Rugpijn kan je vergelijken met een verkoudheid: zowat iedereen heeft er wel eens last van en het gaat meestal spontaan over. Maar terwijl bij een verkoudheid enkele dagen rust aangewezen zijn, is bij rugpijn het tegendeel waar. Hoe komt dat? Kinesitherapeut en hoogleraar Jo Nijs legt uit.
Rugpijn blijft één van de duurste en meest invaliderende problemen van onze westerse samenleving, en dat is opmerkelijk. Immers, 95% van alle rugpijnen herstelt spontaan binnen enkele dagen of weken. Slechts 5% heeft langer rugpijn.
Rugpijn kan je in zekere mate vergelijken met een verkoudheid: zowat iedereen heeft er wel eens last van, het gaat meestal spontaan over, en er is veel kans dat je er ooit nog wel eens enkele dagen last van gaat hebben. Bij een verkoudheid kan enkele dagen rusten aangewezen zijn, maar bij rugpijn is het tegendeel waar. Bewegen is daar de sleutel tot een spoedig herstel. Wetenschappelijk onderzoek heeft dit meermaals onomstotelijk bewezen.
Rugpijn is geen teken van schade in de rug
Waarom blijft bewegen bij rugpijn dan een mysterie? Intuïtief associëren we pijn met gevaar voor schade aan ons lichaam, en bij (dreigende) schade moeten we rusten om ons lichaam te laten herstellen en erger te voorkomen. Dit is echter zelden van toepassing op rugpijn.
Rugpijn is zelden een betrouwbaar signaal uit ons lichaam.
Ten eerste is rugpijn zelden een betrouwbaar signaal uit ons lichaam. Rugpijn betekent helemaal niet dat er schade in de rug is. Nochtans wordt er nog te vaak beweerd dat rugpijn een gevolg zou zijn een beschadigde tussenwervelschijf, een ‘onstabiele’ rug of slijtage/artrose. Onzin, want de ‘schade’ aan de tussenwervelschijf of artrose in de rug komt evengoed voor bij mensen die nog nooit in hun leven rugpijn hebben ervaren – hoe kan het dan de oorzaak zijn van de rugpijn? Dat is het ook helemaal niet, de veranderingen in de rug die men bij röntgen- en scanbeelden vaststelt zijn veelal normale veranderingen doorheen de levensloop.
Ook voor aanhoudende rugpijn is bewegen de beste therapie
Wat met de 5 procent mensen bij wie rugpijn langer duurt dan een verkoudheid, soms zelfs maanden of jaren? Ook aanhoudende rugpijn wordt vaak fout begrepen. Hardnekkige foute denkbeelden staan een goede aanpak in de weg. Aanhoudende rugpijn betekent ook niet dat er schade in de rug is, maar wel vaak dat het zenuwstelstel overgevoelig geworden is. We denken ook dat pijn altijd wijst op schade aan hun lichaam of op een toenemende beschadiging. Een normale gedachte, want wanneer we een wonde oplopen, voelen we pijn. Mensen blijven vaak piekeren of ze nog een extra scan moeten laten nemen, opnieuw een onderzoek laten uitvoeren, nog eens dit en nog eens dat. Dat haalt niets uit want aan de weefsels is meestal niets meer te zien. Een groot deel van het probleem zit in het zenuwstelsel. De pijn is in dat geval geen signaal van schade, maar wel één van een ontregeld en overgevoelig systeem.
Nochtans beschikken we ook over een krachtig eigen pijnstillend systeem. Dit systeem wordt vanuit het brein geactiveerd, maar lijkt niet (goed) meer te reageren bij mensen met aanhoudende rugpijn.
Bewegen werkt veel beter dan eender welke pijnstiller, is veel goedkoper en er zijn nauwelijks bijwerkingen.
Hoe kan men het eigen pijnstillend systeem dan activeren? De beste manier om dat te doen is bewegen. Dat werkt veel beter dan eender welke pijnstiller, is veel goedkoper en er zijn nauwelijks bijwerkingen. Door te bewegen in de plaats van pijnstillers te slikken voorkom je ook verslavingsverschijnselen.
