Slechte slaper of een te koud huis? Dit zijn de gevolgen voor de gezondheid van uw hart
Een gebrekkige slaap heeft op verschillende manieren een impact op uw hartgezondheid. En hartpatiënten zetten hun thermostaat deze winter best niet te laag. Cardioloog Thomas Phlips legt uit waarom.
De Belgische Cardiologische Liga maakt zich zorgen over de slaap van de Belg. Meer dan een op twee Belgen (54 procent) zegt in een enquête onvoldoende te slapen. Bijvoorbeeld slapeloosheid, hypersomnie (overdreven slaperigheid overdag) en parasomnie (aandoeningen tijdens de slaap, zoals slaapwandelen) zijn aandoeningen die de kwaliteit van de nachtrust aanzienlijk kunnen aantasten, waarschuwt de liga.
Vooral het moeilijk te herkennen obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) heeft op lange termijn gevolgen voor hart en bloedvaten. Deze slaapstoornis treft één op vijf volwassenen (in verschillende gradaties). Tijdens het slapen stopt de slaper ongecontroleerd met ademhalen gedurende meer dan tien seconden en dat meer dan vijf keer per uur. Het gevolg is dat er een alarmbelletje gaat rinkelen in de hersenen en de patiënt wakker wordt zonder dat hij dit goed en wel beseft en hij nooit in de diepe, herstellende slaap terechtkomt.
Hoe verhoogt een gebrekkige nachtrust precies het risico op cardiovasculaire aandoeningen?
Thomas Phlips (cardioloog-electrofysioloog in het Jessaziekenhuis in Hasselt): ‘De laatste jaren is heel wat onderzoek gedaan naar de link tussen een verstoorde slaap en het hart. Er zijn een aantal mechanismen die een rol kunnen spelen. Eén daarvan is dat bij obstructieve slaapapneu de zuurstofspanning in het bloed daalt en het hart harder moet pompen om meer zuurstof te krijgen. Daardoor stijgt de bloeddruk. Bij obstructieve apneu-episodes verhoogt ook de druk in de borstkas en dus in het hart. De structuren van het hart komen daardoor onder druk te staan. Vooral de voorkamer van het hart is minder gespierd en zal daardoor onder druk komen te staan waardoor ritmestoornissen zoals voorkamerfibrillatie kunnen ontstaan. De daling van zuurstofspanning heeft ook een invloed op het autonoom zenuwstelsel dat via bepaalde triggers eveneens voorkamerfibrillatie kan uitlokken. We zien dat er bij patiënten met voorkamerfibrillatie heel vaak een vorm van slaapapneu schuilgaat, dat is het geval bij, ruw geschat, tot 50 procent van de patiënten. Een slechte slaap kan daarnaast ook het risico op hoge bloeddruk, overgewicht en diabetes type 2 verhogen. Die kunnen op hun beurt weer tot hart- en vaatproblemen en ritmestoornissen leiden.’
Een koeler huis is voor jonge, gezonde mensen geen probleem, maar voor hart- en vaatpatiënten is het niet gezond.
Een belangrijk nadeel bij slaapapneu is dat het zo moeilijk herkend wordt. De Belgische Cardiologische Liga schat dat 80 procent van de personen met slaapapneu niet gediagnosticeerd is. Hoe kun je als patiënt de aandoening toch herkennen?
Phlips: ‘Er zijn drie vormen van slaapapneu, waarvan de obstructieve vorm de meest frequente is. Die is vaak gerelateerd aan overgewicht. Het gewicht in de hals belemmert het strotklepje waardoor dat niet meer goed opent en je begint te snurken. Dit wil echter niet zeggen dat elke persoon die snurkt ook slaapapneus zal doen. Door het stijgend aantal gevallen van obesitas neemt slaapapneu in onze samenleving toe. Als je geen partner hebt die je op je snurkgedrag wijst, ben je je er vaak niet van bewust. Sommige mensen klagen dan over vermoeidheid of prikkelbaarheid overdag of hebben moeite om zich te concentreren. Anderen krijgen slaap- of depressieproblemen zonder zich goed te realiseren dat er een onderliggend probleem van slaapapneu is. Herken je deze klachten? Aarzel niet om een arts te raadplegen. Er bestaan tegenwoordig heel wat middelen om te onderzoeken welke problemen zich voordoen tijdens je slaap en wat daarvan de oorzaak is.’
Hoe weet u of u slecht slaapt?
De symptomen zijn dezelfde bij de meeste slaapstoornissen: droge mond bij het ontwaken, hoofdpijn ‘s ochtends, aandachtsproblemen of prikkelbaarheid.
Klopt het dat shiftwerk het risico op hart- en vaatziekten verhoogt?
Phlips: ‘Shiftwerkers lopen een iets groter risico, maar het verschil met gewone werknemers is niet zo erg groot. De vraag is wat de achterliggende reden daarvan is. Shiftwerk gaat vaak gepaard met bepaalde gewoontes, zoals ongezonder eten of roken. Dat leidt tot overgewicht en eventueel ook slaapapneu. Een gezonde manier van slapen hangt dus samen met een gezonde manier van leven. Shiftwerkers zouden, nog meer dan andere mensen, extra aandacht moeten hebben voor een gezonde levensstijl.’
Vormt het overschakelen naar het winteruur binnenkort een risico voor hart- en vaatpatiënten?
Phlips: ‘Bij de omschakeling naar het winteruur mogen we een uur langer slapen en is er geen duidelijk negatief effect. Maar bij de switch naar het zomeruur – waar we een uur slaap missen – zijn er op bevolkingsniveau wel wat meer cardiovasculaire problemen. In de weken na de wisseling is er een lichte stijging van infarcten, beroertes en mogelijk ook wat meer ritmestoornissen. Een uurtje minder slaap betekent namelijk al extra stress voor het lichaam. Dat bewijst nog maar eens het belang van een gezonde, verkwikkende slaap.’
Kan ook te veel slapen slecht zijn voor het hart?
Phlips: ‘De optimale hoeveelheid slaap is zes tot acht uur. Sommige mensen hebben negen uur nodig. Slaap je langer, kan ook dat een gevolg hebben voor je hartgezondheid. Maar dat is eerder een onrechtstreeks gevolg. Mensen die veel langer slapen, sporten misschien minder of hebben slechtere voedingsgewoontes. Daarom is een zekere regelmaat in het slaappatroon zeker geen overbodige luxe. Ga elke avond op min of meer hetzelfde tijdstip slapen, zonder er een obsessie van te maken natuurlijk. Slaap gerust eens wat langer uit in het weekend.’
Deze winter zullen heel wat mensen hun verwarming verlagen of helemaal niet aanzetten vanwege de hoge energieprijzen. Is zo’n koud huis wel gezond voor het hart?
Phlips: ‘Een koeler huis is voor jonge, gezonde mensen geen probleem, maar voor hart- en vaatpatiënten is het niet gezond. Hartpatiënten lopen geen groter risico op een hartinfarct als ze hun thermostaat deze winter een graadje lager zetten dan normaal, maar de temperatuur drastisch verlagen naar amper 16 graden in de woonkamer zorgt voor lichamelijke stress. Het verhoogt de bloeddruk bij hypertensiepatiënten en ook mensen met een verminderde pompfunctie van het hart hebben weinig deugd van zo’n lage kamertemperatuur. Hartpatiënten hebben daarom belang bij een stabiele temperatuur in huis. Bij plotse temperatuurschommelingen in de winter kunnen mensen met kransslagadervernauwingen pijn op de borst krijgen door vaatspasmen. In de slaapkamer daarentegen mag het dan weer wel wat frisser zijn. Dit bevordert immers een goede slaap. Je bent lekker ingeduffeld en je metabolisme draait dan minder snel.’
Een aantal eenvoudige aanbevelingen helpen om iets te doen aan de achteruitgang van de slaapkwaliteit:
1. Drink geen cafeïne houdende dranken (thee, koffie, cola, frisdrank) tijdens de vier tot zes uur die aan het slapengaan voorafgaan
2. Rook niet vlak voor het slapengaan en wanneer u ’s nachts wakker bent
3. Vermijd alcohol bij het avondeten
4. Hou uw slaapkamer rustig en donker
5. Vermijd extreme temperaturen in de slaapkamer
6. Zorg ervoor dat de problemen van de voorbije dag en degene die nog op te lossen zijn, ruim voor het slapengaan van de baan zijn
7. Geef de voorkeur aan een lichte avondmaaltijd maar ga niet met honger naar bed
8. Beoefen een regelmatige lichamelijke activiteit laat in de namiddag of vroeg op de avond
9. Plaats uw wekker zo dat u hem niet ziet
10. Zorg ten minste één uur voor het slapengaan voor ontspannende bezigheden, om de slaap voor te bereiden
Meer info: Belgische Cardiologische Liga
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
