“Het is moeilijk om in deze samenleving verdrietig te zijn. Iedereen is altijd happy. Ik wilde mezelf daaraan meten en zelfs beter doen dan al de rest”, vertelt de 22-jarige Nand, die met zijn getuigenis hoopt het taboe rond geestelijke gezondheidszorg te doorbreken en de discussie rond de terugbetaling van psychotherapie opnieuw aan te wakkeren.
Een op drie Belgen krijgt op een bepaald moment in zijn leven te maken met een psychische stoornis. Dat blijkt uit cijfers van Geestelijk Gezond Vlaanderen. Nand is een van hen, hij kampt al meer dan een jaar met een depressie. “Ik wilde altijd en overal de beste in zijn. Om niet aan mijn problemen te moeten denken, bleef ik zo hard mogelijk werken en presteren, tot ik uiteindelijke crashte. Ik kon de druk om snel een goede job te vinden, een uitgebreid sociaal netwerk uit te bouwen en iemand te zijn waar mensen naar opkijken niet meer aan”, vertelt Nand aan Knack.be.
Ik kon het niet meer opbrengen om met iemand te praten
Hij is een van de vele jongeren die gebukt gaan onder de constante prestatiedruk in deze moderne maatschappij. Uit recent onderzoek van de KU Leuven blijkt zelfs dat een vijfde van de jongeren die les volgt aan de hogeschool of universiteit het risico loopt op een depressie. Ze lijken echte multitaskers die met gemak al hun bezigheden combineren. Tot ze er onderdoor gaan en niet meer verder kunnen. “Ik wilde niet op café gaan met vrienden want ik kon het niet meer opbrengen om een gesprek met hen aan te gaan. Ik beleefde nergens nog plezier aan.”
Werkdruk
Volgens Mattias Desmet, professor psychoanalyse aan de Universiteit Gent, kan dat deels te wijten zijn aan een hogere werk- en andere druk bij jongeren. “Jongeren ervaren een veel grotere druk om aan bepaalde ideaalbeelden te voldoen dan vroeger”, verduidelijkt Desmet. “Daarnaast is het ook zo dat men het vroeger vaak min of meer normaal vond dat het leven een lijdensweg is, terwijl we het nu heel belangrijk vinden om gelukkig te zijn.”
Al sinds mijn veertiende ben ik bang voor de dood
Maar bij Nand was niet enkel die prestatiedruk het probleem. Hij heeft ook al jaren last van een zware angststoornis, die uiteindelijk de spreekwoordelijke druppel bleek te zijn. “Al sinds mijn veertiende ben ik bang voor de dood, dat alle mensen die ik graag zie mij elk moment kunnen verlaten. Ik stond elke ochtend op met de gedachte dat mijn oma die avond misschien zou sterven of dat mijn vader die dag een auto-ongeluk zou kunnen hebben.” De psychologische drempel om hulp te zoeken was groot. “Ook mijn broer heeft lang gekampt met een depressie. Mijn ouders hebben daar toen heel hard van afgezien en ik wilde hen niet nog meer last bezorgen. Want zo voelde ik mij, als een echte last.”
Kostenplaatje
Het gaat nu al veel beter met hem, maar het grote kostenplaatje zindert nog altijd na. Hoewel Vlaanderen een van de hoogste zelfmoordcijfers van Europa heeft, en er dagelijks dertig Vlamingen uit het leven proberen te stappen, wordt een psychologisch consult nog steeds niet terugbetaald. Een bezoek aan een psycholoog kost al snel 50 euro per sessie. Een psychiatrisch consult kost om en bij de 90 euro, waarvan ongeveer de helft wordt terugbetaald omdat een psychiater medicijnen mag voorschrijven en dus zogezegd een dokter is.
Als gevolg zijn er veel mensen die omwille van financiële moeilijkheden of het hoge prijskaartje geen hulp zoeken. De meeste Belgen wachten gemiddeld zelfs zo’n 10 jaar voor ze hulp zoeken. “Ik word daar echt kwaad van want ik krijg het gevoel dat mijn ziekte niet serieus wordt genomen, alsof het gewoon een dipje is dat iedereen wel eens heeft. En dat is het niet, ik ben wel degelijk ziek”, zegt Nand.
Ik heb niet gewoon een dipje, ik ben wel degelijk ziek
Ook Desmet vindt het onbegrijpelijk dat patiënten al jaren moeten wachten op de terugbetaling van psychotherapie, iets wat voormalig minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) beloofde maar nooit werd doorgevoerd. In de meeste West-Europese landen wordt het immers al lang terugbetaald. “Door hier zo lang mee te wachten, geeft de overheid het signaal dat psychotherapeutische hulpverlening minder goed wetenschappelijk onderbouwd is dan andere, wel terugbetaalde vormen van hulpverlening. Dat klopt echter niet”, zegt hij. Daarnaast heeft dat volgens Desmet ook een psychische impact. “Diegenen die het financieel moeilijk hebben voelen zich in de steek gelaten. Zij voelen een bepaalde drang om over hun problemen te praten maar voelen zich daar niet in gesteund.”
