In de komende weken zullen ook mensen met obesitas gevaccineerd kunnen worden. Maar artsen vrezen voor willekeur.
Vanaf deze week worden ook Belgen met een onderliggende aandoening uitgenodigd om gevaccineerd te worden. Onder hen ook mensen met een body mass index (BMI) van 30 of meer. ‘Het staat buiten kijf dat het een goed idee is om de groep met obesitas prioritair te vaccineren’, zegt endocrinoloog Guy T’Sjoen (UZ Gent). ‘Deze mensen hebben duidelijk een grotere kans om na een covidbesmetting ernstig ziek te worden, op intensieve zorg terecht te komen en eventueel te overlijden. Ze steken zelfs met kop en schouders boven veel andere risicogroepen uit.’
Aanvankelijk dacht men dat de oorzaak daarvoor uitsluitend moest worden gezocht in aandoeningen die vaak het gevolg zijn van obesitas, zoals hoge bloeddruk, diabetes of hart- en vaatziekten. Maar ondertussen is gebleken dat ook het overgewicht zelf een negatieve impact kan hebben op het verloop van een corona-infectie. Bovendien kan het de behandeling van een ernstig zieke coronapatiënt bemoeilijken. Zo is het moeilijker om een zwaarlijvige patiënt zuurstof toe te dienen of te beademen.
Toch vindt lang niet iedereen dat obese mensen voorrang moeten krijgen in de vaccinatiecampagne. Onder elk bericht over de risicogroepen verschijnen op sociale media steevast hatelijke reacties over mensen met overgewicht. ‘Waarom moet ik, die heel gezond leef en veel sport, maanden langer op een vaccin wachten dan couch patatoes die zich volstoppen met fastfood?’ schreef iemand vorige week nog op de Facebookpagina van een Vlaamse krant.
Fat shaming is in coronatijd een heel gevaarlijk discours.
‘Dat soort fat shaming lees je nu inderdaad veel. Een heel gevaarlijk discours vind ik dat, want om de zorg te ontlasten is het net belangrijk dat mensen met obesitas worden gevaccineerd’, zegt T’Sjoen. ‘Het klopt ook helemaal niet dat obesitas louter aan een gebrek aan wilskracht te wijten is. Het is een chronische medische aandoening. Voor een stuk is het gedragsgebonden, maar ook socio-economische, medische en genetische factoren spelen een rol.’
Beter te veel gevaccineerd
Om wegens obesitas vervroegd te worden gevaccineerd, moet je een BMI van minstens 30 hebben. Dat is een pak lager dan in veel andere landen. In Nederland, bijvoorbeeld, worden alleen mensen met een BMI vanaf 40 in de risicogroep ingedeeld. ‘Eigenlijk weten we vandaag nog niet zeker vanaf welk BMI de kans toeneemt om na een covidbesmetting in een ziekenhuis te belanden of zelfs te overlijden’, zegt Jan De Maeseneer, hoogleraar huisartsengeneeskunde en lid van de taskforce vaccinatie. ‘Daarom heeft de Hoge Gezondsheidsraad de grens veiligheidshalve op 30 gelegd. Waarschijnlijk zullen daardoor ook obese mensen die gezond zijn in de prioritaire groep worden opgenomen, maar de filosofie daarachter is dat we beter iemand te veel dan te weinig vaccineren.’
BMI alleen is ook geen sluitend criterium om zwaarlijvige mensen met een hoger risico op een ernstig ziekteverloop op te sporen. ‘Vooral wie veel buikvet heeft, is kwetsbaar’, legt Guy T’Sjoen uit. ‘Maar uit iemands BMI kun je natuurlijk niet afleiden wáár hij of zij veel vetweefsel heeft. Daarnaast hebben ook mensen met een grote spiermassa, zoals bodybuilders, een te hoog BMI. Ook zij komen in principe dus in aanmerking om prioritair te worden gevaccineerd.’
Grote willekeur
Van alle categorieën mensen met een onderliggende aandoening, is de groep met obesitas wellicht het moeilijkst op te sporen. Ziekenfondsen hebben de patiënten die specifieke medicatie nemen of een behandeling hebben ondergaan die verband houdt met obesitas, kunnen opsporen. De andere, vele tienduizenden Belgen met een BMI van meer dan 30 zouden de huisartsen ondertussen moeten hebben aangemeld. ‘Alleen is dat in de praktijk allesbehalve vanzelfsprekend’, zegt Marc Moens van de Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS). ‘De meeste huisartsen volgen het gewicht van hun patiënten wel op, maar het is veel minder gebruikelijk om iemands lengte te meten. Daardoor ontbreekt het BMI vaak in iemands globaal medisch dossier.’ Nu kan elke huisarts zich ook wel een paar patiënten voor de geest halen die overduidelijk obees zijn, maar lang niet iedereen zal op die manier op de lijst voor prioritaire vaccinatie terechtkomen. Bovendien heeft 30 procent van de Vlamingen vandaag geen vaste huisarts.
De kans is dus groot dat heel wat Belgen met obesitas nog niet zijn opgespoord. ‘Aangezien velen vragende partij zijn om zo snel mogelijk gevaccineerd te worden, vrezen de huisartsen dat ze de komende dagen en weken overspoeld zullen worden met vragen van mensen die zelf hun BMI hebben berekend’, zegt Moens. ‘Wat denkt u dat er zal gebeuren als iemand belt met de boodschap dat hij heeft ontdekt dat hij een BMI van 35 heeft? Dan zal de huisarts zijn patiënt in veel gevallen op zijn woord geloven, want tijd om dat zelf te verifiëren is er in deze razenddrukke periode niet. Zo dreigt er een grote willekeur te ontstaan.’
Meer over de impact van obesitas op een corona-infectie vind je hier.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
