Uit een onderzoek van IDEWE blijkt dat 1 op 6 werknemers te kampen hebben met overgewicht. Huisarts en auteur Staf Henderickx is niet verbaasd: ‘Ik zie mensen ’s ochtends rondlopen met een beker van Starbucks. Is dat dan hun ontbijt?’
52,8% van de Belgische bedienden en arbeiders heeft een te hoge BMI. Dat zegt IDEWE op basis van eigen onderzoek, de grootste externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Voor de studie werden de medische gegevens van 250.000 werknemers in negen sectoren onder de loep genomen.
IDEWE waarschuwt voor de ernstige gezondheidsrisico’s van overgewicht. ‘Wie zwaarlijvig is, loopt aanzienlijk meer risico op hart- en vaatziekten, een te hoge bloeddruk, diabetes en ademhalingsproblemen tijdens het slapen’, zegt woordvoerder Lode Godderis, die pleit voor meer gezondheidspromotie op het werk.
Staf Henderickx, auteur en huisarts op rust, kent de risico’s van zwaarlijvigheid natuurlijk ook, maar de cijfers zelf verbazen hem niet. Hij wijdde een hoofdstuk van zijn nog te verschijnen boek over de geschiedenis van de voeding (zie kader) aan zwaarlijvigheid en herkent de oorzaken in de statistieken van IDEWE.
Wie is Staf Henderickx?
Staf Henderickx (1949) was tot voor kort huisarts voor Geneeskunde voor het Volk in Lommel. In diezelfde gemeente zat hij van 2006 tot 2014 in de gemeenteraad voor PVDA. Hij schreef vijf boeken, waaronder Dokter, ik ben op. Over werkstress met Hans Krammisch. Hij is pas op pensioen, woont in Londen en werkt aan zijn zesde publicatie over de geschiedenis van de voeding.
Hebben werknemers meer risico op overgewicht dan andere bevolkingsgroepen?
STAF HENDERICKX: ‘Het dagritme van veel werknemers werkt een gezond voedingspatroon alleszins niet in de hand. Zo is de industrie gebaseerd op ploegenarbeid. Dat haalt je bioritme overhoop en zo je hormonale cyclus. Dat haalt je bioritme overhoop en zo je hormonale cyclus. Hormonen als cortisol en stresshormonen hebben invloed op leptine en insuline, hormonen die mee ons hongergevoel bepalen. Wanneer die cyclus niet meer klopt, ga je meer geneigd zijn om snelle suikers tot je te nemen.’
‘De meeste werknemers hebben vandaag ook geen tijd meer om te koken. Vroeger was het koken voor de vrouw, die braaf aan de haard stond te wachten tot manlief thuiskwam. Nu is dat niet langer zo – en maar goed ook – maar tegelijk zit de verkoop van fastfood en kant-en-klare maaltijden nog steeds in de lift. Om bewust te winkelen en daarna te koken moet je algauw één uur uittrekken. Wie heeft die tijd nog?’ In Londen zie ik ’s ochtends vaak jongeren rondlopen met zo’n koffie van Starbucks. Dat is dan hun ontbijt, veronderstel ik.
Volgens de studie komt overgewicht, naast de industrie, het meest voor in de transportsector en de bouw.
HENDERICKX: ‘Vrachtwagenchauffeurs hebben een zittend beroep. Daarnaast stoppen ze vaak aan een wegrestaurant, waar de aangeboden menu’s erg calorierijk zijn.’
‘Het fysieke werk dat bouwvakkers moeten verrichten, is veel minder zwaar dan vroeger. Velen bedienen gewoon de hele dag een machine. Vaak moeten ze ook een heel stuk rijden om op de werf te geraken. Daarom eten ze ’s avonds pas laat nog een stevige warme maaltijd, vlak voor het slapengaan. Ook dat verhoogt de kans op overgewicht.’
‘Vergelijk het met een bekende proef waarin men twee muizen een even groot stuk spek geeft. De ene muis krijgt het vlees stukje voor stukje, de andere in zijn geheel. Die laatste zal ook sneller verdikken dan de eerste.’
‘Als je alle voedingsadviezen op een hoopje gooit, hou je drie regels over én is je voedingspatroon goedkoop. Eén: eet zo min mogelijk’
En wat met zittende beroepen? Zij hebben nóg minder mogelijkheden om te bewegen.
HENDERICKX: ‘De beste oplossing voor hen heb ik gezien in een school in Vorselaar. Daar zaten de leerlingen op stoelen met trappers eraan gemonteerd. Terwijl ze werkten, konden ze rustig fietsen. Verder blijft zitten natuurlijk zitten. Ik zie niet veel heil in wandelend vergaderen en zo.’
Nog twee belangrijke factoren: veel studies hebben uitgewezen dat hogeropgeleiden gezonder eten, net als mensen met een hoger inkomen. Ze schaffen zich meer gezonder, maar duurder, fruit, groenten en vlees aan, waar mensen met een lager inkomen grijpen naar calorierijke producten en geprepareerd vlees.
Gezonde voeding is natuurlijk duurder.
HENDERICKX: ‘Ik koop sinds enkele jaren zoveel mogelijk bioproducten en dat kost inderdaad meer. Maar vers van de boer kopen is dat dan weer niet.’
‘Als je alle voedingsadviezen op een hoopje gooit, hou je drie regels over én is je voedingspatroon goedkoop. Eén: eet zo min mogelijk. Onze verre voorouders vonden soms twee weken amper voedsel om zich dan volop te goed te doen aan een kadaver. Twee: eet gevarieerd. Drie: eet onverwerkte voedingswaren. Eet geen koekjes met noten in, maar eet de noten.’
Nog een bevinding uit de studie van IDEWE: waarom zijn mannelijke werknemers gemiddeld dikker dan vrouwelijke?
HENDERICKX: ‘Daar speelt cultuur een rol in. Een vrouw wordt nog steeds vaker aangesproken op haar uiterlijk en haar lijn dan een man. Ik merkte dat als ik verpleegsters zag pauzeren met een tas koffie, hun gesprekken dikwijls gingen over diëten. Waarom denk je dat anorexia veel meer voorkomt bij meisjes dan bij jongens?’
‘Elke goede raad heeft zijn beperkingen, zeker als die over overgewicht gaat. Het tegengewicht, het aanbod aan en reclame over ongezond voedsel, is gewoon te groot voor eender welke arts’
U schreef een boek over stress op de werkvloer. Heeft die factor een invloed op het gewicht van de werknemer?
HENDERICKX: ‘Net als het ploegensysteem heeft stress een invloed op je hormonensysteem. Stress doet je adrenalinepeil stevig de hoogte ingaan. Daardoor verbrand je meer suikers. Wanneer die adrenalinepiek voorbij is, val je plat en daalt je suikerspiegel. Dat zorgt ervoor dat je honger krijgt. Een snack wordt zo een compensatiemechanisme.’
In Groot-Brittannië vraagt de National Health Service dat huisartsen hun patiënten vaker moeten wegen en wijzen op hun overgewicht. Hoe belangrijk is die impuls van de huisarts?
HENDERICKX: ‘Die is belangrijk, maar niet zaligmakend. Elke goede raad heeft zijn beperkingen, zeker als die over overgewicht gaat. Het tegengewicht, het aanbod aan en reclame over ongezond voedsel, is gewoon te groot voor eender welke arts. Het is David tegen Goliath, met de dokter in de rol van David.’
Over eten en diëten
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
