Vrouwen die vroeger nooit problemen met hun gewicht hadden, merken in de menopauze soms dat het moeilijk of zelfs onmogelijk wordt om hun streefgewicht nog te behouden. Menopauzeconsulente Leen Steyaert legt uit hoe dat komt.
‘Soms lijkt het alsof ik van water dikker word!’ Het is een uitspraak die menopauzeconsulente en verpleegkundig orthomoleculair therapeut Leen Steyaert vaak te horen krijgt in haar praktijk. Meer dan wie ook ziet Steyaert hoe sommige vrouwen in de overgang worstelen met lichaamsvormen die de ‘verkeerde’ richting uitgaan.
Crashdiëten, stoppen met eten of vetverbranders slikken… De paar kilo’s die de vrouwen kwijtraken, vinden enkele weken later vlot de weg terug naar het ouder wordende lichaam.
In haar boek Menokilo’s legt Steyaert uit waarom bij bepaalde vrouwen in de overgang de cijfers op de weegschaal ineens de hoogte in gaan, hun taille en heupen uitdijen en hun bovenarmen stilaan in uitgezakte kipfiletjes veranderen. Ze verklaart ook hoe het komt dat heel wat pogingen om halsstarrig het gewicht uit de jonge jaren te behouden hopeloos lijken.
Het idee van een ‘ideaal gewicht’ is voor veel vrouwen destructief. Het staat voor een verouderde vorm van de manier waarop we denken over gezondheid.
‘Een veranderend lichaam hoort nu eenmaal bij de menopauze’, legt Steyaert uit. ‘Minder eten en meer bewegen zullen je hierbij niet altijd vooruithelpen. Ouder worden zet namelijk allerlei processen in gang. Je verliest spiermassa, waardoor je minder calorieën verbruikt, het voedsel wordt minder goed verwerkt omdat de vertering stokt en je slaapt mogelijk slechter wat je honger- en verzadigingsgevoel beïnvloedt. En omdat je huid verslapt, worden vetrolletjes meer zichtbaar.’
‘Maar bovenal brengt de menopauze belangrijke hormonale veranderingen met zich mee die een gigantische invloed op je stofwisseling en vetopslag hebben’, benadrukt Steyaert. ‘Zo daalt het niveau oestradiol, het belangrijkste geslachtshormoon uit de groep van oestrogenen, razendsnel. Je lichaam probeert dat verlies te compenseren door oestron aan te maken, een ander oestrogeen dat buikvet promoot en stimuleert. Ziedaar het alom bekende overgangsbuikje dat we ook vaak bij mannen zien. Maar niet alleen je geslachtshormonen raken voor en tijdens de menopauze in de war, ook andere hormonen zoals cortisol en insuline zijn een belangrijke factor om te bepalen of je overgewicht hebt of niet. Rond de leeftijd van de menopauze zien we heel vaak insulineresistentie bij vrouwen door een ongezonde levensstijl. Dat leidt tot gewichtstoename.’
Focus niet op de vetrolletjes, maar op je gezondheid
Nochtans is dat vermaledijde buikje niet helemaal onwenselijk, sust Steyaert. Die paar extra kilootjes hebben best wel wat voordelen, tenzij je al overgewicht had voor je in de menopauze kwam. ‘Je lichaam is erg intelligent en wil op oudere leeftijd wat vet bijhouden om daaruit broodnodige vitaminen aan te maken. Bovendien zijn zo’n 3 tot 5 extra kilo’s erg handig wanneer je eens geveld wordt door ziekte. Terwijl je op jonge leeftijd een pijnstiller inneemt en zo goed als mogelijk verder doet, lukt dat op middelbare leeftijd steeds minder goed. Dan kun je gelukkig teren op die extra reserves in de vorm extra vet. Bovendien ziet je verslapte huid er veel gelukkiger en frisser uit als er een klein laagje vet onder zit.’
