Zorgen om blauw licht: ‘Kies zeker geen led voor het nachtlampje van de kinderen’

Ledlicht van tablets, smartphones en tv-schermen beïnvloedt onze biologische klok, maar zou volgens onderzoek ook schadelijk zijn voor onze ogen. Moeten we ons zorgen maken?

Volgens onderzoek kan het blauwe licht dat tegenwoordig alomtegenwoordig is via de ledlampen in allerlei elektronica schadelijk voor de ogen zijn. ‘We weten sinds de jaren 60 dat het spectrum van blauw licht het netvlies kan beschadigen’, beaamt professor Edouard Duchâteau, oftalmoloog aan het academisch ziekenhuis CHU in Luik. Ook het zonlicht is in ruime mate blauw, maar dat is geen probleem. ‘Onze blootstelling aan het blauwe licht van de zon wordt door de dag gespreid. Kunstmatige bronnen zijn een heel andere kwestie.’

Leds, of licht-emitterende dioden, zijn de belangrijkste kunstmatige bron van blauw licht. ‘Het licht ziet er wit uit, omdat het blauwe licht dat de leds uitstralen door een gele filter gaat. Het resultaat is wit licht. Bij een andere technologie geeft de combinatie van rood, blauw en groen wit licht. Die leds vind je ondertussen overal. In lampen, maar ook in televisies, computerschermen, gsm-schermen, enzovoort.’

Door die evolutie is onze blootstelling aan blauw licht aanzienlijk toegenomen. Leds zijn energiezuinig en bieden dus ecologische voordelen. De keerzijde van de medaille is dat ze slecht zijn voor onze ogen. ‘Onderzoek bij ratten toonde onomkeerbare schade aan het netvlies aan als ze gedurende enkele dagen 12 uur per dag aan ledlicht blootgesteld werden, in omstandigheden die vergelijkbaar zijn met onze werkomgeving op kantoor’, zegt Duchâteau. ‘Op de mens is dat effect nog niet bewezen, maar de twijfel is gezaaid. Zo werd bewezen dat onbeschermde blootstelling aan de zon op zeer jonge leeftijd het risico op maculadegeneratie (de macula is een plekje in het midden van het netvlies, red.) op latere leeftijd verhoogt. En de patiënten die met de ziekte te maken krijgen, worden alsmaar jonger.’

Risicogroepen

Vooral kinderen en mensen die oogaandoeningen hebben of gehad hebben, zoals leeftijdsgebonden maculadegeneratie of glaucoom, zijn gevoelig voor de kwalijke gevolgen van blauw licht. ‘Bij kinderen is de ooglens nog niet helemaal volgroeid en komt 80 procent van het blauwe licht op het netvlies terecht. Op de leeftijd van 20 jaar wordt nog maar 20 procent van dat licht doorgelaten. Het is dus belangrijk hun gebruik van toestellen met led, oled, of amoled te beperken. Kies ook zeker geen led voor het nachtlampje. Een gewone gloeilamp of halogeenlamp is een veel betere keuze’, stelt professor Duchâteau.

Wat dan met de scholen en rusthuizen die voor ledverlichting hebben gekozen? “Dat is op zich geen probleem, op 1 voorwaarde: de kleurtemperatuur van de lampen moet onder 3.000 kelvin (K) blijven. Anders bestaat het risico dat het netvlies beschadigd wordt, vooral bij de risicogroepen.” Het aantal K staat aangegeven op de verpakking.

Meer nog dan gsm’s of ledtelevisies, die vaak een gekleurd scherm hebben, vormen computerschermen een probleem, vooral die met een witte pagina. “In die omstandigheden is de uitstraling van blauw licht het sterkst. En velen van ons zitten toch heel wat uren naar zo’n witte achtergrond te turen. Het is dan ook belangrijk om maatregelen te treffen om onze blootstelling te beperken”, benadrukt Duchâteau (zie kader).