Voedingssupplementen bij kanker: niet zo onschuldig

Kankerpatiënten grijpen vaak naar voedingssupplementen, onder andere om hun genezingskansen te maximaliseren. Een goed idee?

Nogal wat kankerpatiënten nemen hun toevlucht tot voedingssupplementen: vitamines, mineralen, spoorelementen, kruidengeneesmiddelen en plantenextracten. ‘Uit onderzoek blijkt dat tussen 54 en 81 % van de kankerpatiënten naar voedingssupplementen grijpt’, zegt Eva De Winter, die als diëtiste oncologie verbonden is aan de Stichting tegen Kanker. ‘Ze doen dat voor hun algemene levenskwaliteit, om bijvoorbeeld beter te slapen, om hun weerstand te versterken of om neerslachtigheid tegen te gaan. Maar ook en vooral om hun genezingskansen te maximaliseren en om bijwerkingen van behandelingen als chemo- of radiotherapie te verminderen.’

Cruciaal is ook de behoefte om zelf iets in handen te nemen op een moment dat je een immens controleverlies ervaart. ‘Wie de diagnose kanker krijgt, komt in een emotionele rollercoaster terecht’, weet Eva De Winter. ‘Je voelt je machteloos, omdat je je lot in handen van de medische wereld moet leggen. Het gebruik van voedingssupplementen geeft patiënten soms het gevoel dat ze een actieve bijdrage aan hun genezingsproces leveren.’

Hand-voetsyndroom

Gember kan helpen tegen vormen van misselijkheid en braken na chemotherapie, valeriaan bij milde slaapproblemen en vitamine B6 bij het hand-voetsyndroom: rode en gevoelige handen en voeten na bepaalde chemotherapeutica.

Dat betekent geenszins dat de meerwaarde van voedingssupplementen valt te herleiden tot een placebo-effect, benadrukt De Winter. Voor sommige is er een bewezen positief effect dat ze de klassieke kankerbehandeling aanvullen of zelfs verbeteren. Zo kan gember helpen tegen vormen van misselijkheid en braken na chemotherapie, valeriaan bij milde slaapproblemen en vitamine B6 bij het hand-voetsyndroom: rode en gevoelige handen en voeten na bepaalde chemotherapeutica. ‘Momenteel wordt ook volop onderzoek gedaan naar het gecombineerd toedienen van sommige kankergeneesmiddelen en voedingssupplementen’, zegt De Winter. ‘Stel dat een supplement de werking van een bepaald chemotherapeuticum kan versterken, dan is theoretisch minder medicijn nodig, met ook minder bijwerkingen tot gevolg. Maar dat is voorlopig nog toekomstmuziek.’

‘Baat het niet, het schaadt ook niet’, wordt vaak gedacht als het om voedingssupplementen gaat. Maar dat klopt niet. ‘Waar kankerpatiënten zich niet altijd van bewust zijn, is dat het gebruik van voedingssupplementen ook ongewenste effecten kan hebben’, stelt Eva De Winter. ‘Het kan de doeltreffendheid van de kankerbehandeling zelfs negatief beïnvloeden. Zo is gebleken dat sint-janskruid, dat vaak een plantaardig antidepressivum genoemd wordt, het effect van chemotherapie kan verminderen. Ginseng, een middel dat gebruikt wordt om meer energie te krijgen, zou de toxiciteit van bepaalde kankerbehandelingen verhogen, waardoor net meer bijwerkingen optreden en meer gezond weefsel wordt aangetast.’

Antioxidanten

Ook antioxidantsupplementen gaan niet vrijuit. Antioxidanten in de voeding, zoals de vitamines A en C en selenium, hebben een uitstekende reputatie als het op onze gezondheid aankomt, omdat ze het oxidatieproces in ons lichaam afremmen en bescherming bieden tegen schade door vrije radicalen. Maar bij bepaalde kankerbehandelingen maakt men juist gebruik van oxidatieprocessen om kankercellen te doden. Het gebruik van antioxidanten kan dat proces dus tegenwerken en de slaagkansen van de behandeling verlagen. Dit zou wel alleen gelden voor antioxidanten in de vorm van supplementen. ‘Antioxidanten die je inneemt via je voeding, bijvoorbeeld door het eten van groenten en fruit, bieden wel bescherming.’

Vergeet ook de hardnekkige mythe dat voedingssupplementen per definitie gezond zijn en dat het dus geen kwaad kan als je er wat te veel van inneemt. Eva De Winter: ‘Zogenaamde natuurlijke middelen kunnen net zo goed bijwerkingen hebben als geneesmiddelen. Dat is echt een ander verhaal. Verder is ook nauwelijks bekend dat sommige kruiden en planten bijvoorbeeld een bloedverdunnend effect kunnen hebben.’

Bespreek het

Het belangrijkste advies dat Eva De Winter wil meegeven is dan ook: bespreek het gebruik van voedingsmiddelen altijd met je oncoloog. ‘Het klinkt logisch, maar veel mensen deinzen ervoor terug, omdat ze denken dat hun dokter negatief zal reageren. Terwijl elke arts begrijpt dat je als patiënt alles wilt doen om te genezen.’