Vaccinatie en de menstruatiecyclus: wat weten we?

Vrouwen melden dat de lengte en het bloedingspatroon van hun cyclus verandert. De beschikbare coronavaccins zouden die in de war brengen. Kan dat of gaat het om toeval?

Verschillende vrouwen delen online hun verhaal over veranderende maandstonden na hun vaccinatie tegen covid-19. Het gaat zowel over veranderingen in de duur van de cyclus als veranderingen in de intensiteit van de bloedingen of bijhorende symptomen zoals pijn in de onderbuik en de rug. In tegenstelling tot de meeste beweringen over de vaccins, lijkt hierin wel een grond van waarheid de zitten.

Ook dr. Kathryn Clancy, biologisch antropologe aan de Universiteit van Illinois, werd hierover aangesproken door vriendinnen. Nadat ze ook zelf veranderingen opmerkte na haar vaccinatie, besloot ze om een onderzoek op te starten. Vrouwen kunnen op eigen initiatief een online bevraging invullen over hun menstruele cyclus en eventuele veranderingen ervan na vaccinatie.

Maar is dit wel de correcte manier om dit te onderzoeken en wat weten we hier al over? Een overzicht.

Zoals het tijdens deze pandemie wel vaker het geval is, zijn er ook over dit onderwerp weinig betrouwbare gegevens beschikbaar. Echte, goed opgezette studies over de menstruele cyclus na vaccinatie zijn er niet. Maar er zijn wel onderzoeksgegevens over veranderingen in de menstruele cyclus na covidinfecties en veranderingen door de lockdownmaatregelen. De mogelijke oorzaken van deze veranderingen zouden ook aan de basis kunnen liggen van cyclusveranderingen na vaccinatie. Een eerste studie toont aan dat covidinfecties een kortdurende invloed kunnen hebben op de menstruele cyclus. Een navraag bij 177 vrouwen beschrijft hoe 25% veranderingen ervaarde in de hoeveelheid bloedverlies (voornamelijk minder bloedverlies) en dat 28% een kortere of langere cyclus had. Een tweede studie kijkt naar de invloed van de lockdownmaatregelen op de menstruele cyclus. In totaal vulden 749 vrouwen een vragenlijst in met 33 over hun cyclusduur, bloedingspatroon en eventueel bijhorende symptomen. Ongeveer de helft van de vrouwen ervaarde een verschil in de duur van hun cyclus en bij meer dan een derde veranderde het bloedingspatroon. Vrouwen die hoge stressniveaus aangaven of zich zorgen maakten over hun eigen gezondheid of die van familie hadden een beduidend hoger risico op menstruatieklachten. Ook stress over werkzekerheid kon geassocieerd worden aan een verlengde duur van de maandstonden.

Oorzaak?

Een exacte oorzaak van deze veranderingen is voorlopig niet gekend. We weten wel dat de menstruele cyclus en de bijhorende maandstonden het eindresultaat zijn van een ingewikkeld samenspel tussen verschillende hormonen in de hersenen, de eierstokken en de baarmoeder. Wijzigingen in factoren die een van deze spelers beïnvloeden, kunnen resulteren in cyclusveranderingen. Zo leidt fysieke stress (door ziekte bij een covidinfectie) of psychologische stress (door de maatregelen) tot verhoogde concentraties van het stresshormoon (cortisol). Dat hormoon kan een invloed hebben op de hormonen die een rol spelen bij de menstruele cyclus.

Daarnaast kan er ook een rol weggelegd zijn voor de immuuncellen die zich in het weefsellaagje bevinden dat bij de menstruatie afgescheiden wordt. Bij vaccinatie – maar ook bij infectie – zetten we ons immuunsysteem aan het werk. Reproductief immunologe dokter Victoria Male van het Imperial College in Londen legt uit dat deze veralgemeende activatie ook een invloed kan hebben op de immuuncellen in de baarmoeder en zo veranderingen in het bloedingspatroon kan teweegbrengen. Kortdurende cyclusveranderingen werden eerder ook al opgemerkt na griepvaccinatie of vaccinatie tegen het HPV-virus.

Wanneer moet ik naar een arts?

Belangrijk om te weten is dat zulke kortdurende veranderingen waarschijnlijk geen kwaad kunnen. Je zoekt best advies bij een arts wanneer:

• de veranderingen langer duren dan drie opeenvolgende cycli;

• je opnieuw bloedingen krijgt na de start van de menopauze of na een transitieproces als transman;

• je twijfelt.

Hoe we nog meer te weten kunnen komen

Het onderzoek dat werd opgestart door dokter Clancy lijkt in eerste instantie beloftevol. Hoe meer we weten, hoe beter. Toch heeft deze studie een zeer belangrijke beperking. Doordat de studie gebaseerd is op vrijwillige deelname, zal ze geen inzichten verschaffen in de omvang van deze veranderingen. Vrouwen bij wie de cyclus effectief veranderde zullen meer geneigd zijn om deel te nemen aan onderzoek hieromtrent en herinneren zich hun maandstonden beter dan vrouwen die niks bijzonders opmerkten.

Om echt zicht te krijgen op de impact van vaccinatie, zou men dit beter reeds in kaart kunnen brengen tijdens de klinische studies van de vaccins. Tijdens de klinische studies van de beschikbare vaccins werden alvast geen bijzonderheden opgemerkt. Kanttekening: er werd ook helemaal niet naar gepeild. Dit gebeurt maar zelden tijdens klinische studies en is een uitstekend voorbeeld van hoe de farmaceutische wereld wel eens durft voorbijgaan aan de essentiële verschillen tussen vrouwelijke en mannelijk proefpersonen. Hoewel de veranderingen op zich waarschijnlijk weinig betekenis hebben, zou het toch voordelen kunnen hebben om er al tijdens de studies aandacht aan te besteden. Niet in het minst als geruststelling dat er niks ernstig aan de hand is.

Terzijde: enkel je eigen vaccinatie speelt een rol

Naast de getuigenissen over cyclusveranderingen na vaccinatie, circuleren er ook nog berichten van vrouwen die beweren dat hun cyclus veranderde nadat iemand in hun omgeving gevaccineerd werd. In Florida ging de directie van een middelbare school zelfs zo ver dat gevaccineerde personeelsleden tijdelijk niet in contact mochten komen met vrouwelijke leerlingen om beïnvloeding te vermijden. Gevaccineerde mensen zouden vaccinmateriaal uitstoten naar de mensen rondom hen en op die manier zouden de vaccins ook hen – meer bepaald hun cyclus – kunnen beïnvloeden. Dit klopt uiteraard niet, geen enkel bestanddeel van de vaccins kan zich zomaar naar niet-gevaccineerden verplaatsen. Gevaccineerden in je omgeving kunnen dus géén invloed hebben op je cyclus.

Lees meer op Gezondheid en Wetenschap