Grote discrepantie tussen ambities voor defensie in regeerakkoord en de ‘begrotingstabellen’

Uit de begrotingstabellen blijkt dat Defensie volgend jaar 219,8 miljoen euro zou moeten inleveren en 1,15 miljard tegen eind 2018. Als dat klopt dan is dat hoogst verbazend en valt dat in de verste verte niet te rijmen met wat het regeerakkoord laat uitschijnen.

Groot raadsel op defensie. Donderdagavond 16 oktober deed minister van Defensie een opmerkelijke uitspraak over de defensiebegroting de komende vijf jaar. Hij zei dat Defensie zwaar zal moeten besparen, wat in de richting gaat van wat we kunnen lezen in de begrotingstabellen die op de website van de PS zijn gelekt. Daaruit blijkt dat Defensie volgend jaar 219,8 miljoen euro zou moeten inleveren en 1,15 miljard tegen eind 2018. Als dat klopt dan is dat hoogst verbazend en valt dat in de verste verte niet te rijmen met wat het regeerakkoord laat uitschijnen.

Als je het regeerakkoord leest dan zie je grote ambities op vlak van Defensie. Defensie krijgt terug de middelen die het nodig heeft om de taken naar behoren te vervullen, zo valt er te lezen. Er is ook de verwijzing naar de conclusies van de NAVO-top in Newport (4-5 september) waar ons land zich ertoe heeft geëngageerd om binnen de tien jaar te streven het defensiebudget op te trekken naar 2% van het BBP (wat een verdubbeling zou zijn). Dat is de harde NAVO-waarheid die trouwens in het regeerakkoord wordt verdoezeld want daar staat alleen dat volgens de NAVO-verbintenis het defensiebudget niet verder mag dalen. Maar bovenal zijn er de met grote bombarie aangekondigde grote militaire investeringsdossiers. Er is sprake van nieuwe gevechtsvliegtuigen en ook moet de aanschaf van drones (onbemande vliegtuigen), fregatten, mijnenjagers en belangrijk materieel voor de landmacht worden overwogen. Het regeerakkoord zegt zelf dat er “belangrijke investeringsbudgetten moeten worden voorzien”. Intrigerend in dat verband is de passage waarin er sprake is om te onderzoeken naar de ‘mogelijkheid van alternatieve financieringswijzen’.

In het Kamerdebat liet minister van Defensie Steven Vandeput wat licht schijnen op de defensiebegroting waarbij hij aankondigt dat ook Defensie ‘heel zwaar’ zal moeten inleveren. Maar tegelijk wees hij nogmaals op het belang van de rol van gevechtsvliegtuigen.

Wat is het nu? In het regeerakkoord staan alle argumenten en pleidooien voor een verhoging van het defensiebudget, wat niet anders kan gezien de vele ambities, maar begrotingsgewijs is er sprake van grote besparingen. De vraag nu is of het klopt dat Defensie meer dan een miljard moet inleveren in de komende jaren. Vandeput stelt zelf dat “Defensie niet buiten de budgettaire realiteit staat”. Wat moeten we nu geloven? Er doemen dus een pak vragen op, die jammer genoeg, hoe vurig het debat ook was, niet aan bod zijn gekomen in het parlementaire halfrond. Betekent dit dat er nog ergens een enveloppe wordt aangelegd die niet in de begroting staat voor de investeringen die in het regeerakkoord worden aangekondigd? Wordt m.a.w. het investeringsbudget voor het leger buiten de begroting Defensie gehouden? Wat moeten we verstaan onder ‘alternatieve financieringswijzen’? Of klopt het dat de factuur dan maar naar een volgende regering wordt doorgeschoven?

Even de engagementen uit het regeerakkoord voorrekenen. De factuur van gevechtsvliegtuigen alleen al kan – als het inderdaad over 40 exemplaren gaat, type F35 – oplopen tot 6 miljard euro zonder exploitatiekosten die in Nederland op 7 miljoen euro per jaar per toestel worden geraamd. Tel daar meer dan 1 miljard bij voor de reeds bestelde transportvliegtuigen (A 400 M) die naar verluidt vanaf 2019 zullen geleverd worden. Dan zijn er de andere investeringen in militair materieel die het kostenplaatje gemakkelijk in de buurt van 10 miljard euro kunnen brengen. Zelfs over tien jaar gespreid betekent dat een grote extra op de gewone begroting van 1 miljard per jaar. Vanaf 2019?

Waar het regeerakkoord zich ook op de vlakte houdt is, zoals gezegd, het engagement binnen de NAVO om ‘binnen de tien jaar ‘ te streven naar een defensiebudget van 2% van het BBP? Zijn dat holle woorden? Via een extrapolatie is dat rond de 3 miljard euro extra op Defensie vanaf 2024.

Deze regering blaast warm en koud tegelijk. Erger: welk spelletje wordt er gespeeld? Is het holle woorden versus ‘budgettaire realiteit’? Men zegt dat buitenlandse missies tot de core business van Defensie behoren. Daarvoor is al dat aangekondigd materiaal uiteraard nodig. Maar waar is het budget? Waar en vooral wanneer denkt de regering dat geld te vinden?

Al die vragen moeten dringend beantwoord worden en vooral er moet eerlijk gecommuniceerd worden. Ofwel volgen we de NAVO, ofwel trekken we conform de ‘budgettaire realiteiten’ de conclusie dat wat er in het regeerakkoord onbetaalbaar is. Er gaapt immers een ontzettend grote kloof tussen de gedeclareerde NAVO-trouw en -ambities en de beschikbare middelen.

Als burger en als vredesorganisatie zijn we uitermate bezorgd, omdat te vrezen valt dat deze regering ons voor voldongen feiten zal plaatsen. Dat ze grote defensiecontracten gaat tekenen waarvan de factuur zal betaald moeten worden door de belastingbetaler onder een volgende regering. De discussies in het parlement en de vrijgegeven cijfers hebben de verwarring alleen maar groter gemaakt. Er klopt iets niet en het is aan onze parlementairen en de regering om de burgers te vertellen hoe de vork nu in de steel zit. Misschien hebben we iets gemist of niet begrepen, maar dan schort het behoorlijk aan de communicatie.