Uurwissel: alles wat u moet weten over het zomeruur

Hoewel de oorspronkelijke reden voor de overschakeling van de standaardtijd naar de zomertijd intussen al door vele studies naar de prullenmand verwezen is, hanteren we dus nog steeds zomer- en wintertijd.  

In de nacht van zaterdag 29 maart op zondag 30 maart schakelen we over op zomertijd. Om 2 uur ’s nachts wordt de klok een uur vooruit gedraaid. We kunnen die nacht dus een uur minder lang slapen.

De zomertijd loopt tot zondag 26 oktober 2025. Dan schakelen we weer over op wintertijd.

Waarom schakelen we over op zomertijd?

De zomer- en wintertijd worden in België sinds 1977 toegepast. Door de toenmalige economische crisis hoopte de overheid met die maatregel energie te besparen. Er werd vanuit gegaan dat mensen daardoor ’s avonds langer van het daglicht kunnen profiteren en dus minder elektrisch licht nodig zouden hebben. Hoewel die redenering intussen al door vele studies naar de prullenmand verwezen is, hanteren we dus nog steeds zomer- en wintertijd.

75 landen in de wereld schakelen elk voorjaar over op zomertijd en elk najaar weer op standaardtijd. 

Vandaag hebben landen zoals China, Rusland, Turkije, Pakistan en Brazilië de regeling afgeschaft. Binnen de Verenigde Staten kiezen de staten Arizona en Hawaii er ook voor om het hele jaar door de standaardtijd aan te houden. 

Wat zijn de nadelen van de zomertijd?

Tegenstanders van de zomertijd wijzen op de verstoring van het bioritme. De zomertijd heeft bovendien een negatieve invloed op de productiviteit van werknemers, en dat kan tot wel twee weken aanhouden, zegt Amerikaans onderzoek. Omgekeerd zien onderzoekers bij de terugkeer naar de standaardtijd een opleving van de productiviteit in de vroege ochtenduren, van 8 tot 10 uur, met de extra slaap als waarschijnlijke reden.

Volgens Vias institute gebeuren er in de eerste week na de omschakeling naar de zomertijd ook meer ongevallen op de Vlaamse wegen. 

Bovendien leidt het in veel landen ook tot verwarring, want niet elk land schakelt op hetzelfde moment over, waardoor het een kluwen wordt.

Tips om dit weekend zo goed mogelijk te wennen aan de overschakeling naar de zomertijd

• Ga zaterdagavond niet een uur vroeger slapen, maar doe dat gradueel. Kruip enkele dagen van tevoren elke avond een kwartiertje vroeger onder de wol en sta een kwartiertje vroeger op.

• Zoek heel veel daglicht op van zodra je wakker wordt. Steek je hoofd vijf minuten door het raam of ga naar buiten. Geniet van een ochtendwandeling. Licht wekt het waaksignaal op in je brein.

• Maak het ’s avonds extra donker.

• Leg digitale schermen zeker in deze periode aan de kant. Mentale prikkels door sociale media maken wakkermakende dopamine aan.

• Let nu nog meer dan anders op je levensstijl. Vermijd vetrijke maaltijden en snelle suikers ’s avonds. Dat maakt je centrale klok opnieuw wakker.

Weg met het gerommel met de klok?

Naar aanleiding van verschillende burgerinitiatieven organiseerde de Europese Commissie in 2018 een volksraadpleging rond het al dan niet afschaffen van zomer- en wintertijd.

Een recordaantal van 4,6 miljoen Europeanen liet zijn stem horen. Uiteindelijk bleek 84 procent van de respondenten af te willen van het huidige systeem. Als antwoord hierop presenteerde de Europese Commissie een officieel voorstel aan het Europees Parlement om voorgoed komaf te maken met het verdraaien van onze klok.

Wat kiezen? Wintertijd of zomertijd?

Hiermee is de kous nog niet af. Want gaan we dan voor een permanente wintertijd of maken we van de zomertijd de nieuwe standaard? De Commissie besloot de lidstaten vrij te laten in deze keuze.

