‘Plantaardige voeding is de weg vooruit in studentenrestaurants’

Minder vlees eten is een van de meest impactvolle keuzes die we kunnen maken voor onze planeet, schrijft Evelien Mertens, onderzoeker voedings- en dieetkunde. Ze pleit voor meer vegetarisch aanbod in studentenrestaurants.

Groot was onze verbazing toen in het nieuws verscheen dat UGent het vegetarisch aanbod in studentenrestaurants vermindert, omdat studenten meer vlees en vis willen. Dit staat haaks tegenover het duurzaamheidsbeleid dat ze nastreven.

UAntwerpen gaat dan weer voor minder vlees op het bord en heeft tot doel om in studentenrestaurants 80% van de maaltijden vegetarisch te maken tegen 2023. 

Een (overwegend) plantaardig voedingspatroon alleen kan uiteraard onze planeet niet redden, maar de positieve impact ervan is intussen onomstotelijk aangetoond in wetenschappelijke literatuur. Dierlijke producten met de laagste milieu-impact -zoals eieren of onbewerkt wit vlees- hebben nog steeds een hogere milieu-impact dan welk plantaardig vleesalternatief dan ook.

Klimaatonderzoeker Marco Springmann (Universiteit van Oxford) geeft aan dat een hoger aandeel plantaardige eiwitbronnen in onze voeding de uitstoot van broeikasgassen met 54 tot 87% kan verlagen. Minder vlees eten is dus één van de meest impactvolle keuzes die we kunnen maken voor onze planeet.

Uitstoot van broeikasgassen, landbouwgrond en water

De productie van voedsel gaat gepaard met de uitstoot van broeikasgassen (CO₂, methaan en lachgas), waarbij runderen en schapen koplopers zijn qua uitstoot.

Daarbovenop is landbouwgrond noodzakelijk om voedsel te produceren. Wereldwijd verdwijnen bossen, die worden omgezet voor de kweek of teelt van voedingsmiddelen. Maar liefst 77% van de landbouwgronden wordt gebruikt als graasland en om veevoeder te produceren.

Behalve landbouwgrond is ook water essentieel voor de voedselproductie. Veertig procent van onze totale watervoetafdruk is afkomstig van dierlijke voeding. Eén dag vlees eten komt qua waterverbruik overeen met maar liefst twintig douchebeurten!

Behalve deze impact heeft dierlijke voedselproductie eveneens een negatieve impact op de (wereldwijde) biodiversiteit en op onze lucht-, water- en bodemkwaliteit, dewelke uiteraard ook deels onze gezondheid bepalen.

(Lees verder onder de preview)

Generatie Z

De consumenten in studentenrestaurants, de studenten dus, worden gerekend tot Generatie Z. Generatie Z wordt vaak beschouwd als milieubewuster dan oudere generaties, maar dat is niet de belangrijkste reden waarom ze een (overwegend) plantaardig voedingspatroon verkiezen. Volgens The Good Food Institute zegt 52% van de plantaardige eters binnen Generatie Z dat ze voor plantaardige voeding kiezen omwille van de gezondheidsvoordelen.

Ondanks het feit dat vlees nuttige voedingsstoffen bevat, weten we dankzij diverse wetenschappelijke studies dat het heel wat gezondheidsnadelen heeft, zoals het verzadigd vetgehalte, het heemijzer in rood vlees, schadelijke componenten die vrijkomen tijdens de verwerking van vlees, enzovoort. Volgens het International Agency for Research on Cancer (IARC) wordt de consumptie van rood en bewerkt vlees geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en bepaalde kankers (voornamelijk darmkanker). Deze levensstijlgerelateerd ziekten zetten onze gezondheidszorg momenteel zwaar onder druk.

De Sociale Raad van de UGent besliste samen met de dienst Maaltijdvoorzieningen om rundsvlees zoveel mogelijk te vervangen door varkensvlees omdat varkensvlees een lagere Ecologische Impactscore heeft. Op vlak van gezondheid zijn ze echter allebei even ongunstig. In UAntwerpen willen ze dat rood en bewerkt vlees van de menukaart verdwijnt, wat dus zowel gunstig is voor zowel de planeet als voor de gezondheid.

Het Vlaams Instituut Gezond Leven geeft als advies om vaker te kiezen voor onbewerkte of minimaal bewerkte plantaardige eiwitbronnen zoals peulvruchten (en afgeleiden zoals tofu en tempeh), seitan en Quorn®. Hoewel de studies nog relatief schaars zijn, weten we dat de vervanging van vlees door zelfs bewerktere vleesalternatieven zoals bijvoorbeeld plantaardige burgers een positief effect heeft op het darmmicrobioom omwille van de aanwezigheid van voedingsvezels.

Prijs

Prijs wordt vaak aangekaart als een drempel om dierlijke eiwitbronnen te vervangen door plantaardige alternatieven. Volgens de non-profitorganisatie The Good Food Institute zal de prijs van vleesalternatieven die van vlees binnenkort evenaren. Recente ontwikkelingen in de veehouderij zoals hogere inputkosten, arbeidsproblemen bij vleesverwerkers en onderbrekingen in de toeleveringsketen de prijs van vlees doen toenemen. Peulvruchten zijn een gezond en duurzaam alternatief voor vlees met als extra voordeel dat ze een lage voedselkost hebben en zich lenen tot heel wat variatie in het menu.  

Belangrijk is dat het aanbod van de maaltijden afgestemd is op de noden en behoeften van de studenten. Bij het integreren van (overwegend) plantaardige maaltijden schrikken de termen “veggie” en “vegan” de consument vaak af, dus is het belangrijk om te kiezen voor een aantrekkelijke naamgeving en beschrijving van elk gerecht. Een ruim en gevarieerd aanbod voorzien van (overwegend) plantaardige maaltijden die een gelijkaardige prijs hebben dan de dierlijke variant(en) zal studenten aanmoedigen om te kiezen voor deze duurzame opties. Het gamma aan plantaardige vleesalternatieven breidt steeds meer uit en de keuzemogelijkheden wat betreft smaak en gunstige voedingswaarden worden groter.

Een studie uit het gerenommeerde internationaal/medische tijdschrift The Lancet geeft aan dat de verhoogde consumptie van gezonde en duurzame voeding minder duur is en tegelijkertijd bijdraagt aan het behalen van (inter)nationale richtlijnen voor het afremmen van de klimaatverandering en het verminderen van de ziektekosten. Voor deze win-win willen we allemaal gaan, toch?!