vrijheid iets doet voor de samenleving. Werken bijvoorbeeld. Wie vrijheid krijgt, moet ook zijn verantwoordelijkheid opnemen. Wie beter zijn best doet, mag daar ook meer aan overhouden.”

Uw partij blijft achter het GAS-boetesysteem staan. Waarom?

“Wij denken dat het principe van een GAS-boete kan helpen in een samenleving. Je hebt soms kleine vervelende overtredingen waarvan je niet kan verwachten dat de rechtbank zich ermee bezig houdt. Sluikstorten of meisjes lastigvallen, bijvoorbeeld. Dat zijn vervelende zaken, maar je kan er mensen niet een maand voor in de gevangenis steken. GAS-boetes gaan het gevoel van straffeloosheid tegen en net dat is erg belangrijk in een samenleving.”

De wetgeving rond GAS-boetes blijft wel erg vaag.

“Dat is het probleem. De wetgeving is met goede intenties uitgevonden. Maar macht vraagt te vaak om gebruikt te worden. Een boete voor mensen die iets eten op de trappen van een kerk is natuurlijk absurd. Ik voel enorm veel sympathie voor mensen die protesteren tegen die absurditeit. Maar er is altijd een instrument nodig om kort op de bal te spelen. De lokale jeugdraden moeten de zotste gevallen uit de regelgeving halen.”

Maar stel dat die ‘zotte zaken’ toch ergens binnen die vage wet kunnen geïnterpreteerd worden?

“De wetgeving is een kapstok die stelt wat kan en wat niet kan. We hebben in de kamer beslist dat steden en gemeenten zelf hun regels kunnen opstellen omdat lokale besturen zelf het beste de noden van hun eigen stad of gemeente kennen. De overlast wordt aangepakt op het niveau waar het de meeste hinder veroorzaakt. Het gaat dus om efficiëntie en niet om willekeur.

Maar het is ook de bedoeling om burgers een stem te geven en hen zelf te laten bepalen wat kan en wat niet kan. Jongeren en alle anderen met een stem moeten laten weten dat ze de idiote regels die er zijn, niet pikken.”

Wat is uw definitie van overlast?

“Het gedrag waarmee je andere mensen onredelijk nadeel bezorgt.”

Zouden we niet beter werken met GAS-beloningen?

“Als we iedereen die zich normaal gedraagt belonen, zal dat heel veel kosten.” (lacht)

GAS-beloningen zijn niet bedoeld voor mensen die zich normaal gedragen, maar voor mensen die zich uitzonderlijk goed gedragen.

“Een héél goed idee! Maar het is een heel ander soort maatregel die het eerdere probleem niet uitsluit.”

Jef Cauwenberghs/StampMedia