‘Vandaag is onze gezondheidszorg in feite een ziektezorg. Je hebt er alleen wat aan als je ziek bent’

‘De vraag of de terugbetaling van een geneesmiddel gekoppeld kan worden aan de levensstijl van de patiënt raakt niet de kern van het debat’, vindt Europees parlementslid Philippe De Backer. Hij stelt onder meer voor om meer in te zetten op preventie en vroege detectie van ziektes.

Mag de terugbetaling van een geneesmiddel gekoppeld worden aan de levensstijl van de patiënt? Dat is de discussie die is losgebarsten na het bericht dat het dure geneesmiddel Ofev (30.000 euro per jaar per patiënt) voor patiënten met longfibrose niet langer zal terugbetaald worden aan rokende patiënten. Is dat een interessant discussie? Zeker. Maar het is vooral een debat dat voorbij gaat aan de essentie van de zaak, de betaalbaarheid en duurzaamheid van onze gezondheidszorg die steeds meer onder druk staat.

We leven met z’n allen langer. Door een betere gezondheidszorg en nieuwe technieken blijven patiënten met een chronische ziekte bijvoorbeeld ook langer leven. De betaalbaarheid van onze gezondheidszorg staat dus meer en meer onder druk. Willen we die gezondheidszorg betaalbaar houden, moeten we het anders aanpakken. We moeten niet enkel rekening houden met de kost van geneesmiddelen. Ons zorgmodel moet zich ook aanpassen, preventie en snelle detectie moeten meer prioriteit krijgen en het systeem moet efficiënter.

Aan dat laatste wordt al volop gewerkt. Zo zette minister van Volksgezondheid Maggie De Block al een grote stap voorwaarts met de hervorming van de ziekenhuisfinanciering. Ziekenhuizen kopen bijvoorbeeld al vaker gezamenlijk dure apparaten aan. Hier is de rationaliserings- en efficiëntieoefening dus al ingezet.

Er zijn ook oplossing mogelijk om de toegankelijkheid en beschikbaarheid van innovatieve therapieën te vergroten. Europa zou daarin een voortrekkersrol moeten spelen. Vooral als het gaat over weesziekten en weesgeneesmiddelen.

Schaalvergroting

Momenteel wordt de markttoelating voor een nieuw geneesmiddel al Europees geregeld via het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Maar prijsafspraken gebeuren nog altijd op nationaal niveau, via 28 verschillende procedures met verschillende eisen. Waarom kan de EU niet in naam van 28 lidstaten de effectiviteit van een geneesmiddel bepalen en op basis van de informatie prijzen onderhandelen met producenten? De voordelen van schaalvergroting naar het Europese niveau zijn duidelijk: farmabedrijven hebben een snellere toegang tot de markt door een eengemaakte Health Technology Assesment, de onderhandelingspositie van een land om te onderhandelen over de prijs wordt sterker, de afzetmarkt voor een geneesmiddel wordt veel groter, waardoor meer patiënten toegang krijgen tot een geneesmiddel, waardoor het geneesmiddel goedkoper wordt. Ook hier loopt België voorop met het proefproject voor zeldzame ziektes in de Benelux.

Maar lidstaten en de Europese Unie moeten ook verder gaan in het hervormen van ons gezondheidssysteem. Vandaag is onze gezondheidszorg in feite een ziektezorg. Je hebt er alleen wat aan als je ziek bent. Te weinig wordt er ingezet op preventie en vroege detectie. Nochtans zijn ook daar nieuwe technologieën die kunnen helpen. Screening wordt goedkoper door eenvoudige (en goekopere) tests. Innovatie gebeurt dicht bij ons door bedrijven zoals BioCartis en Clarigo om er maar enkele te noemen. E-heath en M-Health toepassingen laten toe sneller in te zien wanneer een doktersbezoek misschien nodig is of de levensstijl aangepast moet worden. Ook de patiënt zelf moet bewuster omgaan met zijn of haar gezondheid. Het aantal wearables zoals fitbits en allerlei apps die je gezondheid monitoren zijn niet te tellen. Je weet hoelang je slaapt, hoeveel je beweegt en wanneer je te lang hebt stil gezeten. Mensen zijn er zich steeds meer van bewust dat hun dagelijks gedrag een impact heeft op hun gezondheid en zelfs hun gemoedstoestand. Informatie- en preventiecampagnes verdienen daarom meer aandacht dan vandaag het geval is.

‘Brave new world’

Het beleid moet ook coherent zijn. Op Europees niveau gaven we tot voor kort subsidies aan tabaksproducenten. En enkele weken terug stemde het Europees parlement – tot mijn afgrijzen – in met een verhoging van de emissielimieten voor dieselwagens. Dit is absurd als je tegelijk ziet wat het effect is op de kosten van ons gezondheidssysteem. Het duurzaam en betaalbaar houden van onze gezondheidszorg vraagt een complete visie, over alle sectoren heen. Maar het vraagt ook de moed van alle stakeholders – beleidsmakers, gezondheidswerkers en patiënten – om mee te denken en bestaande paden te verlaten. Innovatie gaat snel en er wacht ons een “brave new world” als we haar goed omarmen.