Bewegen is hét voornaamste onderdeel van iedere behandeling van rugpijn, of deze nu enkele dagen dan wel maanden of zelfs jaren aanwezig is. Daarbij maakt het niet zo veel uit wat voor lichaamsbeweging je precies doet: eender welke vorm van lichaamsbeweging vermindert rugpijn. Kies gewoon wat je graag wil doen, wat je leuk vindt of wat past in je dagelijks leven. Er zijn ook helemaal geen ‘gevaarlijke bewegingen’ die je rug kunnen kwetsen. Heel het idee van een ergonomische houding en ergonomisch bewegen is ook al lang (wetenschappelijk) achterhaald. We moeten onze rug helemaal niet beschermen en slechte houdingen bestaan niet.
Kinesitherapie om rugpijn te begrijpen en meer te bewegen
Het beste kan men een kinesitherapeut raadplegen om bij deze lichaamsbeweging begeleid te worden. De eerste stap in die begeleiding is uitleg over rugpijn. Wanneer mensen met rugpijn inzien dat pijn geen betrouwbaar signaal is dat de regie in hun leven zomaar kan overnemen, en dat pijn ook kan blijven voortbestaan lang nadat de ‘blessure’ volledig genezen is, gaan ze veel makkelijker over tot een actieve behandeling van hun rugpijn. Hierbij is het leren begrijpen wat pijn is en hoe je ermee moet omgaan cruciaal.
Een dure matras, operatie, kraken of acupunctuur? Er is geen passieve oplossing voor rugpijn
Waarom blijft dat misverstand over rugpijn, ondanks alle wetenschappelijke argumenten, dan voortbestaan? Het idee dat rugpijn betekent dat er één of andere schade in de rug moet ‘hersteld’ worden, is al lang wetenschappelijk achterhaald, maar wordt in stand gehouden door belangenvermenging.
Zo zijn er tal van ‘wondermiddelen’ voor lage rugpijn, zoals dure (andullatie)matrassen, elektrotherapietoestellen, trilplaten, kleurrijke tape, etc. Ondanks sluwe verkooppraatjes is er voor geen van deze behandelmethodes wetenschappelijke bewijs dat ze rugpijn kunnen genezen.
Een andere methode waar mensen met rugpijn vaak van gebruik maken om hun rug te laten behandelen is ‘kraken’. Nochtans is ook dit allerminst een wondermiddel. Of het nu een osteopaat, chiropractor of manueel therapeut is: wat de therapeut met de handen doet zal maar in beperkte mate bijdragen aan het herstel. Bovendien zullen de handen van de therapeut enkel een meerwaarde hebben als het gecombineerd wordt met bewegingstherapie (oefentherapie, sport). Ook therapieën die gebruik maken van naalden kunnen rugpijn niet wegprikken: of het nu dry needling of acupunctuur is, de ‘naalden’ hebben in het beste geval een kortdurend pijnstillend effect, maar zullen het rugprobleem niet genezen. Die regel geldt ook voor chirurgie en neuromodulatie. Chirurgie kan enkel voor eerder zeldzame en specifieke vormen van rugpijn mogelijk een oplossing bieden. In de meerderheid van de gevallen is dus chirurgie niet aan te bevelen voor lage rugpijn.
Conclusie: heb je rugpijn dan moet je er vooral zelf mee aan de slag. Wacht niet op iets of iemand anders die je rugpijn voor jou gaat wegtoveren. Om niet verloren te lopen in de wirwar van behandelopties die de westerse samenleving aanbiedt, kan de volgende gouden raad mensen met rugpijn op het juiste pad houden: de beste manier om rugpijn te overwinnen is actieve therapie, waarbij de patiënt zelf aan de slag moet. Als je niet zelf de therapie uitvoert, en niet zelf actief met de therapie aan de slag moet, dan krijg je niet de juiste begeleiding voor je rugpijn. Alle passieve therapieën waarbij je de therapie ondergaat, geven in het beste geval op korte termijn een pijnstillend effect, maar helpen je op lange termijn niet vooruit.
Jo Nijs is hoofd van het internationale onderzoeksplatform Pain in Motion (www.paininmotion.be) en kinesitherapeut in het Universitair Ziekenhuis Brussel.
Mysterie van de dag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier