Signalen van psychische problemen: ‘Veel mensen lijden in stilte’

Wat gaat er echt om in iemands hoofd? Hoe herken je voortekenen bij iemand met wie het minder goed gaat? Laure vertelt hoe ze dankzij haar opmerkzame vriendin uit een depressie klauterde.

‘Meer dan een jaar geleden vond ik het leven niet meer de moeite om er nog voor uit bed te komen’, zo begint Laure haar verhaal. De 25-jarige studente was voor de buitenwereld een bruisende jongedame met een mooie toekomst voor zich.

Met een masterdiploma in de psychologie reeds op zak, was ze op een zucht van het succesvol beëindigen van een bijkomende master in de gender- en diversiteitsstudies in Gent. Laure was bovendien al enige tijd een stel met de 26-jarige Hanne, met wie ze samen een kot deelde en genoot van het studentenleven.

Zo leek het toch… In werkelijkheid worstelde Laure al jaren met een depressie, een ziekte die bij haar eigenlijk al haar hele jonge leven onderhuids sluimerde.

Ze heeft af en toe het gevoel dat het allemaal niet zo lekker loopt, maar toch kan ze het gevoel niet meteen een plaats geven.

Omdat het koppel nauw samenleeft op kot wordt het, in tegenstelling tot bij Laure, voor Hanne wel al snel duidelijk dat er met haar vriendin meer aan de hand is dan de occasionele onschuldige voorjaarsdip. Dat haar lief sneller en vaker in woede uitbarst, is voor Hanne in eerste instantie niet echt iets waar ze zich zorgen over maakt. Ze kent Laure al langer dan vandaag en weet discussies over onbenullige zaken die eigenlijk geen ruzie waard zijn wel te relativeren.

Maar er is meer. Het valt Hanne ook op dat Laure steeds minder eet, niet goed meer slaapt en overdag in bed blijft liggen. ‘Ik had nergens zin meer in’, verduidelijkt Laure, ‘alles voelde aan als een heuse opdracht. Terwijl ik vroeger heel actief was in het vrijwilligersleven, wilde ik ineens niets meer ondernemen. Ik wou geen mensen meer zien of naar buiten gaan. Het enige waar ik naar verlangde, was de hele dag in mijn bed blijven liggen Alleen als het écht moest, ging ik nog naar buiten.’

‘Ik kan dit wel’

Over de kleinste zaken krijgt de jonge studente huil- en angstaanvallen. ‘Het ging erg ver’, herinnert Laure zich. ‘Ik ben zelfs eens in tranen uitgebarsten omdat ik een sok niet kon vinden. Belachelijk, dat weet ik nu ook wel. Maar op dat moment beleef je je gevoelens duizend keer intenser. Zeker met een depressie is alles erg.’

Hanne spreekt Laure hierover aan. Op dat moment beseft Laure dat er iets aan de hand is. Ze weet dat het een hel is geworden om met haar samen te leven en dat Hanne enorm afziet. Haar koppigheid verhindert echter dat ze dat ook aan zichzelf bevestigt, want als ze het probleem niet erkent, hoeft ze ook niet kritisch naar zichzelf te kijken.

De dokter schrijft haar een weekje ziekteverlof voor wegens oververmoeidheid. Een uitgelezen kans om haar schooltaken af te werken, denk Laure. ‘Ik kan dit wel aan, was mijn motto. Het is allemaal toch zo erg niet? Ik ben toch niet depressief? Hopelijk gaat dit snel over’, aldus de studente. Een dergelijke ontkenningsfase kan bij depressiepatiënten maanden of zelfs jaren duren.

‘Ik leed aan zogenaamde High Functioning Depression‘, legt Laure uit. ‘Dat zijn mensen die kunnen blijven gaan, ook al hebben ze een depressie. Ik werkte keihard voor mijn studies en haalde goede cijfers, ik nam deel aan groepswerken en werkte ook nog eens een stage af. Juist daardoor worden de signalen heel moeilijk opgemerkt wat soms tot dramatische gevolgen kan leiden. Maar als ik niet druk aan het werk was, zat ik thuis te huilen op mijn kamer.’

In juni volgt uiteindelijk de crash. Het studeren lukt niet meer, Laures hoofd zit vol. Een maand voor het einde van het academiejaar geeft ze er de brui aan.

