Rode biet kankerverwekkend noemen is nodeloze bangmakerij

Rode bietensap in grote hoeveelheden kan kankerverwekkend worden, waarschuwen toxicologen in Nederland en België. Pijnlijk, want ze maken ons bang voor stoffen die vooral positief uitdraaien voor de gezondheid.

Sporters gaan sinds enkele jaren massaal aan het rode bietensap want deze natuurlijke doping verbetert sportprestaties met percenten tegelijk. Die verbetering komt van de nitraten waaraan het bietensap zo rijk is.

Maar, waarschuwen wetenschappers nu, die nitraten zouden in het lichaam omgevormd worden tot nitrieten en daarna tot nitrosamines die kankerverwekkende eigenschappen bezitten.

Oh ja?

De aandacht voor het mogelijke verband tussen nitraten en kanker is niet nieuw. Het dateert al uit de jaren vijftig en er is sindsdien veel onderzoek naar uitgevoerd. Veel slecht onderzoek ook, waarin wetenschappers klakkeloos van elkaar overschreven zonder naar de bron van de problematiek terug te gaan.

Als gevolg daarvan werd er veel mist verspreid en weinig duidelijkheid geschapen. De Nederlandse toonaangevende voedingswetenschapper, Martijn Katan, vatte de problematiek schitterend samen in een blog.

“Nitriet kan in de reageerbuis samen met stoffen uit vis nitrosamine vormen, en nitrosamine veroorzaakt kanker bij ratten,” schrijft Katan. “Was hiermee een oorzaak van kanker ontdekt? Toxicologen oftewel gif-onderzoekers meenden van wel, en dus kwamen er wetten om de hoeveelheid nitraat in voedsel en in drinkwater te beperken.

Die wetgeving had gunstige bijwerkingen: er kon nu worden opgetreden tegen overbemesting, want nitraat in grondwater en dus in drinkwater is grotendeels afkomstig uit mest. En biologische groente bevat minder nitraat dan gewone groente, dus terugdringen van nitraat was goed voor gezondheid, grondwater en biologische landbouw.

De sprong van reageerbuis en rat naar de mens bleek echter overhaast. Mensen met veel nitraat en nitriet in hun speeksel blijken namelijk juist minder kans op darmkanker te hebben in plaats van meer.

Dat komt doordat groenten onze grootste bron van nitraat zijn, en mensen die veel groenten eten krijgen minder kanker. Of dat aan de groenten ligt of aan andere gezonde gewoonten is de vraag, maar nitraat eten gaat in elk geval niet gepaard met kanker.

De verklaring is waarschijnlijk dat wij in onze maag te weinig nitrosamine maken om kanker te veroorzaken.

Oude Japanners

Aanwijzingen voor de positieve invloed van nitraten vind je bijvoorbeeld terug in Japan, nog altijd het land met de hoogste levensverwachting ter wereld.

Hun traditionele voeding, met veel nitraatrijke groene bladgroenten, paddenstoelen en zeewier, draagt daar hoogstwaarschijnlijk toe bij. Ze bevat tot 5 maal meer nitraten dan de norm voor de aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van de Wereldgezondheidsorganisatie.

En toch scoort Japan heel goed wanneer het om kanker gaat. Het land staat pas op de 46^ste plaats van de wereldranglijst voor kanker bij mannen en nog veel lager voor de vrouwen.

Ter vergelijking, België bekleedt zowel voor mannen als vrouwen de zesde plaats op die lijst.

Blauwe baby’s

Het is, even terzijde als illustratie van de foutlopende wetenschap, interessant om te weten waar die ADI-norm van de Wereldgezondheidsorganisatie vandaan komt. Hij dateert namelijk van 1962 en was vooral gebaseerd op onrust over het zogenaamde blauwe baby syndroom.

In de vroege jaren 1950 had men een zuurstoftekort vastgesteld bij enkele baby’s na flesvoeding die bereid was met verontreinigd bronwater. Het effect werd toegeschreven aan de nitraten.

Maar na verder onderzoek bleek het water vervuild met stoelgangbacteriën die bij de baby’s maag- en darminfecties veroorzaakten die tot het zuurstoftekort en de blauwverkleuring leidden.

Helaas wordt nog altijd verkondigd dat nitraten in de voeding tot zuurstoftekort kunnen leiden, ook al is die stelling ondertussen al ruimschoots ontkracht. Zo zie je maar hoe onverwoestbaar sommige misvattingen blijven doorwoekeren.

Nitraten zijn oké, stelt EFSA

Nochtans schreef zelfs het Europees Voedselagentschap EFSA in 2008 al: “Er zijn geen aanwijzingen voor enig verband tussen de opname van nitraten via voeding of drinkwater en een verhoogd risico voor kanker.”

“Het bewijs dat een hoge opname van nitriet misschien verband houdt met een verhoogd kankerrisico, is dubbelzinnig.”

“Het lijkt ook erg onwaarschijnlijk dat nitraten van groenten enige negatieve gevolgen van belang voor onze gezondheid hebben, terwijl er niet meer getwijfeld hoeft te worden aan de bewezen voordelen ervan.”

De laatste jaren verschijnen steeds meer onderzoeken die aangeven dat ze geen verband vinden tussen nitraten en nitrieten en kanker.

Wél tussen het eten van vlees (rood vlees en charcuterie) en kanker. Maar dat is een ander verhaal.

Het is dan ook onbegrijpelijk waarom de Belgische en Nederlandse toxicologen hun medeburgers nog altijd bang willen maken voor stoffen die veel meer voordelen opleveren voor onze gezondheid dan risico’s.

Uitstekend tegen verhoogde bloeddruk

Nitraten uit voeding zijn bijvoorbeeld uitstekende middelen tegen een verhoogde bloeddruk.

Het toonaangevende vakblad Hypertension noemde een dagelijks glas rode bietensap een effectieve, eenvoudige en goedkope therapie voor mensen met een verhoogde bloeddruk.

Het doet de bloeddruk met iets meer dan 1 punt of 12 millimeter kwik (mmHg) dalen. Een effect dat vergelijkbaar is met dat van veel bloeddrukverlagende geneesmiddelen.

Dat kan tellen.

Bovendien zou geen enkele arts het in het hoofd halen een therapie effectief, eenvoudig en goedkoop te noemen indien ze een reëel risico op kanker inhoudt.