Prille ouders starten vaker met het gebruik van antidepressiva dan mensen die geen kinderen kregen. Dat geldt voor moeders, maar óók voor vaders. ‘We moeten stoppen met het over de roze wolk te hebben.’
Het socialistisch ziekenfonds Solidaris analyseerde het gebruik van antidepressiva bij ouders na de geboorte van een kind en kwam tot de conclusie dat die groep mentaal kwetsbaar is. Ze starten namelijk vaker met antidepressiva dan leden uit de hele bevolking.
Volgens de studie van Solidaris ontwikkelt 10 tot 20 procent van de vrouwen een postnatale depressie binnen het eerste jaar na de bevalling. Dat ongeveer 5 tot 10 procent van de mannen die pas vader werden ook te kampen krijgen met een postnatale depressie, is minder bekend.
Tot nu toe werd postnatale depressie vooral bij moeders onderzocht. Omdat het bij mannen nog niet grondig bestudeerd is, valt niet met zekerheid te zeggen of die 5 tot 10 procent representatief is. In het Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen (DSM) wordt de zogenaamde ‘peripartum depressie’ bovendien omschreven als het optreden van een depressie die tijdens de zwangerschap en tot vier weken na de bevalling kan voorkomen. ‘Nog los van het feit dat de periode waarin de symptomen zich kunnen beginnen voor te doen in die omschrijving veel te kort is, worden mannen daarmee onterecht uitgesloten’, zegt perinataal psychiater Titia Hompes van het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven. ‘Het is een onderbelicht probleem.’
Geen roze wolk
‘We moeten stoppen met het over de roze wolk te hebben’, vervolgt Hompes. ‘Zoals elke grote transitie in het leven gaat de geboorte van een kind gepaard met zowel positieve als negatieve emoties. Denk aan een huwelijk: dat is mooi, maar brengt vaak ook veel druk met zich mee. Of denk aan het starten van een nieuwe job of het kopen van nieuw huis. Dat is leuk, maar ook stresserend. Hetzelfde geldt voor pril ouderschap. Mensen verwachten dat ze zich geweldig gaan voelen, maar dat kan soms anders uitdraaien. Het is belangrijk dat dat bespreekbaar wordt.’
Bij vrouwen werd over de jaren heen een toename in het aantal postnatale depressies geregistreerd. ‘Enerzijds valt dat misschien te verklaren door betere sensibilisering, anderzijds door de toegenomen maatschappelijke druk op moeders’, verklaart Hompes. ‘Ik kan me voorstellen dat vaders die gestegen druk ook voelen, maar daar is ook nog geen sluitend onderzoek naar gedaan.’
‘Een postnatale depressie ontstaat bij mannen, net als bij vrouwen, in het eerste jaar na de bevalling’, zegt Hompes. ‘Die postnatale depressie kan zich bij mannen wel anders manifesteren dan bij vrouwen. Naast de gebruikelijke symptomen – zoals een sombere stemming, slapeloosheid, concentratiestoornissen, geheugenproblemen, verstoorde eetlust en in sommige gevallen ook suïcidaliteit – zien we bij mannen soms ook middelengebruik en een verminderde impulscontrole, wat zich vertaalt in verbale of fysieke agressie.’
Aantal zwangerschapsdepressies neemt toe: ‘We moeten af van die roze wolk’
Testosteron
Verschillende factoren kunnen het risico op een postnatale depressie verhogen. ‘Wij onderscheiden daarin biologische, psychologische en sociale factoren’, zegt Hompes. ‘Belangrijk om in het achterhoofd te houden, is dat een postnatale depressie nooit veroorzaakt wordt door slechts één factor, maar altijd een samenspel is tussen die verschillende factoren.’
‘Biologisch zijn er indicaties dat de testosteronspiegels bij mannen lager komen te liggen na de geboorte van hun kind’, zegt Hompes. ‘Dat heeft een evolutionaire waarde: omdat de reproductieve man een zorgende man wordt, hoeft het testosteronniveau niet meer zo hoog te zijn. Lagere testosteronspiegels worden ook wel gelinkt aan depressieve symptomen.’
Een partner die depressief is, is voor mannen de grootste risicofactor om ook een postnatale depressie te ontwikkelen.
Iemands psychologische voorgeschiedenis kan ook een risicofactor zijn. ‘Wie eerder depressieve of angstige eposides doormaakte of een trauma te verwerken kreeg, is kwetsbaarder’, zegt Hompes.
Tot slot kunnen sociale factoren een rol spelen. ‘Hoe sterker het sociaal ondersteunend netwerk, hoe beter iemand beschermd is tegen het ontwikkelen van een depressie’, aldus Hompes. ‘Tegelijk is een partner die depressief is voor mannen de grootste risicofactor om ook een postnatale depressie te ontwikkelen.’
Vrouwen met perinatale depressie: ‘Ik ontwaakte uit een roes en zag mijn dochter op de grond liggen’
Kraamtranen
Een postnatale depressie mag niet verward worden met de vaker voorkomende babyblues of kraamtranen, waar tot 80 procent van de pas bevallen vrouwen mee te maken krijgen en waaraan ook kersverse vaders ten prooi vallen. De babyblues treden meestal 3 tot 5 dagen na de bevalling op en gaan binnen een periode van twee weken vanzelf weer over.
Een postnatale depressie duurt langer, en de behandeling ervan loopt gelijk met de behandeling van een klassieke depressie. ‘Er wordt gekeken naar welke therapie we kunnen aanbieden, zoals gespreks- of psychomotorische therapie. In ernstige gevallen bekijken we ook of er medicatie nodig is’, aldus Hompes. ‘Maar ook om de juiste zorg te krijgen, is het in de eerste plaats belangrijk om er eerlijk met elkaar over te blijven praten.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier