Nieuwe inzichten over alcohol en gezondheid: ‘De veilige limiet voor alcohol is 2 glazen per jaar’

‘Iedereen die alcohol drinkt, is een druggebruiker’. Dat is de opvallende mening van de Britse alcoholexpert en voormalig overheidsadviseur David Nutt. ‘En politici houden te veel van drank.’

David Nutt (69) is hoogleraar neuropsychofarmacologie aan het Imperial College in Londen. Zijn controversiële visie op alcohol bracht hem in 2009 danig in de problemen. Hij werd als hoofdadviseur drugs van de Britse overheid ontslagen omdat hij in primetime op de radio vertelde dat alcohol in zijn totaliteit de schadelijkste drug is in het Verenigd Koninkrijk, nog voor heroïne en crack. Een uitspraak die de overheid en de alcoholindustrie niet echt wilden horen.

Meer dan tien jaar later is Nutt nog altijd van mening dat alcohol een legale en alomtegenwoordige hard drug is en verantwoordelijk voor allerlei soorten ellende, van leveraandoeningen en kanker tot geweld en verkeersongelukken door rijden onder invloed. ‘Je hoeft heus geen dakloze alcoholist te zijn om je lichaam en hersenen kapot te maken met drank. Het overkomt ook mensen die op hoog niveau presteren’, zegt Nutt.

Toch zijn er wel degelijk ook goede kanten aan alcohol, bekent Nutt, zelf een matige drinker en eigenaar van een wijnbar in Londen. Die beide facetten behandelt de alcoholexpert in zijn recente boek ‘Drankje? De nieuwste inzichten over alcohol en gezondheid’, waarin hij zijn 50 jaar lange kennis bundelt.

We willen je nu alvast waarschuwen dat je na het lezen van de hoofdstukken over alcoholgerelateerde misdaden en fysieke en mentale gezondheidsschade (leverschade, acht soorten kanker, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk, beroertes,, dementie, …) misschien nooit nog een glas aanraakt, althans niet de eerste maanden. Maar het is er Nutt niet om te doen om iedereen zijn glas te ontzeggen, wel om je slimme keuzes te laten maken gebaseerd op feiten. ‘Het belangrijkste is dat je weet waar je mee bezig ben’, klinkt het. ‘Je neemt ook geen medicatie, vitaminesupplementen of een illegale drug zonder erbij na te denken.’

Drankje? De nieuwste inzichten over alcohol en gezondheid – David Nutt – 21,95 euro – Nieuwezijds & EPO distributie . Meer info

Nutts advies is om de hoeveelheid die je drinkt zo veel mogelijk proberen te beperken, maar wel de maximale voordelen uit het drinken te halen waarbij je zo min mogelijk schade oploopt. Het probleem is echter dat drank uitnodigt tot meer. Als je van drinken houdt, zal het altijd verleidelijk blijven om te veel te drinken. ‘Alcohol drinken moet boven alles een bewuste handeling zijn. Je moet het zien als iets wat specialer is dan eten. Maak van drinken een positief, actief genot in plaats van een reflex en gewoonte, of iets wat je altijd hebt gedaan, of zelfmedicatie tegen stress of angst.’

In de aanloop naar Tournée Minérale zetten we enkele van Nutts opvallende inzichten over alcohol en gezondheid op een rij:

Alcohol is puur vergif, valt Nutt meteen met de deur in huis. ‘Als het vandaag zou worden ontdekt, zou het niet op de voedingsmarkt worden toegelaten. De veilige bovengrens van alcohol zou, als je er de criteria van een voedingsmiddel op toe zou toepassen, twee kleine glaasjes wijn per jaar zijn.’

De meesten van ons zijn opgegroeid met het idee van een ‘veilige hoeveelheid’ drank zoals die door de overheid is vastgesteld. ‘Dat klopt niet’, stelt Nutt. ‘Als je zo gezond mogelijk wilt leven: drink dan helemaal niet, aangezien drinken geen enkel gezondheidsvoordeel met zich meebrengt.’

Als het je echter gaat om de sociale voordelen van alcohol, dan is het een heel ander verhaal, gaat Nutt verder. ‘In dat geval moet je beslissen welke risico’s je wilt accepteren en die afwegen tegen het plezier dat het je oplevert. De risico’s hangen af van je leeftijd, sekse, genetica; maar vooral van hoeveel je drinkt en hoe vaak. Wat je kunt doen is bepalen wat de dosis is die je het meeste plezier oplevert in combinatie met een in jouw ogen aanvaardbaar risico. Er is geen vuistregel die op iedereen van toepassing is. Het is aan jou.’

Alweer een domper: je kunt schade aan je lichaam niet afkopen. Als je minder last hebt van een kater wanneer je duurdere drankjes drinkt, komt dat misschien omdat je meer tijd neemt om ze goed te proeven, waardoor je er minder van drinkt, wat niet verkeerd is. Bonus: je geniet waarschijnlijk meer van de smaak van een duurdere drank.

Wetenschappers hebben een woord om aan te duiden dat we in een omgeving leven waarin we worden omringd door gemakkelijk beschikbaar en aantrekkelijk voedsel dat is ontwikkeld om ons te laten eten; ze noemen het een ‘obesogene’ omgeving. Volgens Nutt kunnen we hetzelfde zeggen over alcohol: ‘Als je in de huidige cultuur minder wilt drinken, is het alsof je besluit te stoppen met gokken terwijl je in een hotel in Las Vegas woont. De schappen in de supermarkt puilen uit van de drank, alcoholreclames wekken de indruk dat drinken cool en leuk is; in elke winkelstraat zijn kroegen en bars, en een groot deel van het sociale leven speelt zich af rond drank.’

Nutt haalt uit naar de machtige alcoholindustrie: ‘Ondanks hun herhaaldelijke boodschap om vooral “verantwoord” te drinken wil de alcoholindustrie dat je blijft drinken. Het is de reden van haar bestaan. ze leggen de schuld voor problemen die door alcohol worden veroorzaakt bij de “onverantwoordelijke” drinker en niet bij de drank. Maar zoals we heel goed weten, is een van de belangrijkste effecten van alcohol juist dat het je verantwoordelijkheidsgevoel wegneemt.’

Nutt is ervan overtuigd dat er bewezen effectief beleid is dat rationeel denkende regeringen kunnen implementeren om de voordelen van alcohol te maximaliseren en de gezondheidsrisico’s die het gebruik ervan met zich meebrengt te minimaliseren. Drank zou veel duurder moeten zijn en happy hours moeten worden verboden, net als alle alcoholreclames en -sponsorschap. De verkoop van sterkere alcohol in de supermarkt moet stoppen. En op etiketten moet staan dat alcohol schadelijk is, zoals dat ook op sigarettenpakjes gebeurt. Kinderen moeten al op de basisschool worden ingelicht over de gevaren van alcohol en onderzoek naar alternatieven voor alcohol die minder gevaarlijk, minder bedwelmend en minder verslavend zijn dan ethanol, moet worden aangespoord.

‘Experts op het gebied van alcohol en gezondheid roepen regeringen al veertig jaar op om de cijfers serieus te nemen en schadelijk beleid bij te stellen. Maar we worden niet gehoord, regeringen van alle gezindten houden te veel van drank’, meent Nutt, die nog een bijkomende maatregel voorstelt om een verstandig alcoholbeleid te stimuleren. ‘Reduceer het alcoholgebruik onder politici. Ze zijn mogelijk minder objectief bij het ontwerpen van de wetgeving rond de negatieve effecten van alcohol. Laat hen alleen stemmen na een geslaagde blaastest.’

In een Franse studie is aangetoond dat je sneller gaat drinken als de muziek in de kroeg erg hard staat. Misschien raak je er geprikkeld door en is het resultaat dat je meer gaat drinken, of ga je drinken in plaats van te praten omdat je elkaar niet meer kunt verstaan.

In een onderzoek dat werd uitgevoerd door de School of Experimental Psychology aan de Universiteit van Bristol dronken mensen hun bier zestig procent langzamer uit een recht glas dan uit een glas dat naar boven toe wijd uitloopt. De theorie erachter is dat je je inhoudt tijdens het drinken. En dat je sneller drinkt uit een glas dat wijd uitloopt, omdat het je de verraderlijke illusie geeft dat de helft verder weg is dan je denkt. In hetzelfde onderzoek bleek dat als je markeerstreepjes op de wijd uitlopende glazen zet, mensen hun drankgebruik ook beter onder controle hebben. Wat het opleverde? Als je weet hoeveel je drinkt, reguleer je je drankgebruik beter.

In een onderzoek uit Nieuw-Zeeland werden mensen in een ruimte gezet die op een bar leek. De helft werd verteld dat ze wodka-tonic dronken, de andere helft werd verteld dat ze gewoon tonic kregen. Ze hadden echter zonder dat ze dat wisten allemaal gewoon tonic gekregen. Op de nepglazen zat een schijfje limoen dat in de wodka was gedrenkt, zodat het naar alcohol rook, maar het alcoholgehalte in het drankje zelf was verwaarloosbaar. De – compleet nuchtere – mensen gingen zich dronken gedragen door te flirten en giechelen en waren er niet van te overtuigen, zelfs toen dat expliciet werd verteld, dat ze niet hadden gedronken.

Lees ook: De wetenschap van de geheelonthouding: wat doet een maand zonder alcohol met je lichaam?