‘Goedkope supermarkten zijn een illusie: u krijgt twee maal de rekening’

‘De lage prijs die we nu voor ons voedsel betalen, is een illusie’, schrijft Sarah Van Liefferinge van de Piratenpartij. ‘Wereldwijd worden we misleid door een handvol grote spelers die voedselprijzen en arbeidsvoorwaarden manipuleren, en zelfs onze voedingspatronen. Een schrikwekkende evolutie.’

Winkelen met respect voor mens en milieu vraagt tijd en geld. Beiden zijn schaars voor de meesten van ons. Dus kopen we ons voedsel massaal in de grote supermarkten, die zo steeds meer macht over de voedselketen verwerven.

Met die macht zetten ze kleine boeren en lokale verdelers onder druk om zo goedkoop en zo snel mogelijk te produceren. Het is buigen of barsten, want hoe zouden de kleintjes in godsnaam kunnen onderhandelen of concurreren met multinationals die de wereld domineren?

Ook goedkoop heeft zijn prijs

Maar ook goedkoop heeft zo zijn prijs. Door ons geloof in de kapitalistische dogma’s ‘schaalvergroting’, ‘winstmaximalisatie’ en ‘efficiëntie’ is industrieel voedsel de norm geworden. Het bevat veel zout, suiker en vet, maar ook minderwaardige kleurstoffen, smaakversterkers, vul- en bewaarmiddelen.

Dieren worden op korte tijd en in erbarmelijke omstandigheden kunstmatig opgepompt voor consumptie. Grootschalige monocultuur verarmt de vruchtbare bodem, wat gecompenseerd moet worden met kunstmest. Chemische pesticiden doden de biodiversiteit en veroorzaken massale bijensterfte, waardoor de natuurlijke bevruchting van gewassen in het gedrang komt.

De rauwe realiteit van uitbuiting, rooflandbouw en pseudovoedsel wordt gemaskeerd met gigantische reclamebudgetten en marketingstrategieën. Industrieel voedsel komt uit steriele fabrieken. Er zit geen greintje liefde in, alle verleidelijke slogans en lieflijke plaatjes van lachende boeren en hartelijke grootmoedertjes ten spijt.

Met de race to the bottom besparen we op de landbouwstiel, op voedselkwaliteit en op volksgezondheid. We besparen op de toekomst van onze kinderen. Doodzonde!

Europese landbouwsubsidies voor multinationals

Er is te weinig transparantie over de herkomst en de werkelijke kostprijs van ons voedsel. Wist u dat gigabedrijven zoals Nestlé (€ 638 miljoen), Mars (minstens € 24 miljoen) en Mondelez/Kraft Foods (€ 35 miljoen) de voorbije jaren miljoenen opstreken aan Europese landbouwsubsidies? Met dit belastinggeld stimuleren ze boeren om te overproduceren en aan dumpingprijzen te verkopen.

Ziedaar de illusie van goedkoop: industrieel bewerkt voedsel kost relatief weinig omdat we nietsvermoedend twee maal de rekening gepresenteerd krijgen, als burger en als consument. Bovendien worden de externe kosten op vlak van milieu, ethiek en gezondheid niet aangerekend.

Ook de supermarktrekken vol keuzevrijheid zijn een illusie. Dankzij fusies en overnames is een kleine groep megacorporaties erin geslaagd het overgrote deel van de globale voedselmarkt te monopoliseren. We worden misleid door het behoud van vertrouwde merknamen zoals bv. Côte d’Or en LU (beide producten van Mondelez/Kraft Foods).

De tien machtigste spelers zijn Nestlé, Coca-Cola, Danone, General Mills, Kellogg, Mars, Mondelez/Kraft Foods, PepsiCo, Associated British Foods (ABF) en Unilever. Wereldwijd manipuleren zij voedselprijzen en arbeidsvoorwaarden, tot zelfs onze voedingspatronen. Een schrikwekkende evolutie.

