Hoeveel chemische stoffen komen er in ons voedsel terecht via ons eet- en kookgerei? De discussie laait regelmatig op. Voorzichtigheid is geboden met pvc-en aluminiumfolie, dof of metalen keukengerei, plastic, teflon en versierde theepotten.
De overheid is streng voor kook- en eetgerei vanwege ‘de mogelijke overdracht van giftige chemische stoffen op de voedingsmiddelen waar ze mee in aanraking komen’. De meeste van deze stoffen vallen in de categorie hormoonontregelaars. Mogelijke gevolgen zijn onder meer een aantasting van het menselijke voortplantingsstelsel en een verhoogd risico op een aantal soorten kanker. In Europa geldt het REACH-systeem, met strenge regels voor nieuwe chemische producten. Veel deskundigen vinden echter dat deze regelgeving nog niet ver genoeg gaat.
Doorzichtig, niet onschuldig
Gezondheidsautoriteiten stellen het publiek gerust door erop te wijzen dat bisfenol-A grotendeels door het lichaam wordt opgeruimd en de toegestane dagelijkse hoeveelheid ver onder de risicogrens ligt.
Zo is er bisfenol-A, dat op grote schaal gebruikt wordt in de plasticindustrie. Deze stof zou vrijkomen uit zuigflessen van polycarbonaatplastic, en ook uit de binnenzijde van blikjes frisdrank en plastic (water)flessen, borden, bekers en bewaarbakjes, doorgaans hard en doorzichtig of gekleurd (herkenbaar aan de code 7). Ze zou tot stofwisselingsstoornissen leiden, maar ook tot hart- en vaatziekten, diabetes, leverschade en schildklieraandoeningen. De gezondheidsrisico’s van bisfenol-A zijn wetenschappelijk bewezen, maar hangen af van de dosering en van de opeenhoping in de loop der jaren. De Amerikaanse (FDA) en Europese (EFSA) gezondheidsautoriteiten stellen het publiek gerust door erop te wijzen dat bisfenol-A grotendeels door het lichaam wordt opgeruimd en de toegestane dagelijkse hoeveelheid (1mg/kg lichaamsgewicht) ver onder de risicogrens ligt.
Dossier hormoonverstoorders
Door lobbywerk van de chemische industrie is een Europese wet die op termijn honderden chemicaliën verbiedt ernstig verwaterd. Met behulp van adviseurs uit de tabaksindustrie, zo blijkt.
Toch komt bisfenol-A af en toe nog eens negatief in het nieuws. Om het zekere voor het onzekere te nemen, drink je best kraanwater, koop je mineraalwater in glazen flessen, vervang je een plastic door een glazen zuigfles en haal je beter geen plasticborden, koppen en bekers in huis.
Gifbekers
Om het zekere voor het onzekere te nemen, drink je best kraanwater, koop je mineraalwater in glazen flessen, vervang je een plastic door een glazen zuigfles en haal je beter geen plasticborden, koppen en bekers in huis.
Ook kleurrijke babybordjes van hard plastic, versierde theepotten en prachtig gedecoreerde kommen uit Noord-Afrika moeten sceptisch worden bekeken. In 2009 werden op last van het FAVV plastic koppen uit de supermarkten gehaald. Het probleem was dat ze formaldehyde bevatten en deze stof in te grote hoeveelheden in de drank terechtkwam. Dat is vaak te wijten aan de slechte productieomstandigheden in bijvoorbeeld het Verre Oosten. Formaldehyde is bij inhalering kankerverwekkend, maar de gezondheidseffecten bij inname via de mond staan nog allerminst vast.
Aluminium-alarm
Gebruik geen aluminiumbakjes om zelfgemaakte lasagne in te bereiden/ bewaren en geen aluminiumfolie voor vispapillotten met citroen. Aluminium blijkt giftig te zijn als het in contact komt met zure voedingswaren (zoals meestal ook op de verpakking staat), met uiteindelijk neurologische aandoeningen tot gevolg. Volgens een recent onderzoek van de EFSA overschrijdt een deel van de Europese bevolking de toelaatbare dagelijkse dosis. Het kan echter geen kwaad om er broodjes met kaas of vleeswaren (maar dan zonder tomaat of dressing) in te wikkelen of er een bord met voedsel mee af te dekken.
De WHO heeft de toegelaten dagelijkse dosis niettemin vastgelegd op 150 mg, 100 keer zo laag als de eerder geldende norm, omdat die hoeveelheid bij ratten maagirritaties zou opwekken. Je herkent formaldehyde als het plastic verandert van kleur, vooral in contact met zuur (zoals azijn), en zijn glans verliest. Beter weggooien, dan. Plasticdoosjes en broodtrommels kan je beter niet in de afwasmachine of de magnetron stoppen, ook al beweert de verpakking dat het mag. Schep op te warmen voedsel beter over op een bord van pyrex.
