Hoe is het om weer te gaan werken nadat je maandenlang out bent geweest? Of je nu staat te trappelen van ongeduld of met een klein hartje weer aan de slag gaat, begeleiding en ondersteuning bij werkhervatting zijn geen overbodige luxe. Niet voor de patiënt zelf, maar evenmin voor de werkgever.
Stel: een vrouw wil na borstkanker de draad weer opnemen op het werk. Of ze geeft er de voorkeur aan om tijdens haar behandeling te blijven werken, al dan niet deeltijds. Hoe zorg je ervoor dat dit goed verloopt, zowel voor haar als voor haar werkgever? Hoe stem je de wensen en bekommernissen van beide partijen op elkaar af? Dus ook: hoe verzoen je de productiviteit van een onderneming met het optimale behoud van menselijk kapitaal? Het is al meer dan drie decennia het professionele stokpaardje van de Hasseltse Huget Désiron, die met haar organisatie ACT-Désiron (Arbeids Consulting Team) gespecialiseerd is in adviesverlening rond herintegratie tijdens en na arbeidsongeschiktheid.
Braakliggend terrein
Na haar afstuderen werkte de jonge Huget Désiron als ergotherapeut in een ziekenhuis. Daar zag ze regelmatig revalidatiepatiënten met vragen rond hun werksituatie. Vragen waar zij toen vanuit haar opleiding en vakgebied geen pasklaar antwoord op wist. Ze volgde een bijkomende opleiding ergonomie en startte een zelfstandige praktijk om bedrijven te begeleiden bij de re-integratie van hun werknemers. ‘Dertig jaar geleden was dat nog braakliggend terrein, zeker voor kankerpatiënten. Niet alleen waren de genezingskansen veel kleiner, het was toen ook weinig evident om na kanker je werk weer op te nemen. Als er al een link was tussen ergotherapie en kanker, focuste die vooral op de privésituatie, zoals bijwerkingen met een impact op het dagelijkse leven en op het huishouden. Over werk werd amper gesproken.’
Huget Désiron vulde die leemte op en deed – samen met de PXL-hogeschoolstudenten ergotherapie aan wie ze lesgaf – onderzoek naar de re-integratie van borstkankerpatiënten. Ook haar doctoraat (biomedische wetenschappen KU Leuven, 2016) behandelde dit thema: ‘Return to work in breast cancer patients’.
Vragen en antwoorden
Dankzij een onderzoeksproject in Jessa Ziekenhuis Hasselt en UZ Gasthuisberg Leuven (en gefinancieerd door Kom Op Tegen Kanker) kreeg Désiron een beter zicht op de voorwaarden om een werkhervatting vlot te laten verlopen. ‘Het is cruciaal om tijdig te starten met de begeleiding. Patiënten krijgen best al vanaf de diagnose informatie over hun werkperspectieven, en niet alleen over de medische en psychosociale aspecten van hun ziekte. Mensen zitten sowieso met vragen: wat vertel ik aan mijn baas, hoelang ben ik in ziekteverlof, kan ik deeltijds blijven werken of bij mijn terugkeer om aangepast werk vragen? Het helpt als ze met die vragen kunnen aankloppen bij een expert in het ziekenhuis. Dat is nu niet altijd het geval.’
Om een en ander in kaart te brengen, heeft Désiron met haar hogeschoolstudenten (en gefinancierd door het kenniscentrum arbeidsongeschiktheid van het Riziv) een onderzoek opgezet: Practice Based Evidence. Daarin werd aan zorgverleners in ziekenhuizen gevraagd of en in welke mate vandaag ondersteuning naar werk wordt aangeboden en wat er volgens hen nodig is om dit proces te optimaliseren. Er is duidelijk nog werk aan de winkel: slechts 10% van de ziekenhuizen zegt deze dienstverlening gestructureerd te kunnen aanbieden, in de vorm van een sociale dienst of onco-coach die het thema systematisch aankaart bij de patiënten. Zowat 20% van de deelnemende ziekenhuizen neemt deze rol (nog) niet op en ruim 70% is nog op zoek naar een goede aanpak.
Puzzelstukjes
Ongeveer 60% van de borstkankerpatiënten gaat op eigen kracht weer aan het werk. Huget Désiron: ‘Dus 40% slaagt daar niét in. En vergeet de drop-outs niet: vrouwen die wel aan de slag gaan maar na verloop van tijd alsnog de handdoek in de ring moeten gooien.’
