Studie: ketamine mogelijk nuttig tegen depressie

De populaire partydrug ketamine kan depressie en zelfmoordgedachten op korte termijn verbeteren. Dat bevestigt een grootschalige studie van de universiteit van Exeter.

Het wetenschappelijk bewijs groeit dat het roesmiddel potentieel heeft als alternatieve behandeling in de geestelijke gezondheidszorg. Patiënten die geen baat hebben met klassieke antidepressiva, maken vaak wel vooruitgang met ketamine. Dat blijkt uit een analyse van de bestaande wetenschappelijke literatuur door onderzoekers van de universiteit van Exeter.

Donkere gedachten onderdrukken

Hun conclusie is dat therapie met ketamine symptomen van depressie en donkere gedachten op korte termijn kan verzachten, soms letterlijk van de ene dag op de andere. Vooral bij patiënten met suïcidale gedachten, of mensen die aan zelfverminking doen, is zo’n snelle respons zeer belangrijk. Traditionele antidepressiva werken meestal maar na enkele weken.

Na één behandeling met ketamine verminderden de symptomen van therapieresistente depressie al na één tot vier uur. Dat effect duurde tot twee weken. Er zijn aanwijzingen dat herhaalde behandeling de effecten kan verlengen, maar er is meer onderzoek nodig om dat te staven. Ook is er bewijs dat ketamine zelfmoordgedachten sterk kan onderdrukken, ook op enkele uren tijd.

‘De snelle verlichting van depressieve- en zelfmoordgedachten geeft ons de tijd om andere therapeutische interventies hun werk te laten doen’, zegt Merve Mollaahmetoglu, die het onderzoek leidde. De onderzoekers zijn enthousiast over de resultaten. Sinds de lancering van Prozac dertig jaar geleden zijn er namelijk maar weinig nieuwe ontwikkelingen gebeurd in de behandeling van depressies en afgeleide problemen.

Paardenmiddel

Ketamine wordt al sinds de jaren zestig gebruikt als narcosemiddel, zowel bij mensen als bij dieren. Omdat het bijwerkingen heeft zoals hallucinaties, wordt het de voorbije decennia vooral gebruikt om paarden te verdoven.

Omdat het een dissociatieve drug is – lichaam en geest worden als het ware gescheiden – vond het middel zijn weg naar het uitgaansmilieu, onder de naam ‘Special K’. Gebruikers krijgen het gevoel om even uit hun lichaam te treden, en in lagere dosis geeft het een dromerige roes.

‘Het is belangrijk op te merken dat in deze review de toediening van ketamine werd onderzocht in zorgvuldig gecontroleerde klinische omgevingen waar eventuele risico’s van ketamine veilig kunnen worden beheerd’, zegt Mollaahmetoglu.

Neusspray

Volgens haar team is er ook bewijs dat ketaminebehandling heilzaam kan zijn bij andere geestelijke problemen, zoals angstaanvallen en obsessief-compulsieve stoornissen. Verder zou ketamine ook personen die afkicken van een verslaving kunnen helpen, omdat het op korte termijn ontwenningsverschijnselen verzacht.

Er moeten wel nog enkele vraagstukken opgelost worden alvorens de drug daadwerkelijk kan worden ingezet in de geestelijke gezondheidszorg. Wat is de optimale dosis? Hoe moet het voorgeschreven worden? Ook moet er volgens Mollaahmetoglu nog meer onderzoek gebeuren naar de wisselwerking tussen psychotherapie en ketaminebehandeling.

In de Verenigde Staten heeft het Amerikaans geneesmiddelenagentschap FDA in 2019 het licht op groen gezet voor het gebruik van esketamine, een derivaat. Farmareus brengt er een neusspray op basis van die stof op de markt om depressies mee te behandelen. Ook het Europees geneesmiddelenagentschap (EMA) heeft het medicijn goedgekeurd.