Zware metalen in de keuken
Plasticdoosjes en broodtrommels kan je beter niet in de afwasmachine of de magnetron stoppen, ook al beweert de verpakking dat het mag
Fabien Bolle, hoofd van de dienst Eetwaren van het Wetenschappelijk Instituut Volks gezondheid, het toonaangevende nationale onderzoekscentrum dat samenwerkt met het FAVV. : ‘De verf op aardewerken slakommen, tajines en couscous schotels die in de gewone supermarkt te koop zijn, kan zware metalen als lood en cadmium bevatten. De normen worden niet zelden overschreden.’ Dit aardewerk wordt vooral gebruikt om te koken of om salade met dressing in op te dienen, terwijl warmte en zuur de overdracht net in de hand werken. Zware metalen komen ook voor in metalen keukengerei als fluitketels. Maar liefst 30 procent van de onderzochte artikelen testte positief op lood (verantwoordelijk voor neurologische stoornissen), of nikkel en chroom. Dergelijke metalen zijn te herkennen aan het gewicht. Hoe zwaarder, hoe verdachter. Voorzichtigheid is ook geboden bij bestek, opscheplepels en shakers die van roestvrij staal gemaakt lijken, maar dat niet zijn. Eerst controleren, dan pas kopen ! Vervang in je keuken de spullen die bijvoorbeeld donker of dof worden : dat zijn tekenen van oxidatie. Let er bij de aankoop van roestvrijstalen producten op dat ze bijvoorbeeld de vermelding 18-8, 18-10 of 18-28 dragen. Dan ben je zeker van de kwaliteit.
Voorzichtigheid is geboden bij bestek, opscheplepels en shakers die van roestvrij staal gemaakt lijken, maar dat niet zijn.
Pannen onder vuur
Uit de antiaanbaklaag van teflonpannen komen stoffen als perfluorverbindingen (PFOA en PFOS) vrij. Van deze verbindingen moet echter nog bewezen worden of ze giftig zijn. Bovendien heeft het FAVV in zijn steekproeven nog nooit te hoge concentraties gemeten. In november 2008 concludeerde het Amerikaanse Environmental Protection Agency dat PFOA geen gevaar voor de gezondheid oplevert. De Europese Commissie toonde zich iets minder optimistisch over beide stoffen. Met roestvrijstalen pannen speel je op zeker.
Fabien Bolle : ‘In keukengerei van zwart nylon zit diaminodifenylmethaan (MDA), een betrekkelijk allergene stof waarmee het polyamide (nylon) wordt gekleurd. Die komt vrij na 2 uur gebruik in water boven de 100°C. Uit controles van het FAVV blijkt dat er in 10 tot 15 procent van de gevallen te veel MDA in het eten terechtkomt. Soms wordt de norm (0,0033mg/dm2) tot wel 3 keer overschreden.’ Bolle maant tot voorzichtigheid zolang er geen duidelijkheid bestaat over het kankerverwekkende of vruchtbaarheidsverminderende effect.
Deksels verdacht
Pyrex, roestvrij staal, wit aardewerk en hout zijn in elk geval onschadelijk.
Regelmatig worden er ftalaten, ESBO (geëpoxideerde sojaolie) en SEM (semicarbazide) in ons voedsel aangetroffen. Bolle : ‘Die worden gebruikt als weekmakers in de plasticfolie van vacuümverpakkin gen en aan de binnenzijde van deksels van potten. De wetenschappers zijn er nog niet uit of deze stoffen gevaarlijk zijn. Uit voorzorg is SEM sinds 2 augustus 2005 niettemin verboden.’ Vanwege de overschrijding van de besmettingslimieten voor de 2 andere stoffen worden er regelmatig nog goederen van de markt gehaald of tegengehouden aan de Europese grens. Ftalaten mogen niet meer worden verwerkt in sommig speelgoed en in een aantal kinderzorgproducten. Dit gedeeltelijke verbod gaat sommigen niet ver genoeg. Er bestaan immers alternatieven, ook voor hermetische deksels.
Tot slot waarschuwt Fabien Bolle nog voor zaken als de houdbaarheidsbevorderende pvc-folie (bijvoorbeeld over bakjes vlees). Hierin zou DEHA voorkomen. Pyrex, roestvrij staal, wit aardewerk en hout zijn in elk geval onschadelijk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
