Waarom de Denen zo gelukkig zijn: de kunst van het leven ontrafeld

Binnenkort slaan we allemaal aan het ‘hyggen’, de Deense manier van genieten van het leven. Getuige het groot aantal boeken dat deze herfst over het concept op ons afkomt. Haal uw schapenvelletje alvast maar uit de kast.

We weten het ondertussen: als de lijstjes van gelukkigste mensen ter wereld bekend worden gemaakt, staan de Denen doorgaans ergens bovenaan. Dat heeft te maken met de uitstekende werking van de sociale zekerheid, de goede gezondheidszorg en het prima onderwijs in het land, maar ook hoe de arbeid is georganiseerd. Denen werken officieel 37 uur per week, maar recente OESO-cijfers wijzen uit dat dat slechts 33 uur is. En toch is Denemarken bij de productiefste landen van Europa. Door de sterke sociale zekerheid zijn mensen niet zo bang om hun baan te verliezen. En doordat er minder angst is, zijn ze ook gelukkiger en daardoor productiever.

Maar omdat de Denen maar zo’n zes uur per dag aan het werk zijn, kunnen ze zich daarnaast ook concentreren op andere zaken. En dan komt de zogenaamde ‘hygge’ in beeld, een fenomeen dat zich in het Nederlands moeilijk laat omschrijven. De term komt van het Oud-Noors, de taal van de Vikingen, en verwijst naar het gevoel van het vinden van een schuilplaats na een lange dag in de vrieskou te hebben vertoefd. Hygge is verwant met het Engelse woord ‘hug’ en veronderstelt de aanwezigheid van andere mensen. Het is haast onmogelijk om ‘hygge’ te ervaren wanneer je alleen bent.

Hoewel ‘schuilen’ nog steeds een hoofdrol speelt, vertaalde de Deense actrice Marie Tourell Søderberg het concept in haar boek ‘Hygge: The Danish Art of Happiness’ naar een meer hedendaagse wereld. Doordat de overheid zo goed georganiseerd is, kunnen de Denen zich volgens Søderberg concentreren op andere zaken zoals de dingen die de ziel bevredigen (familie en vrienden uitnodigen voor een etentje), maar krijgen ze ook de mogelijkheid om dingen te creëren en te ontwerpen en met een open blik naar de wereld te kijken. ‘Het gaat niet de hele tijd over “overleven”, maar ook over “leven”, verduidelijkt Søderberg.

Mara hoe doe je dat precies, dat ‘hyggen’? ‘Het belangrijkste is om de dingen los te laten’, zegt Søderberg. ‘Hoewel je een zekere vorm van organisatie in je leven nodig hebt, kan je de gezelligheid niet forceren.’ Hygge kan bovendien in een mum van tijd verdwenen zijn, wanneer iemand bijvoorbeeld iets verkeerds zegt. Toch zijn er aantal praktische hulpmiddeltjes die de hygge kunnen aanwakkeren.

Eten en kaarsen

Zo is eten van essentieel belang omdat dat mensen bijeenbrengt. ‘Dat betekent dan weer niet dat je moet stressen over de bereiding van een driegangenmaaltijd voor een hoop vrienden’, zegt Søderberg. ‘Het hoeft allemaal niet zo chic te zijn’. Steek wat kaarsen aan en laat de avond op zijn beloop gaan of nestel je op een donkere, regenachtige dag met een aantal vrienden in de zetel met een kop warme chocolademelk.

Kaarsen zijn een tweede hulpmiddel om tot hygge te komen. Ter illustratie, elke Deen brandt maar liefst zes kilo kaarsen op per jaar. Dat is dubbel zoveel als de tweede in de ranglijst van kaarsenbrandende landen in Europa, Oostenrijk. Denen nemen zelfs hun kaarsen mee op vakantie. De warme vlammen dragen bij tot een knusse sfeer waarbij ook de interieurinrichting belangrijk is. Denen weten hoe ze hun huizen op een persoonlijke manier kunnen omvormen tot aangename, gezellige omgevingen met heel veel dekens, dierenhuiden en andere natuurlijke materialen. Door het koude weer zitten ze immers een groot deel van het jaar binnen. Vandaar ook de populariteit van Deens design, ook in de rest van de wereld. Maar hygge bekom je dan weer niet door een vast omlijnd soort spulletjes te kopen in de winkel. Het is geen Ikea-bouwpakket dat je zomaar kan bestellen en installeren. Het is iets dat moet groeien.

Hygge is ook deels verantwoordelijk voor de legendarische geslotenheid van de Denen, zo staat te lezen in een ander boek over het fenomeen, The Little Book of Hygge van Meik Wiking. Het is allesbehalve hygge als er te veel nieuwe mensen op een evenement komen opdagen, zo schrijft hij.

Bedreigd

Maar hygge wordt ook bedreigd. Volgens Søderberg staat de Deense sociale zekerheid onder druk door de vluchtelingencrisis en zal de Deense manier van leven in de toekomst erg te lijden krijgen onder de klimaatverandering. En de gezondheids- en fitnessrage, die ook in ons land welig tiert, zal ertoe leiden dat de Denen misschien liever niet meer met vrienden willen afspreken uit vrees dat ze niet de juiste voeding voorgeschoteld zullen krijgen.

De recente boeken over de kunst van het gelukkige leven in Denemarken zijn hoofdzakelijk gericht op de Britse en de Amerikaanse markt, waar een brexit en een mogelijke ‘Trumpocalypse’, de bevolking doet hunkeren naar wat warmte. Dat wil evenwel niet zeggen dat wij ons niet onder een Deens dekentje mogen nestelen met een van deze exemplaren. Maak het vooral gezellig! (TE)

Hygge: The Danish Art of Happiness, Marie Tourell Søderberg

The Little Book of Hygge, Meik Wiking

Hygge: A Celebration of Simple Pleasures, Living the Danish Way, Charlotte Abrahams

The book of Hygge: The Danish art of living well, Louisa Thomsen Brits