Tekort aan zonnebloemolie kan de gezondheid schaden

Trui Engels Journalist Knack

Journalist Knack 13-04-2022, 14:18 Bijgewerkt op: 21-04-2022, 04:31

Door een tekort aan zonnebloemolie moeten fabrikanten van bewerkte voeding op zoek naar alternatieven. Een daarvan is de controversiële palmolie, die opnieuw massaal geïntroduceerd dreigt te worden. Alleen staat dit ingrediënt niet altijd even duidelijk op de verpakking.

Meer dan 20 procent van alle verwerkte voeding in de supermarkt bevat zonnebloemolie en Oekraïne is verantwoordelijk voor bijna de helft van de wereldwijde productie ervan. Door de oorlog in dat land dreigen nu leveringsproblemen waardoor voedingsproducenten van bijvoorbeeld saladesauzen, mayonaise en margarine op zoek moeten naar alternatieve plantaardige oliën, zoals koolzaadolie, lijnzaadolie, sojaolie en palmolie.

Dat laatste alternatief is voorlopig nog relatief goedkoop om als vervanging te dienen, maar het is niet meteen de meest gezonde en duurzame keuze. Palmolie wordt ook wel eens de ‘natuursluipmoordenaar’ genoemd. Niet alleen worden gigantische hoeveelheden hectaren tropisch regenwoud (27 miljoen hectare om precies te zijn) gekapt voor de productie van palmolie, ook de Hoge Gezondheidsraad (HGR) waarschuwde eerder al voor het overmatig gebruik van voedingsmiddelen met palmolie.

Palmolie, hoewel het een plantaardig vet is, bevat namelijk vrij veel (meer dan 40 procent) atherogene verzadigde vetzuren. Dat zijn verzadigde vetzuren die het risico op cardiovasculaire aandoeningen verhogen. De HGR waarschuwt dan ook voor het overmatig gebruik van producten met palmolie en raadt aan om de dagelijkse inname van dat soort vetzuren te beperken tot 8 procent van de totale energiebehoeften. Kies liever voor onbewerkte producten met oliezuur of meervoudig onverzadigde vetzuren van het omega-3 en omega-6 type.

Dat is evenwel geen gemakkelijke opdracht als bewerkte voeding een groot deel uitmaakt van je eetpatroon, want palmolie zit in ontzettend veel producten, zoals notenpasta’s, choco, chips, sauzen, koekjes, kant-en-klare maaltijden, …. Het komt bovendien in heel wat voeding voor waarvan je het niet zou vermoeden, zoals babymelkpoeder, maar ook in brood, soepstengels en roomijs. Je checkt dus best even de etiketten op de verpakking.

Ook zullen heel wat fabrikanten een bocht van 180 graden moeten maken in de promotie van hun milieuvriendelijke palmvrije producten als ze opnieuw kiezen om gebruik te maken van de omstreden olie.

Foute etiketten

Voedselfabrikanten zijn verplicht om de ingrediënten van hun producten duidelijk te vermelden op hun verpakking. Als het over palmolie of palmvet gaat, is dat niet altijd even duidelijk. Soms staat er ‘palmoleïne’ of gewoon ‘plantaardige olie’, wat bijna altijd op palmvet wijst.

Een bijkomend probleem vandaag is dat door de ‘zonnebloemoliecrisis’ in Oekraïne, de vermelde ingrediënten op het etiket niet meer kloppen. Zeven op de tien bedrijven hebben de samenstelling van hun producten al moeten aanpassen of geven aan dat binnenkort te zullen moeten doen, maar vaak zijn de etiketten reeds maanden op voorhand gedrukt.

Hoe weet je dan als consument wat je koopt?

De voedingssector heeft bij de overheid voor enige mildheid en flexibiliteit omtrent de etikettering op de verpakking gepleit. De bevoegde instanties willen dat de consument voldoende geïnformeerd wordt en namen onderstaande maatregelen:

Bedrijven moeten wijzigingen in de samenstelling van hun producten melden aan de FOD Economie en ook de FOD Volksgezondheid en het federaal voedselagentschap FAVV inlichten.

Om de consument op de hoogte te houden van de wijzigingen in de voedingsproducten komen er op goed zichtbare plaatsen affiches in de verkooppunten. De consument moet gewaarschuwd worden over een mogelijke wijziging in de samenstelling van een voedingsproduct en wat dat met zich mee kan brengen.

Er zal een binnenkort een infopagina online komen op de website van de FOD Economie. Daar zullen alle maatregelen staan die genomen worden in het kader van de etiketteringsproblematiek. De consument zal daar een overzicht terugvinden van merken en producenten die hun producten moesten aanpassen.