Mentaal welbevinden op school staat bovenaan op de bezorgdheidsagenda van scholieren. In dat opzicht springt de secundaire freinetschool ’tvier in Kortrijk eruit als lichtend voorbeeld. Welke lessen kunnen scholen en beleidsmakers leren van ‘tvier?
Slechts een op de twee scholieren is tevreden met de manier waarop zijn school aan het welbevinden van leerlingen werkt. Dat blijkt uit het recente onderzoek van de Vlaamse Scholierenkoepel. ‘Een schoolbeleid rond welbevinden mag niet verstopt zitten in het kastje op het secretariaat. Je moet er zichtbaar en laagdrempelig aan werken, met input van de scholieren’, aldus Lore Sleeckx, voorzitter van de Vlaamse Scholierenkoepel.
Vertrouwenspersoon
‘Het is belangrijk dat jongeren op school een vertrouwenspersoon hebben die hen volgt’, zegt Maarten Devos, coördinator van de eerste graad in de Kortrijkse freinetschool ’tvier. ‘Hier heeft elke leerling een trajectbegeleider als aanspreekpunt. Die leerkrachten kregen een opleiding in herstelgericht werken en gesprekstechnieken. Trajectbegeleiders stimuleren de groei van de leerling, bieden zorg en ondersteuning om succesvol te zijn en fungeren als luisterend oor bij problemen. Op die manier kunnen zij vroegtijdige signalen van mentale problemen oppikken. Bij ernstigere problemen kan een leerling doorverwezen worden naar een externe professional of een leerlingenbegeleider op school die een intensievere opleiding volgde. Op die manier is er een gelaagde vorm van leerlingenbegeleiding.’
‘Een scholier is meer dan schoolprestaties’
In het onderzoeksrapport staat dat beleidsmakers heel bezorgd zijn, en vaak met reden, over de leerprestaties van leerlingen zoals gemeten in de PISA-studies. Ze hebben minder oog voor resultaten van leerlingen op het vlak van mentaal welzijn. Nochtans leert onderzoek ons dat leerlingen die zich goed voelen beter presteren op school. Want een leerling die zich niet goed in zijn vel voelt zitten, komt niet tot leren.
Devos: ‘Op onze school kijken we met een integrale blik naar de leerling en gaan we geregeld in gesprek. We vragen naar hun dromen, waar ze willen voor staan en waar ze het moeilijk mee hebben. Een scholier is meer dan alleen schoolprestaties.’
Uit het rapport blijkt dat 37 procent van de scholieren meer over mentale gezondheid wil leren. ‘In ’tvier doen we dat aan de hand van “de ronde” die elke morgen plaatsvindt’, zegt Devos. ‘Daar komen actuele thema’s aan bod en worden er handvatten aangereikt om met stress en faalangst om te gaan. Dankzij “de ronde” is er een open gesprekscultuur waar met respect voor elkaar geluisterd en gediscussieerd kan worden.’
Nieuwe maatschappelijke context
‘Vandaag groeien jongeren op in een verwarrende tijd waar sociale media een grote rol in spelen’, gaat Devos verder. ‘Pubers zijn niet anders dan 30 jaar geleden, maar de context is dat wel. De minister van Onderwijs (Ben Weyts (N-VA), nvdr) zegt niet aan pretpedagogie te willen doen, maar als je dag in, dag uit met jongeren werkt, moet je erkennen dat welzijn een heel belangrijk thema is geworden.’
Ook Vlaamse scholieren zijn het daarmee eens. Mochten scholieren hun leerkrachten op bijscholing kunnen sturen, dan vindt 54 procent van hen dat die bijscholing moet gaan over het mentale welzijn van leerlingen. Devos: ‘Leerkrachten, leerlingenbegeleiders en mensen aan het onthaal: allemaal hebben ze in ‘tvier een traject gevolgd over mentaal welzijn en krijgen ze gespreksmethodieken aangeleerd.’
‘Leerkrachten of leerlingenbegeleiders hoeven geen specialisten te zijn, maar moeten wel alarmsignalen leren herkennen, aan vroegdetectie kunnen doen en weten wat te doen als een leerling in crisis gaat. De kerntaak van het onderwijs blijft uiteraard het onderwijzen van leerlingen. Alles wat een school doet, moet met het oog op dat kerndoel zijn.’
Budgettekort
Meer taken moeten dus in hetzelfde aantal uren vervuld worden. Zo is een leerkracht tegenwoordig niet alleen een onderwijzer, maar bijvoorbeeld ook psycholoog. ‘Er zijn te weinig leerkrachten voor de taken die er zijn. Dat komt door het minimale budget dat ervoor wordt vrijgemaakt’, verklaart Devos. ‘De droom is om een schoolpsycholoog of maatschappelijk werker aan te werven die zich toelegt op die taken. Zo kunnen leerkrachten opnieuw focussen op onderwijzen. Helaas is ook daar niet genoeg budget voor.’