TTIP is niet ok

En dan hebben we het nog niet gehad over TTIP, het nakende vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS. De beloftes? Handel stimuleren, de economie aanzwengelen en jobs creëren. De ware toedracht? De wereld verder corporatiseren, monopoliseren en uitbuiten. Zo geeft de clausule ISDS multinationals de macht om schadevergoedingen te eisen van overheden die hun handelsactiviteiten belemmeren. Net als bij de redding van de banken draait de burger op voor het comfort van het grootkapitaal.

Door TTIP zouden de Europese en de Amerikaanse regelgevingen qua voedselveiligheid geharmoniseerd worden. En dat is slecht nieuws voor Europa. TTIP biedt ingang voor de zogenaamde chloorkippen, maar ook voor groeihormonen en pesticiden die nu verboden zijn bij ons. Ook onze normen qua dierenwelzijn en milieu dreigen verlaagd te worden.

TTIP is een aanslag op de democratie en op het zelfbeschikkingsrecht van de natiestaten en hun burgers. De onderhandelingen met de Europese Commissie vinden plaats achter gesloten deuren. Het overgrote deel van de gesprekspartners zijn corporate lobbygroepen zoals FoodDrinkEurope, dat o.a. de belangen van de tien grootste voedselmultinationals verdedigt. Maar ook voor Monsanto, het biotechbedrijf dat pesticiden produceert en zaden en gewassen patenteert, is TTIP een natte droom.

Ondanks massaal protest stemde het Europees Parlement begin juli voor de verderzetting van de onderhandelingen. Een zoveelste kaakslag in het gezicht van de Europese burger.

Wees revolutionair: eet ecologisch en lokaal!

In het rapport ‘Wake up before it is too late‘ pleit de VN voor radicale beleidsveranderingen wat voedsel, landbouw en handel betreft. We moeten dringend overschakelen van industriële massaproductie op basis van fossiele brandstoffen naar kleinschalige ecologische landbouwbedrijven en korte keten voedselsystemen. Een holistische benadering is de enige manier om grote uitdagingen zoals klimaatverandering, voedselschaarste en migratie aan te pakken.

Wij burgers kunnen niet blijven wachten op onze overheden, die economische groei en kwantiteit boven leefmilieu en kwaliteit plaatsen. We zullen zelf initiatief moeten nemen en de nodige veranderingen bottom-up verwezenlijken. Dat begint bij ons consumptiegedrag en de bereidheid om een eerlijke prijs te betalen. Door industrieel voedsel te kopen bestendigen we de machtsverhoudingen van het nietsontziende globale kapitalisme.

Gelukkig rijzen er overal in Vlaanderen alternatieven uit de grond. Je kan terecht bij bij lokale boeren, bij verdeelpunten van artisanale producten, in hoevewinkels of in bioshops. CSA-boerderijen (Community Supported Agriculture of gemeenschapslandbouw) bieden hun klanten een oogstaandeel, en op plukboerderijen kan je zelf gaan oogsten. Stadslandbouwprojecten, al dan niet in coöperatieve vorm, winnen aan populariteit. Via de voedselteams kan je je inschrijven voor gezamenlijke aankopen. Ook biologische eethuisjes zijn in opmars. En als je groene vingers hebt, dan begin je gewoon zelf een moestuintje.

Ook online kan je je gading vinden. Via deeleenkoe.be bestel je samen een koe, die pas geslacht wordt als het hele dier verkocht is. Zo wil men voedselverspilling tegengaan. En via Fermet.be kunnen mensen uit Leuven, Gent en Antwerpen duurzame landbouwproducten bestellen.

Het staat vast: er beweegt wat. Steeds meer mensen beseffen dat we de controle over ons voedsel terug moeten winnen uit de handen van de multinationals. Korte keten betekent dat er weer een rechtstreekse band ontstaat tussen producent en consument.

Alleen samen kunnen we ervoor zorgen dat eerlijk, duurzaam en lokaal voedsel in de toekomst de norm wordt, in plaats van de uitzondering. Wees revolutionair en engagez-vous!