Huidig minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld), beloofde aan het begin van haar legislatuur dat die maatregel er wel degelijk komt. “Om de terugbetaling van een psychologisch consult te garanderen, is er een wetswijziging nodig en dat doe je niet op twee minuten. Maar die komt er zeker nog binnen deze legislatuur.”
Voordat die terugbetaling er komt moet eerst de erkenning van de geestelijke gezondheidsberoepen geregeld worden. En dat is volgens Cleemput niet voor direct. “Eerst moet nog een Koninklijk Besluit worden opgemaakt waarin wordt vastgelegd wat een psychotherapeut nu eigenlijk is en wat de precieze taken zijn van een psycholoog. En dat kan wel nog een tijdje duren.” De maatregel ligt dus wel op tafel, maar volgens haar woordvoerster heeft De Block nog geen zicht op hoe lang dat gaat duren.
Voorwaarden
Momenteel kunnen kinderen en jongeren wel al een deel van hun therapiekosten terugkrijgen van de mutualiteiten, die op eigen initiatie verschillende formules hebben opgesteld. “We vinden het heel goed dat de zorg op die manier toegankelijker is voor jongeren, maar onze regeling wil het voor iedereen zo betaalbaar mogelijk maken. Ook voor volwassenen”, zegt Cleemput. Wel is er een groot verschil in de grootte van het bedrag, het aantal terugbetaalde sessies en de voorwaarden waaraan je moet voldoen voor je in aanmerking komt.
Het zijn die voorwaarden die volgens professor Desmet een mogelijk probleem kunnen vormen. “In het beste geval laat men de patiënt toe om ongelimiteerd bij een psycholoog te gaan. Bij een psychiater is dat al het geval. Dat sluit ook het best aan bij de aard van een psychiatrisch probleem want het valt niet te voorspellen hoe lang iemand hulp nodig zal hebben”, legt Desmet uit.
Maar hoe De Block de terugbetaling praktisch gezien zal organiseren, is helemaal nog niet aan de orde zegt Cleemput. “Wat de exacte voorwaarden zullen zijn, ligt nog niet vast. Eerst ligt de erkenning van psychologen op tafel en daarna zullen we pas praten over die terugbetalingsvoorwaarden. Wat ik wel kan zeggen is dat de huisarts een belangrijke rol zal blijven spelen in dat proces. Ook in de geestelijke gezondheidszorg kan je niet aan hen voorbijgaan.”
Taboesfeer doorbreken
Nand is ervan overtuigd dat het wegnemen van een financiële drempel mee kan helpen om het taboe rond geestelijke gezondheidszorg te doorbreken. “Ik denk dat het heel moeilijk is voor jonge mensen om erover te praten. Een terugbetaling kan ervoor zorgen dat mensen sneller hulp zoeken en dat ze er over durven spreken tegen vrienden of familie.” Ook Desmet denkt dat er wel degelijk een wisselwerking bestaat tussen de financiële en psychologische drempel. Volgens hem zal de maatschappij het dan op lange termijn als normaal beschouwen dat iemand naar een psycholoog gaat.
Ik voel mij zoals een drugsverslaafde die moet afkicken
Daarnaast zou volgens hem ook het geneesmiddelengebruik kunnen dalen vermits veel meer mensen dan therapie zouden volgen. Volgens Geestelijk Gezond Vlaanderen is het gebruik van psychofarmaca met 19,1 procent opvallend hoog in vergelijking met andere landen. Er is zelfs sprake van een overconsumptie wat betreft slaap- en kalmeringsmiddelen.
Ook Nand nam medicatie, maar is daar inmiddels twee weken mee gestopt. Eerst had hij het moeilijk met het idee dat pillen hem beter zouden maken, maar hij hield wel rekening met die mogelijkheid. “Voor mijn broer was de zoektocht naar de juiste medicatie een echte hel. Er zijn verschillende bijwerkingen: je verdikt, voelt je draaierig en bent heel moe. Gelukkig was het bij mij vanaf de eerste keer raak”, vertelt hij.
Hoewel het dus al beter gaat, staat hem nog een lastige periode te wachten. “Ik voel mij net een drugsverslaafde die moet afkicken. Mijn lichaam moet zich terug aanpassen en aanvaarden dat het nu zonder medicatie moet verdergaan. Daardoor moet ik veel overgeven.” Toch blijft Nand positief. “In het begin was ik ervan overtuigd dat ik nooit van die problemen af zou raken, dat het een straatje zonder eind zou zijn. Maar nu weet ik dat als het even slechter gaat, het ook terug goed kan komen.” (MVM)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
