‘Terwijl farmaceutische bedrijven woekerwinsten opstrijken, kunnen steeds minder mensen geneesmiddelen betalen’

‘De commercialisering van de zorg is nefast voor onze individuele en collectieve gezondheid’, schrijft Sarah Melsens, coördinatrice van het Actieplatform gezondheid en solidariteit. Naar aanloop van Wereldgezondheidsdag en de Europese parlementsverkiezingen roept ze de beleidsmakers op om dringend actie te ondernemen.

Gezondheid is een grondrecht en een belangrijke zorg van de Europese burgers. Sinds de jaren tachtig heeft het beleid van de Europese instellingen en de lidstaten echter geleid tot een toenemende vermarkting van de gezondheidszorg en tot de privatisering en commercialisering van de zorgsystemen van de verschillende Europese lidstaten. Onze besluitvormers zien hier geen graten in, voor hen is de grote eengemaakte Europese commerciële markt van diensten en goederen het heilige graal.

Versnippering

Een gecommercialiseerde en geprivatiseerde gezondheidszorg heeft zijn begunstigden en promotoren. Enerzijds hebben we de grote farmaceutische groepen, multinationale bedrijven actief in de rusthuizensector (zoals Orpea), maar ook steeds meer binnen de ziekenhuissector, de kinderopvang en laboratoria. Anderzijds zijn we getuige van de intrede van investeringsfondsen en het bankwezen binnen de gezondheidszorg die door hun lobbywerk het lokale, nationale en internationale beleid en de wetgeving diep hebben beïnvloed.

Op mondiaal niveau duwt de globale markt onze gezondheid in de commerciële sectoren dat gedomineerd worden door machtige commerciële transnationale bedrijven, banken en investeringsfondsen. Uit analyse en de praktijkervaring blijkt echter aan dat de commerciële logica in strijd is met de belangen van de volksgezondheid én het recht op gezondheid. De privatisering van publieke en associatieve diensten versnippert onze gezondheidssector. Het zorgt ervoor dat de overheid geen samenhangend en geïntegreerd gezondheidsbeleid kan voeren.

Daarnaast duwt commerciële dienstverlening de kosten naar omhoog: niet alleen de promotie- en reclamekosten, maar ook de winsten die uitgekeerd worden aan aandeelhouders moeten binnen het kostenplaatje worden gerekend.

De commercialisering zet niet enkel de patiënten maar ook het gezondheidspersoneel onder druk. Ze gaat ook voorbij aan de sociale doelstelling waarvoor het personeel zich inzet : waardige en kwaliteitsvolle zorgen bieden. Het gezondheidszorgbedrijf zet arbeidsomstandigheden onder druk. In het ongebreidelde streven ‘overbodige’ kosten te beperken, leggen zulke bedrijven een grote druk op lonen, uurroosters, personeelsnormen, etc. ten koste van kwaliteitsvolle zorgen. Steeds minder personeel, aan steeds slechtere lonen en arbeidsvoorwaarden, voor hetzelfde werk zetten een grote druk op de kwaliteit van onze zorgen.

Deze tendens van commercialisering leidt niet alleen tot slechtere arbeidsvoorwaarden en minder goede zorgen, ze leidt ook tot een duurder gezondheidssysteem waarbij enkel de meest kapitaalkrachtige patiënten hun zorgnoden kunnen betalen. Dat gaat ten koste van kwaliteitsvolle en toegankelijke zorgen voor de gehele bevolking.

Woekerwinsten

De farmaceutische industrie is één van de meest winstgevende sectoren. Pfizer maakt zo’n 11,7 miljard euro winst, Novartis 8,1 miljard euro, Glaxo Smith Kline 5,3 miljard. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. En dat terwijl bijna 15% van de Belgen zorgen uitstellen omwille van financiële redenen. Bijna de helft van onze langdurige zieke patiënten zijn niet meer in staat om hun voorgeschreven geneesmiddelen te betalen.

Vanuit democratisch oogpunt is het noodzakelijk om op collectieve en participatieve wijze ons gezondheidssysteem vorm te geven en te beheren. Collectieve gezondheidsbehoeften, gestuurd door veranderingen in levensstijl en pathologieën, de klimaatverandering, evoluties in de maatschappij en haar bevolking, moeten centraal staan in het gezondheidsbeleid.

Hoewel de kwaliteit en toegankelijkheid van een zorgstelsel essentieel zijn, draagt het slechts voor een kwart bij aan de gezondheid van de bevolking. Het zijn de sociale aspecten (inkomen, arbeidsomstandigheden, onderwijs, voeding, huisvesting …) alsook milieuaspecten die de overige 75% van onze gezondheid bepalen. Gezondheid moet gedragen worden binnen alle sectoren van onze politiek beleid.

We hebben in België en Europa nood aan een globale visie van de behoeften van de bevolking die ons beleid moet sturen. Dit beleid mag niet vervallen in een geneeskunde op twee snelheden waarbij kortetermijnwinsten worden opgestreken door ons onvervreemdbaar recht op gezondheid te verkopen aan multinationale bedrijven die onderhandelen op een mondiale markt van vraag en aanbod.

Daarom vragen wij alle Belgische en Europese kandidaten voor de verkiezingen van 26 mei om zich bij de organisatie van ons gezondheidssysteem te laten leiden door de volgende 6 principes:

– Zorg voor voldoende financiering van de publieke en niet-commerciële gezondheidsdiensten in alle Europese lidstaten, door te zorgen voor een stelsel van sociale bescherming dat inclusief, publiek en universeel is en toegankelijke, kwalitatief hoogstaande diensten biedt.

– Bescherm de bevolking tegen commerciële uitspattingen, want gezondheid en sociale bescherming zijn gemeenschappelijke goederen.

– Garandeer financiële, geografische, temporele en culturele toegankelijkheid van de gezondheidszorg voor alle bevolkingsgroepen, zonder enige beperking van welke aard dan ook, rekening houdend met de lokale realiteit.

– Stimuleer democratie in de gezondheidszorg door de patiënten, het personeel en het maatschappelijk middenveld te betrekken bij het definiëren van de doelstellingen en middelen van het gezondheidsbeleid; – Verbeter de gezondheid van de bevolking door het aanpakken van onderliggende oorzaken zoals sociale, ecologische, milieu- en genderdeterminanten van gezondheid.

– Voor een geneesmiddelenbeleid ten dienste van de bevolking en niet van de multinationale farmaceutische bedrijven.

Want onze gezondheid is niet te koop!

Sarah Melsens is coördinatrice van het Actieplatform Gezondheid en Solidariteit.

Lees ook