Wie loopt het meeste risico op ‘lange covid’?

Meestal leidt een infectie met SARS-CoV2 – het virus dat covid-19 veroorzaakt – tot milde, kortdurende symptomen, acute ademhalingsproblemen of helemaal geen symptomen. Sommige mensen houden echter langdurig klachten, wat ook wel ‘lange covid’ wordt genoemd.

Als we definiëren wie risico loopt op lange covid en welke mechanismen daarbij betrokken zijn, kunnen we passende behandelingen proberen of nagaan of actie in een vroeg stadium van de ziekte leidt tot verbetering.

Symptomen

Lange covid wordt gekenmerkt door een groep symptomen, inclusief – wisselende – kortademigheid, duidelijke vermoeidheid, hoofdpijn en verlies van normale smaak en reuk. Een relatief omvangrijke studie onder 384 personen die ziek genoeg waren om met covid-19 in het ziekenhuis te belanden, liet zien dat 53 procent van hen één of twee maanden later nog snel buiten adem was, dat 34 procent nog hoestte en dat 69 procent vermoeidheid rapporteerde.

Een vroege analyse van zelfgerapporteerde gegevens via de COVID Symptom Study-app stelt dat 13 procent van de personen met covid-19-symptomen die 28 dagen of langer hebben, terwijl bij 4 procent de symptomen langer dan 56 dagen aanhouden.

Het is misschien niet verrassend dat mensen bij wie de ziekte aanvankelijk ernstiger verloopt – met meer dan vijf symptomen – een hoger risico lijken te lopen op lange covid. Hogere leeftijd en vrouw zijn bleek ook een risicofactor voor langdurige symptomen, net als een hoge body mass index (BMI).

Gebruikers van de app behoren vaker tot het fittere deel van de bevolking dat actief geïnteresseerd is in gezondheidszaken. Het is dus verrassend dat zo’n hoog percentage één tot twee maanden na de initiële infectie nog symptomen heeft. In het algemeen zijn dit geen mensen die zeer kwetsbaar zijn voor covid-19.

Ook orgaanschade

Ander vroeg onderzoek (dat nog wacht op peer review), suggereert dat SARS-CoV-2 ook langdurig impact heeft op de organen van mensen. Maar het profiel van de personen die aan deze studie meededen, is anders dan dat van de personen die symptomen rapporteerden via de app.

Dit onderzoek, bij een steekproef van tweehonderd patiënten die hersteld waren van covid-19, constateerde milde orgaanstoornissen bij het hart (32 procent), de longen (33 procent) en de nieren (12 procent). Meervoudige orgaanschade werd geconstateerd bij 25 procent van de patiënten.

Patiënten die aan deze studie meededen hadden een gemiddelde leeftijd van 44 jaar en behoorden dus voornamelijk tot de jonge, werkende bevolking. Slechts 18 procent was in een ziekenhuis opgenomen geweest met covid-19, wat betekent dat orgaanschade zich ook kan voordoen bij een niet-ernstige infectie. Ziekten die kunnen leiden tot een ernstiger verloop van covid-19, zoals diabetes type 2 en ischemische hartziekte bleken geen voorspeller voor orgaanschade.

Wat is er gaande?

Er kunnen veel oorzaken zijn van langdurige symptomen na een virale besmetting. Maar tot op de bodem uitzoeken wat er in het lichaam van mensen gebeurt, is in sommige delen van het lichaam eenvoudiger dan in andere.

Als de symptomen wijzen op een specifiek orgaan, kan er gericht onderzoek worden gedaan. Artsen kunnen de elektrische stroom rond het hart onderzoeken als iemand last heeft van hartkloppingen. Of ze kunnen de longfunctie meten – weefselelasticiteit en gaswisseling – als kortademigheid het belangrijkste symptoom is. Om te bepalen of de leverfunctie verslechterd is, kunnen componenten in het bloedplasma vergeleken worden met die in de urine. Dit laat zien hoe goed de nieren afvalstoffen filteren.

Vermoeidheid is veel moeilijker te onderzoeken. Een recente grootschalige studie laat zien dat dit symptoom veel voorkomt na covid-19 – in meer dan de helft van de gevallen – en geen relatie lijkt te hebben met de ernst aan het begin van de ziekte.

Sterker nog, uit testen bleek dat de onderzochte personen geen verhoogde ontstekingswaarden hadden, wat erop wijst dat hun vermoeidheid niet veroorzaakt werd door voortdurende infectie of een immuunsysteem dat overuren draait. Risicofactoren voor langdurige symptomen in deze studie waren vrouw zijn – in lijn met de COVID Symptom App-studie – en, wat belangwekkend is, een eerdere diagnose van angst of depressie.

Hormonen

Dat mannen een hoger risico lopen op ernstige infectie en vrouwen gevoeliger lijken te zijn voor langdurige covid, kan te maken hebben met verschillen in hormoonhuishouding. De ACE2-receptor die SARS-Cov-2 gebruikt om het lichaam te infecteren, is niet alleen aanwezig op het oppervlak van ademhalingscellen, maar ook op de cellen van veel organen die hormonen produceren, inclusief de schildklier, bijnier en eierstokken.

Sommige symptomen van lange covid overlappen met menopauzale symptomen. Hormoonvervangingstherapie kan een manier zijn om de impact van de symptomen te verminderen. Nieuwe klinische studies zijn echter essentieel om te bepalen of deze benadering veilig en effectief is. Er zijn al aanvragen ingediend om dergelijk onderzoek te doen.

Met zoveel ontwikkelingen in het afgelopen jaar, zullen we erachter moeten komen welke gevolgen van het virus zelf afkomstig zijn en welke mogelijk de consequentie zijn van massale sociale ontwrichting door de pandemie. Wat duidelijk is, is dat langdurige symptomen na covid-19 veel voorkomen. En dat er waarschijnlijk nog lange tijd onderzoek naar de oorzaken en behandeling van lange covid gedaan moet worden, ook als de uitbraak zelf ingedamd is.

–Deze analyse verscheen oorspronkelijk bij The Conversation

Lees ook:

Langetermijngevolgen van covid-19 onderschat: ‘Ik ben een bleke schaduw van mijn vroegere zelf’

De lijdensweg na covid-19: psychose, hersenschade en CVS gelinkt aan coronavirus

Waarom niet iedereen even ziek wordt van covid-19