Waarmee Steyaert niet gezegd wil hebben dat je je na de menopauze volledig moet laten gaan en de taartjes en glazen witte wijn maar duchtig achterover moet slaan. Gezond eten en bewegen blijven uiteraard de basis, want een gezonde levensstijl kan ook andere menopauzeklachten verbeteren of zelfs doen verdwijnen.
Al geeft Steyaert ook toe dat het voor vrouwen vandaag niet altijd makkelijk is om door de bomen het bos te zien in de vele gezondheidsadviezen die de ronde doen. Soms blijken vaak aangehaalde voedingsregels zelfs niet meer te kloppen Zo is het advies om zes eetmomenten per dag in te lassen om het verbrandingsmotortje aan de gang te houden, al lang achterhaald. Maar ook als het over het nut van vasten of het wonder van ketose gaat, vindt een kat haar jongen niet terug.
Zolang je de basisprincipes van gezonde voeding toepast, heb je best wat ruimte om eens een misstap te zetten.
‘Dé oplossing bestaat niet’, relativeert de menopauzeconsulente. ‘Wat voor de ene persoon werkt, werkt daarom niet voor de andere. Ketodiëten zijn bijvoorbeeld minder goed geschikt voor vrouwen dan voor mannen omdat ze een grote invloed hebben op de hormonen. Wat voor de ene gezond is, is voor iemand anders soms zelfs schadelijk. De ene slankt af van eiwitrijke diëten en voelt zich fit en gezond, de andere krijgt problemen met z’n nieren Het weinige wat we zeker weten over voeding, is dat de basis van wat we eten zo onbewerkt mogelijk moet zijn. Ik raad je verder aan om soepel en meegaand met je voeding om te gaan en niet boos te zijn op jezelf als je al eens minder gezond hebt gegeten. Er bestaat geen ongezonde voeding, maar wel een ongezond voedingspatroon. Zolang je de basisprincipes van gezonde voeding toepast, heb je best wat ruimte om eens een misstap te zetten. Blijf vooral genieten van je eten.’
Daarnaast is het belangrijk om je eigen lichaam en stofwisseling goed te leren kennen. Steyaert: ‘Ben je suikerverslaafd? Heb je ondanks een ontbijt altijd weer honger tegen 11 uur? Is er insulineresistentie of leververvetting in het spel? En welke sport gaat jou het best af? Vrouwen die nooit eerder zwaar gesport hebben, moeten zich na de menopauze niet ineens koste wat het kost in een fitnesszaal staan afbeulen, maar beginnen beter met kleine stapjes zoals een stevige wandeling of een fietstocht.’
Laat het ideaalbeeld los
En nee, je hoeft niet per se in de broek te passen van toen je 20 jaar oud was, zoals sommige (mannelijke) artsen beweren. ‘Je model is gewoon anders’, werpt Steyaert op. ‘Het vet van de heupen en de dijen heeft zich verplaatst naar de buik. Het overkomt bijna iedereen, ook magere vrouwen met voorheen een slanke taille. Hou van jezelf en focus je niet op hoe het was toen je jonger was. Maak van afslanken geen levensdoel. Kies een aanvaardbaar gewicht dat voor jou past, waarin een paar kleine vetrolletjes en een buikje best aanwezig mogen zijn.’
‘De boodschap die ik in mijn boek wil geven is dat je het ideaalbeeld moet loslaten’, besluit Steyaert. ‘Ja, je wordt ouder, je krijgt wat rimpels, je haar wordt dunner en grijzer en je weegt een paar kilo’s meer. So what? Heel onze cultuur is gericht op slank, fit en gezond zijn. Het idee van een “ideaal gewicht” is voor veel vrouwen destructief. Het staat voor een verouderde vorm van de manier waarop we denken over gezondheid. Veel vrouwen zijn als het ware gehersenspoeld: al van jongs af aan is er in hun hersenen een soort ideaalbeeld vastgezet. Als je op die manier blijft denken aan je lichaam en je gewicht, wordt het bijzonder moeilijk om je gewichtstoename in de overgang te aanvaarden.’
Leen Steyaert, Menokilo’s, Uitgeverij Pelckmans, 256 blz., 24,50 euro
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier