Waarom de vagina een schat aan informatie is

Bio-ingenieur Sarah Lebeer (UAntwerpen) ontrafelt stilaan het vaginale microbioom. 

Met een grootschalig burgeronderzoek wil bio-ingenieur Sarah Lebeer het onderwerp van vaginale gezondheid destigmatiseren. ‘Er is nauwelijks onderzoek naar gevoerd. Voor aanvang van het onderzoek kreeg ik het advies om voorzichtig te communiceren over dit intiem onderwerp. Tijdens het onderzoek merkten we echter op dat vrouwen fel interesse toonden en stonden te popelen om deel te nemen. Een vagina houdt zich van nature proper en het is een mooi ecosysteem waar vrouwen zich niet voor hoeven te schamen’, zegt Lebeer.

Toch lijkt een vagina onderhouden één van de meest onuitvoerbaarste job van de wereld. De onderhoud wekt bij vrouwen angst op, maar Lebeer stelt hen gerust: ‘De vaginawand is rijk aan melkzuurbacteriën die melkzuur produceren. De zure omtrek van de bacteriën remt ongewenste bacteriën af. Het beschermt de vagina tegen infecties en maakt moleculen aan die als een equivalent van antibiotica tegen ontsteking werkt. Een baby krijgt sowieso een groot deel van de bacteriën mee van de moeder. Verder speelt de levensstijl van de vrouw ook een rol’, zegt Lebeer.

Meer dan 4.000 stalen van vaginale swabs werden onder de loep genomen om het vaginale microbioom (samenstelling van alle bacteriën) te analyseren. De meest voorkomende bacteriesoort was de lactobacillen. Uit een voormalig wetenschappelijk onderzoek bleek dat lactobacillen een verband hebben met een gezonde vagina.

De resultaten toonden ook aan dat 70 procent van de deelneemsters dezelfde vaginale bacterie had als in de eerste onderzoeksfase. ‘Als je veel lactobacillen hebt, is het vaginaal microbioom vrij stabiel en kan het niet zomaar verstoord worden’, zegt professor Lebeer.

Levensstijl

‘Na de analyse vorderden we verder om verbanden te leggen met de gegevens van de uitgebreide vragenlijst. Bij vrouwen die hun eerste drie levensjaren niet in België hadden doorgebracht, stelden we een diverse samenstelling van bacteriën vast. Verder analyseerden we ook in welke mate leeftijd en voeding een rol speelt’, legt Lebeer uit.

‘Leeftijd heeft een groot effect’, zegt Lebeer. ‘Oudere vrouwen die in hun menopauze zitten, riskeren sneller slechte bacteriën. Hou ouder je wordt, hoe minder lactobacillen de vagina ontwikkelt’. Wat voeding betreft: we willen vrouwen geen schuldgevoel aanpraten, maar we zitten nog in een onderzoeksfase. We hebben reeds verbanden gevonden tussen gezonde voeding en gezonde flora. Consumptie van vis wordt gebonden aan goede bacteriën’, gaat Lebeer verder.

Uit het onderzoek bleek dat consumptie van vlees minder lactobacillen leverde. ‘We moeten nu grondig gaan onderzoeken of voedsel effectief een verandering teweeg brengt’, voegde Lebeer eraan toe.

Lebeer verduidelijkt dat vrouwen meer lactobacillen ontwikkelen als ze de combinatiepil (oestrogenen en progesteron) innemen dan vrouwen die gebruik maken van een hormonaal spiraal. Hier werd tot heden weinig onderzoek naar verricht. ‘Vrouwen die een maandverband of inlegkruisjes leggen, ontwikkelen tijdelijk minder lactobacillen, maar dat is niets om van wakker te liggen’, verduidelijkt Lebeer.

Slechte bacteriën

Volgens Lebeer kan er in sommige gevallen sprake zijn van ongewenste bacteriën. Meestal zijn slechte bacteriën tijdelijk en hebben ze weinig invloed. Ongewenste bacteriën kunnen een aanleiding geven aan ongewenste geuren, jeuk, buldjes en in ernstige gevallen problemen met de vruchtbaarheid. ‘Het geheel kan men niet zwart-wit kaderen. Bij gezonde vrouwen worden af en toe ook slechte bacteriën waargenomen’, vertelt Lebeer.

Om actiever bij te dragen aan de gezondheid van vrouwen, heeft het onderzoek als doel om na te gaan hoe vrouwen die nood hebben aan goede bacteriën geholpen kunnen worden. Dit gebeurt door die bacteriën uit te stalen en te kweken. De opgekweekte bacteriën worden op basis van de eigenschappen onderzocht om vervolgens als alternatief voor antibiotica te dienen.

‘We zijn steeds geneigd om antibiotica als oplossing te bieden. Dit onderzoek zal meer tijd en ruimte vergen. Om dit te realiseren, willen we een samenwerking aangaan met de overheid, farmaceutische bedrijven en partners’, zegt Lebeer.