Het is Hanne die het heft in handen neemt en Laure aanzet om hulp te zoeken. Uiteindelijke belandt ze bij een psychologe die haar doet inzien dat ze haar vastgeroeste denkpatronen moet doorbreken. ‘Ik wilde mezelf voortdurend bewijzen, legde de lat veel te hoog en was te hard voor mezelf.’

Laures ouders krijgen het nieuws van haar depressie te horen via e-mail. ‘Onze relatie verliep niet erg vlot. Praten over gevoelens is bij ons thuis nooit vanzelfsprekend geweest. Ik wilde bovendien niet dat ze nog maar eens mijn problemen zouden minimaliseren en me zouden vertellen dat ik me “maar moest vermannen”. We hebben uiteindelijk uren gepraat en samen gehuild. Op een vreemde manier heeft mijn depressie ons zelfs dichter bij elkaar gebracht. Nu vragen ze oprecht hoe het met me gaat met de intentie naar me te luisteren.’

Te Gek!? Brein aan en uit

Een op de vier personen in ons land krijgt ooit te maken met psychische problemen en nog eens een op de vier voelt zich niet goed in zijn vel.

Ook al kennen we de cijfers, ze doen ons altijd weer even schrikken. Een teken aan de wand dat psychische kwetsbaarheid nog steeds een taboe is. Weten we wel écht wat er in de hoofden van onze naasten gebeurt? Is die altijd vrolijke collega ook het zonnetje in huis wanneer hij of zij de voordeur achter zich dichttrekt na het thuiskomen? Daarom werd de campagne van Te Gek!? opgezet om het grote publiek bewust te maken van signalen die aangeven dat het niet altijd goed gaat met iemand.

‘Niet eenvoudig, want er zijn evenveel signalen als er mensen zijn’, weet Laure. ‘Ik kon bijvoorbeeld mijn brein als het ware perfect aan- en uitzetten. Thuis was ik een onmens, maar buitenstaanders hadden onmogelijk kunnen weten wat er met mij scheelde als ik het hen achteraf niet had verteld’, verduidelijkt ze. ‘Vorig jaar voelde het nog aan als een zwakheid om toe te geven dat ik er slecht aan toe was. Mensen begrijpen het vaak ook niet, zeker als ze zien dat je behoorlijk functioneert. Voor alle duidelijkheid, mijn leven is best oké, maar dat betekent nog niet dat het mentaal ook allemaal op wieltjes loopt.’

Toen Laure in juni aan haar studiegenoten vertelde dat ze de examens niet zou meedoen vanwege haar depressie, reageerde iedereen erg begripvol. ‘Dat was voor mij een openbaring. Ik besliste toen om vanaf dan altijd eerlijk te zijn over mijn gevoelens. Als er vandaag dagen zijn waarop het minder goed gaat, dan zeg ik dat nu ook gewoon.’

Laure hoopt dat ze met haar verhaal de mensen kan bereiken die in alle stilte een gevecht met zichzelf voeren. ‘Ik vind het heel belangrijk dat er over depressie kan worden gepraat, vooral onder de oudere generaties. Door mijn eigen verhaal te vertellen, heb ik gemerkt dat er nogal wat mensen zijn met gelijkaardige getuigenissen maar dat men er niet voor durft uitkomen. We moeten als samenleving wat opener kunnen zijn. Men denkt vaak dat mensen met psychische kwetsbaarheden zwak zijn, maar ik vind net het omgekeerde! Probeer maar eens uit een depressie te komen. Daar heb je echt kracht voor nodig. Het is een van de moeilijkste dingen die ik ooit heb moeten doen. Ik hoef mij dus nergens voor te schamen.’

Toch beseft Laure dat ze haar kwetsbaarheid haar hele leven met zich zal moeten meedragen. ‘Er zullen altijd goede en slechte periodes zijn. En dat is oké. Je hoeft niet alles perfect te kunnen in het leven. Als je dat in het achterhoofd houdt, wordt het eenvoudiger om de minder goede dagen door te komen. Morgen is altijd weer een nieuwe dag. Maar jammer genoeg worden we in deze samenleving nog te vaak afgerekend op onze slechte periodes. Het belangrijkste is dat ik blijf werken aan mezelf, met de hulp van Hanne. Zonder haar lag ik nu waarschijnlijk nog steeds te huilen in mijn bed’, besluit Laure.