‘Wat moet je als 42-jarige met een leeftijdsgrens van 41?’

De vaccinatiecampagne in België loopt als een trein. ‘Maar de verwarrende strategie kan iemand behoorlijk wat getob bezorgen’, weet gezondheidsjournalist Trui Engels.

Zoals velen was ik lang aan het uitkijken naar mijn vaccinatie tegen covid-19. Nee, niet voor het felbegeerde coronapaspoort of als vrijgeleide naar mijn favoriete festivals. Maar gewoon simpelweg voor hetgene waarvoor vaccins bedoeld zijn: om mij en de maatschappij de meest optimale bescherming te bieden.

Vaccins zijn een van de grootste verwezenlijkingen van de geneeskunde en de covid-vaccins zijn klinisch bewezen effectief, de een al beter de andere, tegen de huidige varianten van het virus dat ons nu al anderhalf jaar ‘gevangen’ houdt.

Maar waarom begon het dan zo bij mij te knagen toen ik de verlossende brief van de Vlaamse overheid in de bus kreeg met een aanbod voor het Janssen-vaccin? Het was precies de dag waarop een 38-jarige vrouw aan een bijwerking van dit specifieke vaccin overleden was en de overheid hals over kop een leeftijdsbegrenzing invoerde van 41 jaar (kleine kanttekening: dit geldt niet als je dakloos bent). Wat moest ik als 42-jarige vrouw daarmee?

Harststilstand op het voetbalveld

Een blik op ‘Mijn Vaccin Balans’ van Test-Aankoop, die de voordelen en risico’s van de verschillende vaccins oplijst, kon mij niet meteen overtuigen. Het Janssen-vaccin heeft in mijn leeftijdsgroep drie keer meer kans op ernstige bijwerkingen dan het Pfizer-vaccin en tegelijk is mijn kans op ziekenhuisopname op basis van mijn gezondheidsprofiel (gezonde vrouw zonder overgewicht en onderliggende aandoeningen) zowat onbestaand. Over de bescherming tegen de Britse en Indiase variant zijn voor het Janssen-vaccin geen gegevens beschikbaar…

Toegegeven, de kans op de ondertussen veelbesproken trombose, die vooral vrouwen lijkt te treffen, is zowat even groot als de kans dat een voetballer neervalt op het veld met een hartstilstand. Uiterst zeldzaam, dus, maar het gebeurt wel…

Wat verder opzoekingswerk leert dat het Janssen-vaccin door de Nationale Gezondheidsraad in feite wordt afgeraden voor mensen onder de 50 jaar. De Duitse vaccinatiecommissie (Stiko) raadt het gebruik enkel aan voor 60-plussers. Frankrijk beperkt de toediening tot 55-plussers. In sommige Scandinavische landen wordt het Janssen-vaccin zelfs al helemaal niet meer toegediend. Een analyse van het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA, op vraag van België, laat ondertussen nog steeds op zich wachten. Wat moet ik hier nu mee?

Weloverwogen keuze

Sinds kort kunnen mensen jonger dan 41 jaar zich kandidaat stellen om vrijwillig het Janssen-vaccin te krijgen (op voorwaarde dat ze ‘kennis nemen van de risico-batenanalyse’). 41-minners mogen een weloverwogen keuze maken, 41-plussers niet. In Wallonië geldt zo’n keuze voor 41-minners dan weer niet. Mijn hersenen raakten opnieuw in de knoop.

Toen ik mijn verhaal aan een Belgische vriendin in Italië deed, vroeg ik haar terloops welk vaccin zij kreeg. ‘Ah, wij mogen kiezen’, was het antwoord.

We hebben vaak de mond vol van patient empowerment, van gezondheid en welzijn als individuele verantwoordelijkheid, van ‘shared decision making’ tussen patiënt en arts (in dit geval de overheid) en over ‘gezond zijn’ dat niet alleen betekent ‘niet ziek zijn’, maar de beste versie van jezelf worden. Waarom krijg ik dan niet het beslissingsrecht om alleen datgene in mijn lijf op te nemen wat het beste bij mijn medisch profiel past?

Geen keuzemenu

Gelukkig kreeg mijn vriend, die een lichte naaldenfobie heeft, in dezelfde week een uitnodiging voor het Moderna-vaccin. Probleem opgelost! Ik zou zijn twee prikjes van Moderna nemen, hij mijn single Janssen-shot. ‘Onmogelijk’, zo bleek. Of ik dan in plaats daarvan in het najaar, wanneer het coronavirus weer zal oprukken, een restje van een Pfizer-vaccin krijg? ‘Uitgesloten, de naam ‘Engels’ blijft onlosmakelijk vasthangen aan de naam ‘Janssen’!’ En wat met mijn plekje op de Qvax-reservelijst? ‘Afgezwierd wegens officiële uitnodiging.’

‘Er komt hier volgende week een grote lading Janssen-vaccins aan, mevrouw, en die moeten allemaal gezet worden’, krijg ik nog te horen aan de telefoon naar het vaccinatiecentrum.

‘De vaccinatiecentra zitten al met de handen in het haar om de vragen te kunnen bolwerken van families die met vakantie gaan’, legde het Agentschap Zorg en Gezondheid uit, ‘laat staan dat we daarbovenop de ruilvragen nog eens laten behandelen.’

Een vrije keuze voor vaccins? Daar gaan we toch niet mee beginnen zeker. Quoi?

En dan is er nog de grootste knoop in mijn maag. Verzaak ik aan mijn verantwoordelijkheid tegenover de maatschappij? Breng ik onze toppositie van “snelste land” in dit ‘EK vaccineren’ in gevaar, iets waar Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Wouter Beke zo graag mee uitpakt? En vooral, ontneem ik u de ‘zomer van de vrijheid’?

Nog altijd kijk ik heel hard uit om gevaccineerd te worden tegen covid-19. Alleen moet ik eerst even de grond onder mijn voeten zien terug te vinden.