Valpartijen en ongevallen zijn het lot van sporters, maar ook van mensen met een sedentaire levensstijl. Met revalidatie herstelt het lichaam zich doorgaans, maar het hoofd wil niet altijd mee. Hoe kun je voorkomen dat de angst je gaat hinderen?
Angst is des mensen. Het is een normale en zelfs gezonde reactie, omdat ze ons beschermt. Maar soms verlamt angst ons en vormt ze een rem op onze activiteiten. Je belandt in een vicieuze cirkel. Ant Middleton en Jason Fox leefden als leden van de UK Special Forces met angst en leerden ermee om te gaan. De eerste werd ontdekkingsreiziger, de tweede bergbeklimmer. Middleton schreef The Fear Bubble, waarin hij aan de hand van situaties uitlegt hoe hij met angststress omgaat. Zijn tips zijn op iedereen van toepassing. Fox is auteur van Life Under Fire. Hij bekijkt het angstfenomeen nog meer vanuit helikopterperspectief, maar stelt dezelfde tools voor.
Middleton kreeg te kampen met angstaanvallen tussen 2 missies van 6 maanden in Afghanistan door. ‘Ik kon niet meer slapen’, schrijft hij. ‘Ik ben mijn angst gaan ontleden. Het legerkamp wordt bewaakt door getrainde soldaten, dus daar is alles redelijk veilig. Maar dat volstond niet: de troepen van de Special Air Service en de Special Boot Service staan immers in voor de meest gevaarlijke missies. Ik ging verder in mijn analyse. Het nachttransport is discreet en veilig, evenals de drop-off en de tocht naar het doel. Maar ik ben de voorman. Ik moet de bewaker uitschakelen. Hier schuilt het grootste gevaar. Hier heb ik adrenaline nodig. Door mijn angstbubbel op dat moment te verkleinen, beperk ik mijn blootstelling aan stress en kan ik me concentreren. Als ik me er ter plekke niet klaar voor voel, dan wacht ik even, controleer de instellingen en haal diep adem.’
Fox schrijft: ‘Het draait allemaal om voorbereiding, voorzichtigheid en geduld. Je moet stap voor stap te werk gaan. Elke stap is een overwinning.’
Ken en tem je demonen
Stel dat je met je fiets valt. Eenmaal hersteld, durf je je sport niet te hervatten, ook al mis je het fietsen. Analyseer dan de oorzaken van de val en maak er komaf mee: verwissel de pedalen, controleer de staat van de banden en de ketting als het ongeval te wijten was aan een mechanisch probleem.
Als je werd aangereden of uitgleed in de modder, vermijd in het begin dan de wegen. Op welk moment was je precies in gevaar? Begin langzaam en voorzichtig weer te rijden, op een vlak fietspad bijvoorbeeld, om zo opnieuw vertrouwen te krijgen. Concentreer je kort op het moment of de plaats van het ongeval, voor je de confrontatie aangaat.
Lukt het nog steeds niet? Niet erg, wacht dan voor je een nieuwe poging onderneemt. Aarzel niet om aan een vriend of vriendin te vragen je te vergezellen, als dat je geruststelt. ‘Je moet je demonen kennen om ze te temmen, maar ons ego kan ons dat beletten, net zoals het ons ervan kan weerhouden hulp te vragen’, zegt Fox. ‘Doe een beroep op je trots en stel jezelf de vraag of die angst je inspanningen uit het verleden zal tenietdoen en je plezier zal ontnemen.’
Een ander voorbeeld? Een vriend gleed uit op een natte houten brug en verwondde zijn pols. Sindsdien vermijdt hij alle houten oppervlakken. Nochtans is hij dol op de Hoge Venen, waar er net veel houten roostervloeren zijn. Hij kan opteren voor een wandeling met weinig houten paden die hij bij droog weer al zonder problemen heeft gemaakt, om zo minder met zijn angst te worden geconfronteerd.
Aanvaarden
Middleton onderscheidt 4 soorten angst: faalangst, pijnangst, conflictangst, en verborgen angst die diep in ons op de loer ligt. ‘De verborgen angst kan ons verlammen. Het ongeval wordt dan een excuus om een activiteit op te geven, om te stoppen met leven. Dit is wat ik het ‘maybe’ noem: ik kan misschien opnieuw vallen, opnieuw falen, pijn hebben, ik ben misschien niet goed genoeg. De combinatie van de ervaring en de verbeelding van wat er kan gebeuren, voedt de angst, vooral als je pessimistisch van aard bent. De hersenen rakelen bij de minste prikkel de pijn opnieuw op. Hoe dichter het moment van de confrontatie, hoe angstiger je wordt. Je lichaam reageert: je maag trekt samen, de adrenaline stroomt door je bloed, je pols versnelt. In feite bereidt het lichaam zich voor. Je moet het aanvaarden en je concentreren op het moment, overgaan tot actie.’
Nog een tip: vermijd mensen die je steeds weer aanmanen voorzichtig te zijn.
Zo snel mogelijk hervatten, of niet?
Na een valpartij of een ongeval wordt ons vaak verteld zo snel mogelijk te hervatten om angst geen kans te geven – voor zover mogelijke letsels dat toelaten. Weet wel dat wie een sport hervat en onvoldoende hersteld is het risico loopt niet alleen zijn letsels te verergeren, maar ook het psychologische trauma te versterken, zeker als hij niet stabiel is of pijn lijdt. Daarom is het belangrijk de letsels te behandelen, de spieren weer op te bouwen en de fysieke conditie te onderhouden, om zo de activiteiten in de beste omstandigheden te hervatten.
Pascale Pierard
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
