Wat gebeurt er in je lichaam bij koorts?

Wanneer je bij een infectie koorts ontwikkelt, schiet er een reeks van mechanismen in actie. Koorts onderdruk je beter niet. Want dan genees je trager.

Wanneer je bibbert van de koude trekken spiervezeltjes overal in je lijf zeer snel en kort samen. Je staat er letterlijk van te trillen op je benen en zelfs met de beste wil van de wereld kan je deze reactie nauwelijks onderdrukken.

Het gaat bij bibberen echter niet zozeer om de beweging, als wel om de warmte die de trillende spieren opleveren. Spieren zetten immers slechts een klein deel van de energie die ze verbruiken om in beweging. De rest van de energie gaat verloren als warmte. Behalve wanneer je het te koud hebt, want dan is die warmte heel welkom.

Thermostaat

Midden in het hoofd ongeveer aan het einde van de neusholte zit de hypothalamus, een kleine hersenstructuur, maar met een zeer belangrijke functie voor de overleving. Hij is immers betrokken bij de regeling van heel wat processen en functies, zoals de bloeddruk en hartslag, het honger- en dorstgevoel, het slaap-waaktritme, emoties, seksuele opwinding, de voortplanting enzovoort.

De hypothalamus herbergt ook de thermostaat van het lichaam. Hij meet de temperatuur van het bloed en vergelijkt deze met de vooraf ingestelde lichaamstemperatuur die bij iedereen wat anders ligt. Bij sommige mensen is 35,4°Celsius een normale lichaamstemperatuur. Bij anderen kan dat 36,6°C zijn.

Wanneer de temperatuur van het bloed boven of onder de persoonlijke grenswaarden voor te warm of te koud gaat, schiet de hypothalamus in actie. Hij zendt signalen uit waardoor je gaat zweten of bibberen.

Maar niet alleen dat, de ongeschikte temperatuur maakt je ook onrustig zodat je op zoek gaat naar een meer comfortabele situatie. Je zoekt de koelte van een lommerrijke boom op of de behaaglijke warmte van een vuur.

Koorts werkt met een trukendoos

Wanneer je bij een infectie koorts ontwikkelt, schiet er een reeks van mechanismen in actie. Aan de basis van dit alles liggen de afweercellen die de ziektekiemen vernietigen. Zij scheiden signaalstoffen af waardoor het lichaam koortsverwekkende stoffen of pyrogenen gaat produceren. Die signaleren de hypothalamus om de thermostaat wat hoger te draaien tot op koortstemperatuur.

Van zodra de thermostaat hoger ingesteld is, lijkt de lichaamstemperatuur plots te koud. Zelfs wanneer je lekker warm ingeduffeld bent, lijken er van het ene moment op het andere polaire winden op je in te beuken en schiet je verwarmingssysteem in actie. Je begint te rillen en je temperatuur schiet omhoog.

Eens hun lichaam de koortstemperatuur bereikt heeft, voelen veel mensen zich behoorlijk oké. Ze voelen zich wel wat warm en ziek, maar hebben niet echt last van de verhoogde temperatuur. Van de temperatuur heb je maar last wanneer hij te laag of te hoog is.

Dat laatste doet zich voor van zodra je lichaam de infectie begint te overwinnen en het vernietigingswerk van de afweercellen afneemt. Vanaf dan daalt ook de productie van de koortsverwekkende pyrogenen en schakelt de hypothalamus de alarmfase uit.

Dit is typisch het moment waarop je het plots veel te warm krijgt, flink aan het zweten gaat en je niets meer op of om je lijf kunt verdagen. Alle dekens moeten weg, tot je weer afgekoeld bent.

Koorts heeft dus niets te maken met de omgevingstemperatuur. Wel met de strijd van je afweercellen tegen ongewenste bacteriën en virussen.

Koorts bestrijd je best niet

Koorts heeft verschillende voordelen in de strijd tegen een infectie. Het jaagt het immuunstelsel en vooral de witte bloedcellen op waardoor ze zich plots jachtiger gaan verplaatsen, voortplanten en ziektekiemen oppeuzelen.

Voor de ziektekiemen draait de temperatuursverhoging minder goed uit. Hun activiteiten en ritme van voortplanting nemen af.

Bij een infectie is het nooit goed om de temperatuursverhoging te onderdrukken, want daarmee schakel je ook de positieve effecten er van uit. Je moet er wel altijd voor zorgen dat mensen met koorts hun overtollige warmte kwijt kunnen raken, bijvoorbeeld door te zweten.

Veel mensen denken dat je zal sterven wanneer de koorts te hoog oploopt. Dat is niet het geval. De koorts stijgt naar een bepaalde hoogte en blijft daarna stabiel.

Bij een fatale afloop van een ernstige infectie is de hoge temperatuur niet de oorzaak van het overlijden, maar wel de infectie die sterker was dan de verdedigingsmechanismen van het lichaam.

Uitzweten is dus een uitstekend idee.