Begeleiding bij werkhervatting is maatwerk, benadrukt ze, omdat je rekening moet houden met de situatie van patiënt én werkgever. Een kmo in economisch woelig vaarwater geeft een andere context dan een bloeiend bedrijf. ‘Het geeft mij persoonlijk veel voldoening als alle puzzelstukjes uiteindelijk op hun plaats liggen. Belangrijk: het kader van de puzzel wordt best gelegd door de patiënte zélf. Wanneer ziet zij zichzelf weer aan de slag gaan, hoe ziet zij haar werkhervatting concreet? Met dat voorstel stappen we naar de werkgever (vaak met de arbeidsarts als contactpersoon), die nuanceert of bijstuurt, waarna de adviserende arts van het ziekenfonds de finale beslissing neemt en het licht op groen zet.’
Désiron wil overigens graag een misverstand de wereld uit helpen. ‘In de media hoor en lees je vooral verhalen over werkgevers die weinig begrip tonen voor zieke werknemers of hen zelfs aan de deur zetten. Dat zijn volgens mij uitzonderingen. De meeste werkgevers met wie ik heb samengewerkt, en dat zijn er heel wat, hebben wél een hart voor hun werknemers en tonen zich juist heel betrokken bij de werkhervatting.’
Je wacht dus best niet met het aansnijden van het onderwerp ‘werk’ tot de behandeling is afgerond. Idealiter gebeurt dit al vroeger, nog tijdens de fase waarin er zorg wordt verleend. Ook Saskia Decuman, verantwoordelijke voor het kenniscentrum arbeidsongeschiktheid van het Riziv, is die mening toegedaan. ‘Het is niet de bedoeling om patiënten onder druk te zetten of naar de werkvloer te sturen op een moment dat ze er nog niet klaar voor zijn”, benadrukt ze. “Maar we weten intussen: hoe langer je wacht om over werk en werkhervatting te praten, hoe moeilijker het wordt om mensen te re-integreren.’
Concrete richtlijnen
Werken is belangrijk, en niet alleen om de economie te doen draaien. Een job geeft routine en structuur aan je leven. Het zorgt voor sociale contacten en geeft je het gevoel dat je je steentje bijdraagt op maatschappelijk vlak. Voor veel mensen staat een job ook synoniem voor zelfontwikkeling en is het een stuk van hun identiteit. En voor iedereen geldt: het brengt geld in het laatje. Dat kan ook tijdens en na kanker een motivator zijn om je job weer op te nemen: los van het feit dat werk voor afleiding zorgt en je even kan doen vergeten dat je ziek bent of was, is lang in ziekteverlof zijn financieel vaak niet echt evident.
Het kenniscentrum arbeidsongeschiktheid gaat na op welke manier die terugkeer naar het werk best opgepakt kan worden. Voortbouwend op de onderzoeksresultaten van Huget Désiron en haar team wordt gewerkt aan concrete richtlijnen waarmee zorgverleners aan de slag kunnen. Saskia Decuman: ‘Vandaag zijn ‘zorg’ en ‘werk’ vaak nog twee verschillende sectoren die niet of nauwelijks samenwerken of op elkaar zijn afgestemd. Het zou goed zijn mocht de kaart van re-integratie al tijdens de zorgfase in het ziekenhuis getrokken worden, afgestemd op de situatie van de patiënt. Dit kan bijvoorbeeld door het proactief aanbieden van basisinformatie. Als mensen weten wat hun opties zijn, kunnen ze ook sneller schakelen als ze eenmaal beginnen te denken aan werkhervatting. Zo kun je ervoor zorgen dat patiënten weten dat de mogelijkheid bestaat om hun job deeltijds op te nemen, of dat ze recht hebben op ondersteuning, bijvoorbeeld in de vorm van jobcoaching.’
Jobcoaching
‘Een jobcoach is er voor mensen die op een gegeven moment het werk willen hervatten, maar het begeleidingstraject start normaal gezien al tijdens de fase van arbeidsongeschiktheid’, legt Saskia Decuman uit. Een van de organisaties die actief zijn rond jobcoaching is Rentree. Dit initiatief richt zich specifiek op werken tijdens en na kanker. Een coach van Rentree zoekt samen met de patiënt naar antwoorden op vragen en onzekerheden over werken na kanker en geeft informatie over mogelijkheden, rechten en plichten. Ook is er hulp en ondersteuning bij de werkhervatting zelf en zelfs bij de zoektocht naar een nieuwe, passende job, indien nodig. De Rentree-jobcoach geeft eveneens tips om met nevenwerkingen als vermoeidheid of concentratieproblemen om te gaan, en om goed te communiceren met de werkgever en de collega’s.
In elke Vlaamse provincie zijn Rentree-coaches actief. De aansturing van Rentree gebeurt door Sterpunt Inclusief Ondernemen en VDAB. De coaching is gratis.: enkel NL
Pink Monday, het re-integratieproject van Pink Ribbon.
Pink Ribbon richtte speciaal voor (ex)-borstkankerpatiënten Pink Monday op, een project dat de re-integratie op de werkplek vergemakkelijkt, mee mogelijk gemaakt dankzij de steun van de Unique groep.
