‘Sterfte door onveilige abortus moet stoppen’

Het aantal doden door onveilige abortussen moet dringend naar omlaag. Op deze Internationale Vrouwendag onderstreept Artsen Zonder Grenzen hoe cruciaal een veilige abortus is om de moedersterfte terug te dringen.

In september 2011, tijdens mijn eerste missie voor Artsen Zonder Grenzen, toen ik over de drempel van de erg drukbezochte kraamkliniek in West-Afrika stapte, was ik absoluut niet voorbereid op wat me daar te wachten stond: vrouwen die aan het sterven waren, die aanklopten met complicaties zoals zware bloedingen of een septische shock. Tijdens mijn onderzoeken in het operatiekwartier stelde ik bij heel wat van die vrouwen letsels aan de baarmoederhals vast, veroorzaakt door scherpe voorwerpen, stokken bijvoorbeeld, die in de vagina waren ingebracht in de hoop de zwangerschap af te breken. Heel veel vrouwen hadden zich aan onveilige abortus gewaagd en die hadden tot vreselijke verwondingen geleid.

Ik besefte hoe wanhopig die vrouwen moeten zijn geweest en hoe weinig alternatieven ze hadden, als ze zichzelf op zo’n manier verminkten. Ze waren tot alles bereid om hun zwangerschap te beëindigen, zelfs als ze daarmee hun eigen leven in gevaar zouden brengen.

Sommige van deze vrouwen hadden een infectie opgelopen en hadden antibiotica of een tetanusinjectie nodig. Anderen hadden last van bloedingen en moesten een bloedtransfusie krijgen. Nog andere vrouwen moesten zware operaties ondergaan om perforaties in blaas, darmen of buik te herstellen, of om besmet weefsel te verwijderen – het gevolg van een buikvliesontsteking of een abdominaal abces. Hoewel we alle complicaties waarmee ze kwamen aankloppen konden verhelpen, wist ik dat die vrouwen het risico liepen er op lange termijn gevolgen aan over te houden, zoals chronische pijn, bloedarmoede en eventueel zelfs onvruchtbaarheid. Door zich op die manier te laten aborteren, liepen ze het risico nooit meer kinderen te kunnen krijgen.

Sterfte door onveilige abortus moet stoppen.

Ook na hun ontslag uit het ziekenhuis moesten die vrouwen nog afrekenen met de gevolgen van die abortus op hun gezondheid. Want onveilige abortussen – en ongewenste zwangerschappen – kunnen aanleiding geven tot schaamte en stigmatisatie, tot uitsluiting uit de gemeenschap, problemen opleveren om een huwbare man te vinden of hun school af te maken. Met andere woorden, abortus kan ook gevolgen hebben voor de geestelijke gezondheid van deze vrouwen.

Voor mij was de confrontatie met dat soort medische noodhulp bijzonder schokkend. Maar eigenlijk had het me niet mogen verbazen; ik weet dat onveilige abortussen een groot probleem zijn voor de volksgezondheid overal ter wereld. Jaarlijks overlijden minstens 22.000 vrouwen en meisjes aan de rechtstreekse gevolgen van een onveilige abortus, waardoor het een van de vijf belangrijkste, directe oorzaken is van moedersterfte. En dan hebben we het niet over de ongeveer zeven miljoen vrouwen en meisjes die last hebben van de langetermijngevolgen van een onveilige abortus, met onder meer ernstige bijwerkingen en blijvende, fysieke letsels. En helaas liggen die cijfers wellicht nog een stuk hoger – veel onveilige abortussen, en ook veel zwangerschappen, worden verborgen gehouden door de vrouwen zelf, door hun familieleden en door degenen die de abortussen uitvoeren.

Artsen Zonder Grenzen ziet elke dag weer waartoe onveilige abortussen kunnen leiden. In sommige van onze ziekenhuizen maken ze dertig procent uit van de spoedeisende verloskundige hulp. En toch kunnen bijna alle vreselijke gevolgen, die zwaar wegen op de gezondheid en het leven van deze vrouwen en meisjes, voorkomen worden.

Veilige abortus is een erkende medische behoefte en onderdeel van de seksuele en reproductieve gezondheidszorg die een belangrijk element is om vrouwensterfte wereldwijd terug te dringen. Het is een veilige en efficiënte procedure die zowel operatief als via medicijnen kan gebeuren. Op het terrein maakt Artsen Zonder Grenzen steeds vaker gebruik van abortuspillen, slechts vijf pillen die in twee keer worden ingenomen, en die kunnen worden verstrekt in het kader van onze ambulante zorgverlening. Elke veilig uitgevoerde abortus is een onveilige abortus die vermeden is.

Maar er zijn vaak nog andere beletsels voor een veilige abortus, naast de schaamte en de stigmatisering die in tal van landen heerst en die bijzonder sterk aanwezig is in de regio’s waar Artsen Zonder Grenzen actief is. Het gaat onder meer om wettelijke beperkingen, economische en sociale hinderpalen en administratieve struikelblokken. Bovendien kan het gebeuren dat de institutionele besluitnemers en de gezondheidswerkers te weinig kennis ter zake hebben, vrezen voor de gevolgen of zich uit persoonlijke overtuiging tegen abortus verzetten. Maar zelfs in de landen waar abortus verboden is, zullen vrouwen – ondanks het risico – doorgaan met het afbreken van hun zwangerschappen en ze zullen daarvoor gebruikmaken van alle middelen waarover ze kunnen beschikken. Welke redenen een vrouw ook heeft, als ze bereid is een stok te gebruiken om haar zwangerschap af te breken, dan kan het niet anders of ze heeft het gevoel dat haar geen andere keuze rest.

Sinds 1990, het jaar dat de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling werden opgestart, hebben we in tal van landen een daling van de moedersterfte vastgesteld, ook in de landen waar Artsen Zonder Grenzen actief is. Het aantal sterftegevallen als gevolg van een onveilige abortus is echter zo goed als niet veranderd. En dat is absoluut onaanvaardbaar. Zelfs bij Artsen Zonder Grenzen hebben we niet de verwachte vooruitgang gezien. Hoewel het uitvoeren van een veilige abortus al sinds 2004 integraal deel uitmaakt van ons beleid.

Ik hoop dat de volgende verloskundige die op missie wordt gestuurd, niet meer geconfronteerd zal worden met dezelfde complicaties na een abortus als ik toen. We moeten overal ter wereld blijven strijden om het uitvoeren van veilige abortussen te stimuleren: het leven van ontelbare vrouwen en meisjes hangt daarvan af.