Maar het gevaar is dat Europa een lappendeken van zomer- en wintertijden wordt. Het zou niet alleen hoogst onpraktisch zijn, maar vooral ook een bedreiging voor onze interne markt. Om dit te voorkomen moedigt de Commissie onderling overleg tussen lidstaten, en vooral tussen buurlanden, sterk aan. Maar een compromis tussen lidstaten alleen volstaat niet. Ook het Europees Parlement moet zijn fiat geven.

Erg vlot verliepen die onderhandelingen allemaal niet. Lidstaten vonden elkaar niet in de keuze voor winter- of zomertijd. Zo neigden bijvoorbeeld België en Nederland eerder naar het winteruur, terwijl er in buurlanden Duitsland en Frankrijk meer stemmen voor het zomeruur opgaan.

De onenigheid zorgde ervoor dat de oorspronkelijke deadline van april 2019 werd verschoven naar 2021. Maar ook die die werd niet gehaald.

Het plan staat nu zelfs niet langer op de agenda. Het is aan de voorzitter van de EU, die om het halfjaar wisselt, om dat te doen. Maar dat is ijdele hoop. Er zijn nu andere prioriteiten in Europa zoals de oorlog in Oekraïne en migratie.

Wetenschappers waarschuwen voor permanente zomertijd

Los van economische belangen is de vraag wat het gezondst is? Alle chronobiologen zijn het roerend eens: we mogen absoluut niet kiezen voor een permanente zomertijd. ‘Kiezen voor een permanente zomertijd is even ongezond als permanent fastfood eten’, meent Inge Declercq, neuroloog, slaapexperte en chronobiologe van het UZA. ‘De centrale klok in de hypothalamus van onze hersenen fungeert onder invloed van externe factoren zoals licht als een soort orkestmeester die alle processen in ons lichaam regelt, van de vertering tot de hormonen. Het is belangrijk dat al die systemen synchroon lopen. Maar bij een standaardzomertijd, waarin we twee uur verwijderd zijn van het natuurlijke licht, raakt die centrale klok permanent ontregeld. Het is alsof we in een constante jetlag zitten. De symfonie klinkt niet meer harmonieus en we stevenen af op gezondheidsproblemen als hart- en vaatziekten, overgewicht, insulineresistentie en depressie.’

‘Lange zomeravonden lijken zoveel leuker, maar die gezelligheid komt eerder door het samenzijn met vrienden en het buitenleven, niet door het licht. We geven er een fout signaal mee aan onze centrale klok. Hoe vervelend is het niet om in het donker te moeten opstaan? Met een permanente zomertijd zou het in het midden van de winter pas om 10 uur licht worden. Onze biologische klok heeft ’s ochtend net de sterkste lichtsignalen nodig om het lichaam op dagmodus te brengen. ’s Avonds hebben we dan weer duisternis nodig.’

Video: wintertijd is goed nieuws voor uw gezondheid

Nog beter: de zonnetijd

Ook de wintertijd is niet optimaal, ook al zijn we dan al een uur dichter bij het natuurlijke licht dan in de zomertijd. Onze gezondheid zou het meest baat hebben als we in harmonie zouden zijn met de “zonnetijd”. Dat is de tijd waarbij de zon ’s middags om 12 uur op haar hoogst staat. Sommigen pleiten er dus voor om in België de Britse tijd (West-Europese Tijdzone , nvdr.) te hanteren, wat dichter bij onze natuurlijke tijd ligt.

Wat wil België? Vlaanderen vs Wallonië

Naar aanleiding van de Europese volksbevraging hield België een gelijkaardige enquête. Een panel van 2.000 burgers representatief voor de Belgische bevolking sprak zich over de uurswisseling uit. Net als de Europeanen, stemden iets maar dan acht op de tien Belgen voor de afschaffingen van de uurswisseling.

Wanneer hen werd gevraagd welke tijd ze dan verkozen, bleek de wintertijd net iets populairder te zijn in Vlaanderen. In Wallonië kon de zomertijd dan weer op meer aanhang rekenen. Maar waar we het wel eens over lijken, is het belang van eenzelfde tijdregeling als onze buurlanden.