Onderschat de impact van borstkanker op het beroepsleven niet! Naast de tijd die je nodig hebt om helemaal te herstellen, is het cruciaal dat je een luisterend oor vindt bij je collega’s wanneer je behoefte voelt om te praten over wat je overkomen is. Je werkomgeving weet vaak niet hoe te reageren. Er bestaan heel wat misverstanden rond. Om die re-integratie vlot te laten verlopen, geniet het Pink Monday-project zowel financiële als professionele ondersteuning van de Unique groep, een belangrijke speler in de HR-dienstverlening, die focust op uitzendarbeid, werving, selectie en projectoutsourcing.
Menselijk kapitaal
An Aelbrecht, general manager Unique: ‘Unique kiest ervoor om één project maximaal te ondersteunen en onze keuze viel vier jaar geleden op Pink Monday, temeer omdat dit gekoppeld is aan onze corebusiness. We blijven dit project met veel overtuiging steunen, niet alleen hebben we zelf jaarlijks enkele collega’s met borstkanker, we weten ook dat personen herstellende van borstkanker ondersteuning nodig hebben wanneer ze opnieuw aan het werk gaan of op zoek zijn naar een nieuwe job. Terug aan het werk gaan na kanker is een uitdagend proces, dat wij begeleiden door een open dialoog tussen manager en medewerker aan te moedigen. De terugkerende medewerker moet weten wat zij of hij wil, of het nu gaat over het overwinnen van specifieke obstakels, het veranderen van rollen, teams of carrière. Ook het bedrijf heeft bepaalde verwachtingen. Op basis van de wensen, opvattingen en omstandigheden van beide partijen, in combinatie met onze juridische knowhow over wat kan en wat niet, wordt een programma op maat gemaakt. Iedere situatie is anders, met andere noden en vragen. Naast professionele steun bieden we bedrijven die dat wensen tools aan voor het ontwikkelen van een re-integratietraject en stelden we een ‘white paper’ op in samenwerking met professor Elke Van Hoof, waarin ook Pink Monday vermeld wordt. Samen hebben we het bewustzijn aangewakkerd bij bedrijven dat ondersteuning na kanker zeer wenselijk is. Menselijk kapitaal is het belangrijkste aspect én het kloppend hart binnen elke organisatie.’
Pink Monday, het re-integratieproject van Pink Ribbon.
Pink Ribbon richtte speciaal voor (ex)-borstkankerpatiënten Pink Monday op, een project dat de re-integratie op de werkplek vergemakkelijkt, mee mogelijk gemaakt dankzij de steun van de Unique groep.
Onderschat de impact van borstkanker op het beroepsleven niet! Naast de tijd die je nodig hebt om helemaal te herstellen, is het cruciaal dat je een luisterend oor vindt bij je collega’s wanneer je behoefte voelt om te praten over wat je overkomen is. Je werkomgeving weet vaak niet hoe te reageren. Er bestaan heel wat misverstanden rond. Om die re-integratie vlot te laten verlopen, geniet het Pink Monday-project zowel financiële als professionele ondersteuning van de Unique groep, een belangrijke speler in de HR-dienstverlening, die focust op uitzendarbeid, werving, selectie en projectoutsourcing.
Menselijk kapitaal
An Aelbrecht, general manager Unique: ‘Unique kiest ervoor om één project maximaal te ondersteunen en onze keuze viel vier jaar geleden op Pink Monday, temeer omdat dit gekoppeld is aan onze corebusiness. We blijven dit project met veel overtuiging steunen, niet alleen hebben we zelf jaarlijks enkele collega’s met borstkanker, we weten ook dat personen herstellende van borstkanker ondersteuning nodig hebben wanneer ze opnieuw aan het werk gaan of op zoek zijn naar een nieuwe job. Terug aan het werk gaan na kanker is een uitdagend proces, dat wij begeleiden door een open dialoog tussen manager en medewerker aan te moedigen. De terugkerende medewerker moet weten wat zij of hij wil, of het nu gaat over het overwinnen van specifieke obstakels, het veranderen van rollen, teams of carrière. Ook het bedrijf heeft bepaalde verwachtingen. Op basis van de wensen, opvattingen en omstandigheden van beide partijen, in combinatie met onze juridische knowhow over wat kan en wat niet, wordt een programma op maat gemaakt. Iedere situatie is anders, met andere noden en vragen. Naast professionele steun bieden we bedrijven die dat wensen tools aan voor het ontwikkelen van een re-integratietraject en stelden we een ‘white paper’ op in samenwerking met professor Elke Van Hoof, waarin ook Pink Monday vermeld wordt. Samen hebben we het bewustzijn aangewakkerd bij bedrijven dat ondersteuning na kanker zeer wenselijk is. Menselijk kapitaal is het belangrijkste aspect én het kloppend hart binnen elke organisatie.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
