De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft haar hoogste alarmniveau afgekondigd vanwege een nieuwe, dodelijkere variant van de virusziekte mpox, die vroeger apenpokken werd genoemd, in Afrika. Dat heeft directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus woensdag bekendgemaakt.
De organisatie heeft een “noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationaal belang” (PHEIC) uitgeroepen. Dat heeft geen specifieke gevolgen, maar is bedoeld om autoriteiten over de hele wereld te waarschuwen om zich voor te bereiden op mogelijke uitbraken. De WHO erkent het risico dat mpox zich na de uitbraken in 2022 opnieuw internationaal kan verspreiden en een gezondheidsrisico kan vormen voor verschillende landen.
De organisatie volgde de aanbeveling van onafhankelijke mpox-experts die op vraag van de WHO bijeen waren gekomen in het zogenaamde noodcomité, zei WHO-baas Tedros Adhanom Ghebreyesus in Genève.
Het centrum van de uitbraak bevindt zich in Congo. Sinds begin 2023 zijn er meer dan 14.000 gevallen en zeker 511 dodelijke slachtoffers gemeld. In vier Afrikaanse landen zijn onlangs de eerste gevallen geregistreerd: Burundi, Kenia, Rwanda en Oeganda. Ook in Marokko, Egypte, Nigeria en Zuid-Afrika zijn mpox-gevallen vastgesteld.
Ook voor het coronavirus riep de WHO de wereldwijde gezondheidsnoodtoestand uit, net zoals voor de eerdere uitbraak van mpox in 2022. Het gaat nu om een nieuwe variant van het apenpokkenvirus: mpox clade Ib. Die zou een sterftepercentage van wel 10 procent hebben.
Het Europees Centrum voor Ziektebeheersing en Preventie (ECDC) beoordeelde eind juli het risico op verspreiding van de nieuwe variant in Europa als “zeer laag”. Mpox werd vroeger monkeypox genoemd omdat het bij toeval voor het eerst bij apen werd ontdekt. De WHO koos voor de nieuwe naam omdat ze ziektes niet vernoemen naar dieren of landen waar ze ontdekt zijn om discriminatie te voorkomen.
Het mpox-virus stamt af van de ‘gewone’ pokken: een uiterst dodelijke ziekte die dankzij vaccinatie volledig werd uitgeroeid. Het merendeel van de mpox-besmettingen komt van twee varianten: clade I en II; de ziekte is al decennia aanwezig in Afrika. Clade II is minder gevaarlijk: meer dan 99 procent overleeft een besmetting. In 2022 ontstond een nieuwe variant die zich door seksueel contact sneller kan verspreiden: clade IIb. Toen verspreidde het virus zich naar 70 landen en trof het vooral homoseksuele mannen.
De nieuwe variant waar de WHO ongerust over is – clade Ib – veroorzaakt huiduitslag over heel het lichaam, niet alleen op het gezicht en de geslachtsdelen.
De Afrikaanse Unie heeft eerder de noodtoestand uitgeroepen.
Het goede nieuws is dat er een vaccin beschikbaar is: het Deense bedrijf Bavarian Nordic gaat 40.000 extra vaccins leveren. Op vraag van België stuurt de Europese Unie 215.000 vaccindosissen naar Afrika. Dat gebeurt via het Europese Health Emergency Preparedness and Response Authority (HERA) op vraag van ontslagnemende ministers van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke en Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez.
