‘Wat maakt alcohol zo sterk dat zelfs politici zich zo laten vangen?’

Verslavingsexpert Paul Van Deun maakt zich druk dat rond het debacle van dronken politici het structurele probleem van alcohol in de samenleving niet wordt gezien.

We konden op korte tijd kennismaken met 4 politici, van 4 verschillende partijen, die zich hun alcoholgebruik zeker beklaagd zullen hebben. Misschien niet dàt ze alcohol lusten, maar wel dat ze zoveel op hadden dat hun gedrag in de fout ging. Ze zijn niet de enige politici die zich door alcohol laten verrassen. In de koffiekamer van het Vlaams Parlement wordt sinds 15 februari van dit jaar geen alcohol meer geschonken. Herinnert u zich die aanleiding nog?

Het zij u vergeven, uitschuivers door alcohol vergeet men snel. Er heerst immers een grote dubbelzinnigheid rond alcoholgebruik. Een Vlaming moet kunnen drinken en feesten. Maar als er dan één in de fout gaat dan is dat een individueel probleem, hij of zij moest maar op tijd kunnen stoppen.  “Je verstand gebruiken!”, zetten de producenten op de reclameboodschappen, waarmee voor hen de kous af is.

Alcohol zou geen gewone handelswaar mogen zijn. Het is een ongezond product dat volgens de WHO bijdraagt aan meer dan 200 ziektes en dat 5,3% van de jaarlijkse overlijdens verklaart. De alcohol zelf zorgt er voor dat als je drinkt je gemakkelijk meer drinkt. Verstand en emotie communiceren slecht. Dat is de oorzaak van heel wat geweldsdelecten, ook tussen partners of binnen het gezin. Een OESO rapport stelt dat 0,7 op 1000 mensen, of 70 op 100.000, die zelf niet gedronken hadden, jaarlijks in een ziekenhuis belanden door toedoen van iemand die wel alcohol op had.

Alcohol zal niet verdwijnen, een verbod schiet zijn doel voorbij. Maar de ruimte die alcohol in de samenleving krijgt vraagt een heroverweging door het beleid. Als er meer mensen minder alcohol zouden drinken zou dat de samenleving veiliger maken en de volksgezondheid bevorderen. En het kan ook een gunstig effect hebben op cocaïnegebruik dat hand in hand gaat met overmatige alcohol consumptie.

Maar kunnen we met dergelijke politici dat beleid wel realiseren?  Alcohol is voor hen blijkbaar erg noodzakelijk? Ook de huidige meerderheid vreest als inpopulair weggezet te worden of schat de economische belangen hoger in, anders zouden ze een sterker alcoholplan voorgesteld hebben.

Er is nochtans veel winst te halen met een intelligent beleid zonder dat de burger zijn streekbier of glas wijn moet laten. Uit onderzoek weten we dat alcohol erg gevoelig is voor beschikbaarheid. ‘Zien drinken doet drinken’. Je vind alcohol overal. Je kan 24u op 24 alcohol kopen in supermarkten, in strand- of winterbars, nachtwinkels en zelfs bij benzinestations. Maar ook bij sommige bakkers, een glaasje cava bij de kapper en een wijntje terwijl je wacht in de wasserette (blurring noemt men dat). Er is altijd korting op bier of wijn, enorme kortingen zelfs alsof het solden zijn, op voorwaarde dat je meerdere verpakkingen koopt uiteraard. Zo verhoogt men weer die beschikbaarheid van alcohol thuis of op feestjes. Hiermee wordt alcohol te vanzelfsprekend en wordt het overmatig drinken in de hand gewerkt.

(Lees verder onder de preview.)

Waarom laat men nog altijd alcohol toe als er met de wagen wordt gereden? Bij beroepschauffeurs mag dat niet, maar jij en ik moeten maar telkens afwegen of we te veel ophebben of niet. Logisch dat er inschattingsfouten worden gemaakt en mensen overreden worden. En waarom moeten in ons land al 16-jarigen bier kunnen drinken? Het spijtige is dat jongeren zo leren dat een roesbeleving met middelengebruik samengaat. Feesten, zingen en dansen kan veel beter zonder extra stoffen in je hoofd in tegenstelling tot wat de reclameborden uitbeelden. Waarom wordt die reclame niet beperkt tot informatie over het product zelf, zoals in Frankrijk?

Alcohol is een sterk middel dat met jou aan de loop gaat, als je er niet bewust bij stil staat en je afvraagt of het wel nodig is en hoe frequent en hoe veel dan wel? Dat hebben die politici ondervonden op wie dag en nacht camera’s zijn gericht. Reken maar dat er in de anonimiteit heel wat meer mensen met dat controleverlies worstelen.

Dat alcohol een sterk product is maakt gebruikers niet minder verantwoordelijk voor hun gedrag, ze moeten de consequenties ervan ondergaan. Politici zouden moeten inzien dat ze henzelf en de burger structureel beter moeten beschermen tegen de vrijgeleide die de markt krijgt ten aanzien van dat riskante product.

Mocht hier een taakstraf bij passen, dan kan een strenger alcoholplan misschien nog voor het eind van de legislatuur gerealiseerd worden.

Paul Van Deun is klinisch psycholoog en gespecialiseerd in verslavingen. Hij is hoofdredacteur van het tijdschrift Verslaving & Herstel. Hij was 33 jaar lang directeur van De Spiegel in Kessel-Lo en Asse.