De overheid wil papieren voorschriften voor geneesmiddelen uitbannen, ook al leidt dat tot grote privacyproblemen. ‘Het lobbywerk van de internetapotheken speelt een belangrijke rol.’
Wie vandaag naar de apotheker gaat, krijgt van de dokter een papieren voorschrift. Sommige artsen gebruiken nog het traditionele papieren voorschrift, maar in veel gevallen is het een afdruk van een digitaal voorschrift. Daarop staat een code waarmee de apotheker weet welke medicijnen hij moet meegeven.
De overheid wil vanaf 1 januari 2020 het elektronische voorschrift verplicht maken. Vanaf 1 oktober zou ook de papieren afdruk moeten verdwijnen.
Volgens professor farmaceutische zorg Hans De Loof (Universiteit Antwerpen) zijn er grote problemen met de privacy. Want wat als u in een echtscheiding verwikkeld bent?
‘Dertig à veertig procent van de apotheekbezoeken gebeurt voor iemand anders’, stelt De Loof vast. ‘Nu weet een apotheker dat hij iemand medicijnen mag bezorgen, omdat de patiënt het voorschrift heeft meegegeven. Maar wat als dat er niet meer is? De patiënt zou zijn identiteitskaart kunnen meegeven, maar die heeft hij zelf nodig. Een alternatief is dat de apotheker via het rijksregisternummer nagaat welke medicijnen hij moet meegeven. Maar wat als partners die al jaren medicijnen voor elkaar komen halen, plots in een echtscheiding verwikkeld zijn? Hoe kan een apotheker dat weten en hun privacy respecteren? In Nederland zijn daarmee al problemen geweest. Daarom vragen Nederlandse apothekers een mandaat voor ze iemand anders medicijnen meegeven. Dat creëert echter veel administratie, terwijl men net het papier wil laten verdwijnen.’
U maakt zich zorgen over de impact van het papierloze voorschrift op kwetsbare mensen.
Hans De Loof: Je zou in een apotheek je smartphone kunnen tonen om je medicijnen af te halen. Maar veel mensen hebben geen smartphone. Die mensen zullen aan een arts moeten vragen of ze een papieren voorschrift kunnen krijgen. Eigenlijk moeten ze daarmee toegeven dat ze niet mee zijn met de moderne tijd. Dat is de wereld op zijn kop. Je zou zo’n elektronisch voorschrift moeten krijgen als je er specifiek om vraagt.
Maar waarom heb je nog een papieren afschrift nodig? Het is toch makkelijk om alles digitaal te hebben?
De Loof: Papieren voorschriften maken het makkelijker om het overzicht te bewaren. Zeker kwetsbare mensen weten regelmatig niet welke voorschriften ze hebben en wat ze nog moeten kopen. Met hen wordt te weinig rekening gehouden.
Waarom wil de overheid zo graag het papieren voorschrift afschaffen?
De Loof: Het lobbywerk van de internetapotheken speelt een belangrijke rol. In België zijn er momenteel geen internetapotheken voor voorschriftplichtige geneesmiddelen, maar als het papieren voorschrift helemaal wegvalt, zijn die veel makkelijker op te starten. Je kan daar als maatschappij voor of tegen zijn, maar op zijn minst moet de discussie gevoerd worden. Dat gebeurt te weinig.
Is het niet handig om medicijnen online te bestellen?
De Loof: Misschien, maar er zijn ook veel nadelen. Zo doen lokale apotheken veel moeite om moeilijk verkrijgbare medicijnen te bestellen. Internetapotheken zullen dat veel minder doen, want dan moeten ze veel inspanningen leveren voor een beperkte return.
Een tweede aspect is het Gedeeld Farmaceutisch Dossier (GFD), een online databank waarin zorgverleners kunnen raadplegen welke medicijnen je gebruikt.
De Loof: En dat biedt grote voordelen. Apothekers kunnen een verslaving, bijvoorbeeld aan pijnstillers, eenvoudiger op het spoor te komen en eventueel de huisarts contacteren. Apothekers kunnen ook controleren of bepaalde medicijnen interageren. Veel mensen denken dat ibuprofen geen kwaad kan. Maar in combinatie met bloedverdunners kan dat gevaarlijk zijn.
Toch zijn er grote privacyproblemen met het GFD. Veel mensen kopen hun medicijnen bij de lokale apotheker. Maar als ze medicatie moeten kopen die sociaal moeilijker ligt, zoals antidepressiva of viagra, gaan ze vaak naar een apotheker waar niemand hen kent. Door het GFD kan ook de dorpsapotheker zien wat je ergens anders koopt.
De Loof: Dat is inderdaad een probleem. Bovendien is het onduidelijk wie er allemaal een dossier kan inzien. In theorie moet een zorgverlener je toestemming hebben voor hij dat kan of voor hij je gegevens mag insturen. Maar patiënten informeren over zo’n dossier kost tijd en geld, dus dat zal, zeker in ziekenhuizen, vaak impliciet gebeuren. Daardoor dreigen te veel mensen toegang te krijgen tot je gegevens. Helemaal nieuw is dat niet, want ook de ziekenfondsen hebben al lang veel informatie over het geneesmiddelengebruik van individuele patiënten.
In theorie kun je online controleren welke zorgverleners je GFD-dossier kunnen lezen en hen de toegang ontzeggen.
Maar weinig mensen zijn zich daarvan bewust. Bovendien is de website van het GFD erg verwarrend.
De Loof: Je moet digitaal erg geletterd zijn om die gegevens in te zien en aan te passen. Men duwt de digitalisering er zomaar door, zonder goed na te denken over de nadelen. De neveneffecten voor kwetsbare mensen en mensen die in digitale armoede leven moeten beter bewaakt worden. Ook de problemen met de privacy kunnen bijzonder groot zijn. Daar moet veel transparanter over gecommuniceerd worden met de patiënten, ook die zonder smartphone.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
