De Belg laat essentiële onderzoeken om kanker preventief op te sporen nog te veel links liggen. Hoe komt dat? ‘Kankerscreening moet dringend opnieuw bovenaan op de agenda worden gezet.’
Hoe is het gesteld met de kankerscreening in ons land?
Kankerscreening wordt ten sterkste aanbevolen vanaf de leeftijd van 50 jaar voor borst-, darm- en prostaatkanker. Voor borst- en darmkanker bestaan er zelfs georganiseerde programma’s die de doelgroep actief aanmoedigen om tweejaarlijks een kankerscreening te ondergaan. De grootschalig screeningsprogramma voor borstkanker, dat vrouwen tussen 50 en 69 jaar uitnodigt om elke twee jaar een mammografie te laten doen, doet het goed. Desondanks blijkt uit een bevraging van iVOX bij 1000 Belgische inwoners dat minder dan een vierde van de vrouwelijke bevolking op de hoogte is van de aanbevolen leeftijd om aan borstkankerscreening deel te nemen. Het verklaart mogelijks waarom evenveel vrouwen ouder dan 50 jaar nog nooit een mammografie hebben ondergaan.
Met screening voor andere vormen van kanker is het nog erger gesteld. Terwijl screening voor darm- en prostaatkanker ook sterk aangewezen is vanaf 50 jaar, heeft 46 procent en 66 procent van de 50-plussers nog nooit een onderzoek ondergaan voor respectievelijk darmkanker en prostaatkanker.
Waarom gaan mensen niet in op de kankerscreening?
Het merendeel van de respondenten geeft aan kankerscreening als een goede gewoonte te beschouwen die met regelmaat moet gebeuren, aangezien ze de kans op beterschap verhoogt. Hoe komt het dan dat mensen zo’n essentiële onderzoeken toch massaal links laten liggen?
De Belg beschouwt kankerscreening nog te veel als vrijblijvend. Een belangrijke oorzaak is een gebrek aan kennis. Zo blijkt maar liefst bijna 6 op 10 Belgen het gevoel te hebben niet voldoende geïnformeerd te zijn over de screening van kanker.
Het psychosociale aspect blijkt ook een rol te spelen. Ongeveer een derde van de van de respondenten vindt kankerscreening pijnlijk en zelfs beangstigend. 10 procent van de mensen gaat zelfs zo ver dat ze hun screenings verzuimen omdat ze schrik hebben van de onderzoeken of van de resultaten die daaruit zullen voortkomen. ‘Wat niet weet, niet deert’ is in deze context een gevaarlijke assumptie en brengt potentieel verregaande gevolgen voor de gezondheid met zich mee.
Waarom is kankerscreening belangrijk?
De Stichting Kankerregistratie benadrukt dat vroegtijdige diagnose essentieel is om de risico’s op een zwaardere behandeling en slechte prognose zoveel mogelijk in te perken. Bovendien is er niet alleen gezondheidswinst te boeken, want preventie trekt in de kosten-batenanalyse voor de gezondheidszorg en het sociaal vangnet steeds opnieuw de winnende kaart.
We kunnen kanker bij de bron aanpakken, maar daar is een concreet actieplan voor nodig.
Hoe kan het beter?
De huisarts en kankerpreventie-organisaties blijken een belangrijke rol te spelen in de sensibilisering rond kankerscreening. Respondenten van het onderzoek geven namelijk aan hen als meest betrouwbare en geprefereerde bron van informatie te beschouwen. Het doet de vraag rijzen of huisartsen actiever en nauwer betrokken moeten worden bij kankerscreening. Het opnemen van die verantwoordelijkheid is vandaag de dag nog steeds te vrijblijvend en erg verschillend van arts tot arts. Het is een mogelijke verklaring waarom een deel van de doelgroep van kankerscreening zich niet aangesproken voelt.
Welke impact heeft de covidpandemie gehad op de kankerscreening?
De overbelasting van het gezondheidssysteem zorgt er al sinds de start van de pandemie voor dat heel wat medische zorg tijdelijk op de helling kwam te staan. Ook een deel van de kankerscreenings kwam daardoor in het gedrang.
Volgens een onderzoek van de Stichting Kankerregistratie was in het begin van de coronapandemie het aantal invasieve kankerdiagnoses in april 2020 met 44 procent gedaald in vergelijking met april 2019. Vandaag is er nog steeds een daling van 6 procent in diagnoses in vergelijking met maart 2019. Dat is een verschil van 4000 ontbrekende diagnoses. Experten vrezen dan ook voor een nakende golf van vergevorderde kankers door hetuitstel. ‘Covid-19 domineert al bijna twee jaar de wereld, de gezondheidszorg en het nieuws’, zegt dr. Luc Colemont van vzw Stop Darmkanker. ‘Dat de reguliere zorg mee in de klappen deelt is geen geheim. Ergens is dat begrijpelijk, maar het is dringend tijd dat kankerpreventie en -screening opnieuw bovenaan op de agenda wordt gezet, ook op die van onze beleidsmakers.’
Welke andere preventiemaatregelen zijn er?
Naast screening zijn er heel wat goede gewoontes die mensen kunnen aannemen om het risico op kanker te reduceren. Meer dan 17 procent van de mensen heeft geen enkel idee van die gewoonten. Dr. Luc Colemont wijst opnieuw op het belang van sensibilisering. ‘Preventie is geen toverwoord, het heeft een significante impact op de strijd tegen kanker. Het leed dat kanker veroorzaakt is met geen enkele studie te becijferen. Onze politici en bevolking zijn zich daar nog te weinig bewust van. We kunnen kanker bij de bron aanpakken, maar daar is een concreet actieplan voor nodig. Tot dan zullen we achter de meedogenloze feiten blijven aanlopen.’
Enkele belangrijke richtlijnen van Stichting tegen Kanker zijn:
- niet roken
- voldoende lichaamsbeweging
- gezond lichaamsgewicht
- gezonde voeding
- beperking van alcohol en blootstelling aan zon
- borstvoeding geven
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
